— Як вучыў айцец Іаан, Сінайскі ігумен: пакінуўшы людскі свет, больш не дакранайся да яго, бо страсці зручна зноў вяртацца. Маліцеся, браты мае ў Хрысце, каб страсці тыя мной зноў не апанавалі…
Ігумену і келейніку ўдалося ўзняць манаха з каленяў ды адвесці ў трапезную. Але і ад сціплай манастырскай ежы ён адмовіўся:
— Не магу я сыціць цела, не спатоліўшы перш душу малітваю, а вочы — сузіраннем святых іконаў. Пакіньце, браты любыя, мяне ў адзінотнай малітве, а потым я распавяду вам аб прычыне майго прыходу…
Філафей так і не ўвайшоў у царкву: як укленчыў перад каменнымі прыступкамі, так і сам скамянеў на ўвесь астатні дзень. Вусны дрогка шапталі словы да Усявышняга, а вочы — па-ранейшаму глыбокія і маладыя — іскрыліся слёзнай мілатою ды глядзелі некуды наперад праз царкоўныя сцены, праз час і прастору…
Стук драўлянай калатухі абудзіў яго. Была сярэдзіна начы, і манахаў звалі на службу. Афон пачынаў малітву за дабрастаянне свету, і Філафей разам з усімі, але апошнім, увайшоў у храм. Усё ахутваў змрок, толькі мігцелі пад іконамі некалькі цьмяных лампадак. Але ён памятаў тут кожную пядзю…
Прачыталі ўрачыстую паўночніцу, адслужылі ранішнюю з паліелеем, і калі заспявалі Херувімскую — надышоў світанак.
— Кірые элейсон! — прагучала справа ад алтара.
— Госпадзі, памілуй! — паўтарыў-падхапіў нізкі голас…
Анішто не здольна перадаць адчуванне вечнасці і ўзнёсласці так, як грэчаскія царкоўныя песняспевы…
Пасля літургіі манахі перайшлі ў трапезную, дзе з нагоды нядзельнага ранку да гарбаты з хлебам дадалі мёд, халву і тахін. Усе павольна расселіся на лавы, ігумен запрасіў у галаву стала старца Філафея, але той зноў адмовіўся ад ежы і пайшоў да ўзвышэння чытаць: у манастыры падчас трапезы гучалі жыціі святых. А затым, калі ўсе паснедалі і яшчэ раз агульнай малітвай падзякавалі Стваральніку за мілату, Філафей папрасіў слова.
— Браты мае ў Хрысце, — мовіў ён ціха, — хацеў я закончыць шлях свой у пячоры пустэльніка і там перадаць дух свой літасціваму Богу. Ды спадобіў Ён мяне, грэшнага, на іншае: паслаў недастойным вачам маім сон нечаканы. Разбудзіла ў ім мяне Дабраслаўная афонская апякунка і Усяшчодрая роду нашага заступніца Маці Божая ды сказала: «Не спі, чалавеча! Глянь, не світанак на ўсходзе разгараецца, а полымя душагубнае». І паглядзеў я на ўсход, і сэрца маё анямела. Убачыў я сцены Царгорада ў агні дымным, а над Храмам Саборным — двух галубоў. У дзюбе ў белага — пшанічны колас. Чорны ж б’е яго люта, і з коласа не зярняты выпадаюць, а словы Божыя. І ўпала першая сцяна канстанцінопальская. І зноў стукнуліся галубы, і другая сцяна абвалілася. І трэці раз стукнуліся — і знікла сцяна Верхняга горада. І гром трубны загучаў нада мной. І ўбачыў я, як вадой вуліцы запаўняюцца, як рушыцца купал саборны, а на алтар белы голуб падае. «Ідзі і раскажы», — казала Апякунка Нябесная, і ўбачылася мне, як у полымі словы Божыя гараць — кнігі Святога Пісання… — па трапезнай прабег трывожны ўздых, і старац узвысіў голас: — «Ідзі і раскажы», — паўтарыла Валадарка Цноты, і ўбачыў я, як увайшла Яна ў агонь, і выйшла непашкоджанай, і паклала на ваду кнігу, і сказала: «Вось цела Сына майго». І разгарнула кнігу, і перст свой да радкоў прыклала, і сказала: «А гэта кроў Ягоная»… — старац памаўчаў і закончыў: — Пасля таго сну і спусціўся я са скіту свайго. І не стамлюся прасіць вас, браты любыя, аб малітвах да Бога літасцівага, каб дараваў мне зыход мой…
Ён перахрысціўся і памкнуўся было выйсці з трапезнай, але манахі кінуліся, перабіваючы адзін аднаго, распытваць, што абазначаюць тыя нябесныя знакі.
— А тое, што чакаюць народ Хрыстовы новыя выпрабаванні, — Філафей наблізіўся да ігумена, паклаў яму на плячо сваю дрыготкую руку, пранікнёна паглядзеў у вочы ды падрахаваў: — Пройдзе два разы па столькі, як я пакінуў наш манастыр, і Царгорад, Канстанцінопаль, захопяць чужынцы. І ты, добрапрыстойны брат Ніл, мусіш ехаць да патрыярха і папярэдзіць яго аб небяспецы. Не ўваскрэснуць таму, што не памерла. Але цела Божага ад крыві Ягонай адлучаць нельга. У Канстанцінопалі захоўваецца найбагацейшы скрыпторый. Не дай яму знікнуць! Ратуй слова Збаўцы!
— Брат Філафей… — голас ігумена задрыжэў. — Разам і ў малітвах, і ў справах клапаціцца аб тым будзем.
— Не наканавана таму збыцца, — прачула ўсміхнуўся афонскі старац. — Праз сем дзён Усявышні пакліча мяне на суд свой строгі…
Сонца гарэла над святой гарой, і каб не мружыцца, ігумен Ніл насунуў на сівыя бровы востраканечны куколь выцертага схімніцкага хітона. Чорная тканіна, сшытая зверху над галавой, разрэзы на рукавах — усё сведчыла пра строгасць і пакору абранага жыцця, адасобленага ад свету…