«Раз ешчэ—і будзе квіта—
Па кантракту ёсьць нагонка…
Глянь, вун баба каля сіта,
Гэта, чорце, мая жонка.
Я на год у Вэльзабуба
За цябе жыць астануся,
А праз той час мая люба
Жыць с табой, як з мужэм, мусе.
Службу, любасьць, шанаванне
Хай ёй вашэ прысягае,
Зломіш хоць адно заданне—
Уся умова прападае».
Што той кажэ, чорт пільнуе,
Вокам кідае на самку,
Быццам бачыць, быццам чуе,
І збліжаецца пад клямку.
А Твардоўскі пры ім сучэ,
Быццам гнецца, а ўсё бачэ;
Скочыў дзюркай чорт ат ключа,
I дагэтуль недзе скачэ.
Ў дагонку — А. Міцкевіч
С-пад прысад агарода бледны ўбег ваевода
У палац свой са злосьцю й трывогай;
Дзе ў бакоўку дзьвер — стануў, у пасьцель жонкі глянуў,
Глянуў там і не ўбачыў нікога.
У дол патупіўшы вочы, ўвесь дрыжыць, штось мармочэ,
Вусы тузае, думае дзіка;
Адышоў ат пасьцелі, жутка зрэнкамі стрэліў,
Казакй ту-ж Навума паклікаў.
Гэй, казачэ, ты, хаме! Што у садзе пры браме
Ні сабакі німа, ані стражы?!
Браць мне торбу барсучу і янчарку гайдучу,
С цьвека стрэльбу цягні мне ураз-жэ!
Ўзялі броню—і ходу!.. Патцякліся к гароду,
Дзе шпалеры альтану абселі…
На дзярновым пасадзе штось бялее у садзе:
Там сядзела кабеціна ў белі.
Броўкі ручкай адною закрывала касою,
Грудзі крыла рубком кашуліны,
А другою — памалу ат сябе атпіхала
Што ў калень яе кленьчыў, мужчыну.
Той прыпаўшы к каленням гаварыў ей с цярпеннем:
Дык усё, што было, ўжо далёка…
I твае уздыхання, і тваё прывітанне
Аткупіў ваевода гатоўкай.
Я, хоць верным быў гэтак табе столькі ўжо летак,
I любіць, і цярпець мушу здаля,
А ён с сэрцэм каменным бразнуў золатам зменным,—
Ты яму прадалася без жалю.
Ён што вечара будзе песьціць белые грудзі,
С табой цешыцца ў пуху лебяжым;
Намаю на загубу цалаваць шчочкі, губы
Твае будзе цалункам уражым.
Я на коніку верным гэтым полем бязмерным
Мкну сюды, за мной — холад і слоты,
Мкну вітаці ўздыханнем і ад’ехаць з жаданнем:
Добрай ночкі і доўгай пяшчоты.
Ўсё яна йшчэ, як глуха; ён ей шэпчэ на вуха
Тые жальбы, ці новы закляцьця;
Аж прымлеўшы, без сілы ручкай грудзі аткрыла
I ў яго патанула абняцьце.
Ваевода с слугою сталі ту-ж пад вярбою,
I з-за пояса бралі набоі,—
Атсекалі зубамі, прыбівалі штымплямі
Жмені пораху й шроту удвое.
Пане! — так казак клічэ, — нейкі чорт мною смычэ;
Не магу я застрэліць той дзеўкі:
Як свой курак адводзіў, я ўздрыгнуў, бы на лёдзе,
І зьляцела сьлеза да панэўкі.
Ціха!.. Кінь, хаме, кракаць, я наўчу цябе плакаць…
На, тут с порахам гданскім сакеўку;
Усып патпалу а жыва, ногцем шчысьці красіва,
Ды ў свой лоб стрэль, ці ў гэтую дзеўку.
Ў права… выжэй… памалу… жджы майго самапалу:
Жаніха перш зьмяту на заўсёды!..
Ўзьвёў казак курак, сцэліў, не чэкаючы, стрэліў,
I ўгадзіў ў самы лоб ваеводы.
Тры дарогі — М. Конопніцкая
Ідуць тры сьцежкі с хаты
На долю і нядолю:
Ідзе адна, дзе пану
Людцы пахаюць поле;
На лева ад хаціны
Ідзе ў карчму другая,
А трэцяя — к магілкам,
Дзе брат наш спачывае…
Ад цяжкай працы, поту
Адна расіцай сьвеціць;
Хто па другой праходзе,
— З бацькоў сьмяюцца дзеці;
Палын расьце на трэцей,
I наспы выжэй, ніжэй,
I плачэ там бярозка,
I крыж стаіць на крыжу…