866. Devus is also used for ought, should. Vi devus iri, You ought to go, you should go. (This is sometimes termed a “softened” form of vi devas iri). Vi devus ne iri, You ought not to go. Vi devus paroli pli klare. Mensogulo devus havi bonan memoron.
Ni ne faris tion, kion ni devus fari; kaj ni faris tion, kion ni devus ne fari.
867. Similarly, Mi volus iri, I should like to go (“softened” form of Mi volas iri). Kion vi volus fari? What would you like to do?
“Mi volus esti vi dum du horoj” diris edzino al la edzo. “Kial?” “Nu! Se mi estus vi, mi aĉetus belegan ĉapelon por mia edzineto.”
Correlative Conjunctions
868. AŬ … AŬ, Either … or (mutually exclusive alternatives). (Mi deziras) Aŭ ĉion, aŭ nenion, either all or nothing.
Mi povas paroli aŭ France aŭ Germane. Aŭ festo, aŭ fasto. Aŭ unu, aŭ alia. (Mi prenos) Aŭ tiun, aŭ neniun. Li estas aŭ surda aŭ muta. Vi devos aŭ iri, aŭ skribi. Aŭ vi aŭ mi estas malprava. Aŭ finu, aŭ ne komencu. Aŭ venkon, aŭ morton!
La Duko de Marlborough estis fama generalo. Li ĉiam batalis kun la firma decido, aŭ venki aŭ morti.
869. ĈU … (AŬ) ĈU, Whether … (or) whether (in either case, whichever it may be, the statement is valid). Ĉu ĝi estas bovo, ĉu azeno, ĉu ŝafo, whether it be ox, or ass, or sheep…
Ĉu France li parolos, (aŭ) ĉu Germane, mi rifuzos lin aŭskulti. Ĉu (vi estas) Franco, (aŭ) ĉu Germano, vi estas bonvena. Ĉu pro timo, ĉu pro fiero, li nenion respondis. Ĉiu devas morti — ĉu malgranda, ĉu granda; ĉu viro, ĉu virino. Li diros, ĉu ĝi estas bona, ĉu malbona.
870. Do not use ĉu … ĉu instead of aŭ … aŭ or jen … jen (a common fault). E.g., do NOT say “Li estas ĉu Franco ĉu Germano” or “Li parolis ĉu France ĉu Germane”.
871. EBLE … EBLE, Perhaps (it may be) …, perhaps (uncertainty between alternatives). Eble jes, eble ne. Eble mi iros, eble mi restos ĉi tie: mi ankoraŭ ne scias, kion mi faros.
872. JEN … JEN, At one time … at another; Sometimes … sometimes (at other times); Now … now (both things true, but alternatively).
Li parolas jen France, jen Germane. Li jen krias, jen silentas. Jen marŝanta, jen kuranta.
Ekzamenisto: “Ĉu la suno iras ĉirkaŭ la tero, aŭ la tero ĉirkaŭ la suno?” Nerva kandidato: “Jen unu, jen alia!”
873. KAJ … KAJ, Both … and (=ne nur, sed ankaŭ) (both things affirmed). Kaj mi kaj mia frato, both my brother and myself. The same usage (καί … καί) is found in Greek, from which the word kaj has been taken.
Li parolas kaj France kaj Germane. Ĉeestis kaj Petro kaj Paŭlo. Mi amas kaj Rozon kaj Lilion. Vi estas kaj bona kaj bela. Nia lando estas ĉarma kaj vintre kaj somere. Kaj ilia amo, kaj ilia malamo, jam de longe malaperis.
874. NEK … NEK, Neither … nor (both things denied). Nek io, nek alio, neither one thing nor the other. Nek mi ankaŭ, nor I either.
