— Пайшлі... Я ведаю, што рабіць.
Мы падняліся на “панскі паверх”. Юрась кіраваўся ў пакоі з Калыванаўскімі калекцыямі, толькі крыху пахістваўся, ідучы. Я ледзь пасьпявала за ім са старым швэдарам у руках. Праўда, апынуўшыся ля канапы, засланай белым мехам, Дамагурскі ўсё-ткі вырашыў дазволіць сабе выйсьці з ваярскага стаіцызму і паваліўся. Я ледзь пасьпела падхапіць яго, каб зноў ня ўпаў на падлогу, і дапамагла ўлегчыся на канапу.
— Нічога... Я зараз ... – гэта Дамагурскі яшчэ спрабаваў пераканаць мяне й сябе, што ён у парадку. Ашалець...
Я пашнырыла па пакоі – тут Калыванаў, відаць, бавіў дольчэ фа ньентэ, гадзіны цудоўнага нічога-не-рабленьня, з дапамогай, акрым усяго іншага, шыкоўнай каробкі з нямецкім шакаладам і калекцыйных каньякоў. Ад каньяку Юрась адмовіўся. Бог яго ведае, што за гадасьць у вены паролі, ад адной – сьвядомасьць адключаецца, ад другой – цягліцы ірве, нібыта абцугамі, аж суставы выкручвае, невядома, як яно з алкаголем спалучыцца? Лепей выкарыстаць як антысептык...
Адкаркаваў чорную матавую бутэльку з залатымі літарамі, падняў і... выліў сабе на зраненую сьпіну.
Блазьнюк!
Хвіліны, выйграныя намі ў лёсу, цягнуліся цэлае жыцьцё. Дэкарацыі адметныя. Пусты дом, набіты шыкоўнымі рэчамі – здавалася, патрасі яго, загрукае, як куфэрак, набіты косткамі. У сутарэньнях круцілася шалёнае кола, і цікалі сярэднявечныя гадзіньнікі.
Юрась пацягнуў мяне за руку і змусіў прылегчы побач. Зусім блізка апынуліся яго сінія вочы, абведзеныя цёмнымі кругамі стомы.
— Адкуль ты даведалася сакрэт гадзіньнікаў, малая?
— Прысьніла... – абставіны, у якіх мы знаходзіліся, былі такімі фантастычнымі, што мой фантастычны адказ Юрася цалкам задаволіў.
— Чаму ты прыехала?
Я іранічна прыўзьняла бровы.
— Здагадайся з трох разоў.
Ён, відаць, здагадаўся з першага. Таму што зноў пацалаваў мяне. Прысмак сьмерці надае пацалункам асаблівую моц. Калісьці я любіла вадзіць сваіх кавалераў падчас першага спатканьня на старыя гарадскія могілкі. Выпрабаваньне вытрымлівалі ня ўсе. Дамагурскі, у прынцыпе, таксама... Заявіў мне, што цалавацца над чужою магілай – грэх, і зьвёў у суседні скверык... Які, па-сутнасьці, таксама быў калісьці часткай могілак.
Госпадзе, што мы нарабілі адзінаццаць гадоў таму... Нас чакала нашае каханьне, быццам шыкоўны сьвяточны торт. А мы, як несьвядомыя малечы, напярэдадні сьвята прабраліся ў гасьцёўню і адхапілі па неахайнаму кавалачку з крэмавымі кветкамі, безнадзейна сапсаваўшы ўрачыстасьць.
— Прабач мне, Анэта... – пакутліва прагаварыў Юрась. – Мушу прызнацца – гэта ж я з-за свайго эгаізму ўцягнуў цябе ў гэтую справу. Разумееш, убачыў цябе на кірмашы... Вось і закарцела неяк знайсьці падставу для наступных сустрэчаў. Хоць права ніякага ня меў у тваё жыцьцё вяртацца. Не магу сабе дараваць...
Я ўявіла, а што, калі б ён сапраўды не прыйшоў у маю хату... І ня зьведала б я страху і болю апошніх дзён, і было б у мяне ўсё ціха і спакойна... І мяне аж скаланула ад такога ўяўленьня. Я пагладзіла мужчыну па няголенай шчацэ са шнарамі і прамовіла словы, якія, была перакананая, не прамоўлю ніколі і нікому:
— А навошта мне жыць без цябе?
Бомм... Шкло ў шафах тонка задрыжэла. Гадзіньнікі працягвалі старанна лічыць час, і ў іх галасах мне чулася злавесная радасьць.
Юрась з цяжкасьцю ўстаў, нацягнуў швэдар і рушыў да сьцяны, упрыгожанай барвовым пухнатым кілімам, на якім была разьвешаная старажытная зброя – нібыта пакінутая пасьля бойкі на залітым крывёй лузе. Павагаўшыся, Дамагурскі зьняў з мацаваньняў алебарду, такую самую, як у картачнага крыжовага валета. Начышчанае лязо блішчэла, як новенькае. Але, па маім перакананьні, метал, які адбіраў жыцьці, ніколі ня будзе выглядаць звычайна. Лязо алебарды люстравала тыя стагоддзі, калі яно было зброяй сьмерці. І Юрась выглядаў, як сапраўдны рыцар... Апошні рыцар...
— Пайшлі ў майстэрню...
...Яны ўсё яшчэ беглі па коле, на вуснах — белая пена, хрыплыя галасы рытмічна выкрыкваюць нешта... Юрась падышоў да аднаго з гадзіньнікаў, моўчкі паглядзеў у ягоны па-вар’яцку абыякавы масянжовы твар і з усяе сілы ўдарыў па ім алебардай.
Ніколі яшчэ антыкварыят не зьнішчаўся з такой апантанасьцю. Юрась валіў гадзіньнікі на падлогу, як сьмяротных ворагаў, адцягваў убок, разьбіваў іх жалезныя вантробы... Я таксама дапамагала, як магла, узяўшы нейкі малаток. Дэталі пырскалі ва ўсе бакі, як дождж Апакаліпсісу. Ірваліся вяроўкі з авечых кішак... Каціліся званы, нібыта адсечаныя галовы... Хутка ціканьне сьціхла. А карагод усё таньчыў. Я старалася не глядзець... Гэта было занадта жахліва... Але дэталі ўразаліся ў памяць. Ліля згубіла адзін туфель, на босай назе парвалася чорная ажурная панчоха, і мільгала яркай плямай ружовая пятка. Правае вока Макса чамусьці наліліся крывёю... Шчокі тоўстага ахоўніка трасуцца, нібыта кашалёк у скупой руцэ...