Li parolas nek France nek Germane. Nek pro amo, nek pro mono. Nek tage, nek nokte. Restas nek konsilo, nek konsolo. Nek eniro, nek eliro. Nek ĝojo nek malĝojo daŭras eterne. Mi estas nek eminenta nek riĉa. Li havas nek rajton nek forton. Nek mi havu, nek vi: dishaku! Faru nentan laboron; nek vi, nek via filo. Mi havas pri tio nek scion nek supozon. Ĝi estas nek viando nek fiŝo. Li taŭgas nek por studo, nek por ludo. Nek por baki, nek por haki.
875. Mi supreniris la peronon de mia domo. Tie estis frapilo kaj sonorilo. Tamen mi nek frapis, nek sonorigis. Mi prenis ŝlosilon el mia poŝo, metis ĝin en la seruron, turnis ĝin, kaj malfermis la pordon. Mi eniris la domon, eltiris la ŝlosilon, enpoŝigis ĝin, kaj fermis la pordon.
876. La donaco
877. Nek sometimes follows other negative words.
Ne deziru la domon de via proksimulo, nek lian kampon. Ne naskas porko leonidon, nek korniko aglidon. Nenia kulpo nek krimo estas en li. Aperis nenia voĉo nek respondo. Vi havas nenian parton nek rajton nek memoron en Jerusalemo. Oni estas neniam tiel feliĉa, nek tiel malfeliĉa, kiel oni supozas. Tie estas neniu homo nek voĉo de homo.
878. Li trinkas (a) nek teon nek kafon; (b) aŭ teon aŭ kafon; (c) kaj teon kaj kafon; (d) jen teon, jen kafon; (e) eble teon, eble kafon, eble alion. Ĉu kafon li trinkas, ĉu teon, li ankoraŭ soifas.
879. Can I wear either the blue or the green? Sometimes I wear the blue, sometimes the green. Whether I wear the blue, or the green, I still look a fright. I do not want to wear both the blue and the green at the same time. I fear I must wear neither the blue hat nor the green, but the black. Possibly the blue hat is better, possibly the green; I cannot decide.
880. In Esperanto, as In English, it is desirable that both items in these word-pairs should be followed by the same part of speech. So also with similar pairs: Kvankam … tamen; Ne … sed; Ne nur … sed ankaŭ; Parte … parte; Same kiel …tiel ankaŭ; Se … tiam.
Li parolis ne nur klare (adv.), sed ankaŭ vere; ne nur antaŭ (prep.) la familio, sed ankaŭ en publika kunveno. Lia parolo estis ne nur bela (adj.), sed ankaŭ saĝa. Li ne nur parolis (vb)., sed ankaŭ agis. Parolis ne nur li (pron.), sed ankaŭ ŝi.
881. Correct the following faulty sentences… Li estis aŭ stulta, aŭ li laboris malbone. Jen li kantas, jen kantas ŝi. Mi estas nek poeto teorie nek praktike. Via sukceso estas nek la rezulto de merito aŭ laboro. Ŝi ne nur estis bela, sed ankaŭ bona. Li kaj parolis Angle, kaj Esperante. Eble li venos morgaŭ, eble postmorgaŭ. Ĉu somere, ĉu en vintro; iam li nepre venos.
882. ENCOURAGING (Kuraĝigaj) WORDS IN THE ESPERANTO LESSON. Either you shout, or you whisper; at one time you speak too fast, at another too slowly; you stammer and hesitate both when you read and when you speak; and neither my friend nor I can understand you. Whether you really can do better, or whether you are only stupid, I do not know. I am listening very attentively, but I can scarcely hear you. No! I still hear almost nothing. As a matter of fact, I don’t hear you at all. You are-speaking much too softly. Speak much louder. I can’t hear even one word. Can you hear him, Miss S? (No; I’m sorry to have to say that even I can’t.) Nor I. We both don’t hear you. Perhaps you are tired, or hoarse; perhaps actually ill. Or are you merely careless or inattentive? I am indeed sorry to reproach you. At least you must without fail endeavour to improve very soon. You really and truly must. If you are not heard (Se oni …), your speech is quite useless. Nevertheless, that is your worst fault, though it is by no means a trifling matter. Well now, I will say no more now. Possibly I have already said more than enough.