«Preter»
936. (a) PRETER (prep.) — past, beyond, by. Mi loĝas preter la preĝejo, I live (in a place which is) past (i.e., beyond) the church. Li pasis preter la domo, preter la muro (la fenestro), He passed (at a place) by, beywid, the house, etc. Mi pasis preter vian fenestron (mi preterpasis vian fenestron), I passed by your window (to a place beyond it). Mi iris preter la preĝejon; rigardis preter la insulon, ĵetis ponardon (dagger) preter la celon (442).
(b) Preterpafi la celon, to overshoot the mark. Preterlasi la okazon, to miss the opportunity. Preterkuri, pretermarŝi, preternaĝi.
(c) Preter = past (beyond), outside the range of, a point or limit. Trans = across (over, on the other side of) a space. (Cp. preternaturally, transatlantic).
List of Prepositions
937. Al anstataŭ antaŭ apud ĉirkaŭ da de dum ekster el en ĝis inter je kontraŭ krom kun laŭ malgraŭ per po por post preter pri pro sen sub super sur tra trans (minus) (plus).
(a) Test your memory of these words. Use them in sentences.
(b) Remember that, except to show motion towards (444), prepositions do not take the accusative after them (347d). Use the following prepositions (1) with the nominative (i.e., not followed by n), to show position, (2) with the accusative, n, to show motion towards: (mal)antaŭ, apud, ĉirkaŭ, ekster, en, inter, kontraŭ, post, preter, sub, super, sur, tra, trans.
(c) Plus and minus, as mathematical synonyms of kun and sen, may perhaps be regarded as prepositions.
938. After a preposition ending with a vowel (ĉe, de, je, pri, pro, tra) la may be written l’. See remarks on de l’ (46), which apply to all. Why not da l’? (694).
The Verb-Ending «-u» (II)
939. The ending ‑U is used with all persons and numbers. Venu (=vi venu), (You) Come (70). Li venu, Let him come! May he come! He is to come! Mi pensu, Let me think! I must think! Ili ne kantu, Let them not sing! Tiel estu! So be it! Vivu Esperanto! Dio vin benu! Dio kompatu!
(a) Ni laboru kaj esperu! Li ripozu trankvile! Ĉiu rapidu aŭdi, malrapidu paroli, malrapidu koleri. Se iu ne volas labori, tiu ankaŭ ne manĝu. Eĉ oston senviandan onl proponu ambaŭmane.
(b) Kiu rompis, tiu pagu. Kiu min amas, tiu min sekvu. Kiu donis garantion, tiu pagu la ŝuldon. Kiu kaĉon (porridge, pap) kuiras, tiu ĝin manĝu.
(c) Kiu bone sidas, ne ŝanĝu lokon. Kiu timas bestaron, ne iru arbaron. Kiu aŭdis unuan, aŭdu ankaŭ la duan. Kiu amas honoron, amu ankaŭ laboron. Kiu rompis la glason, ordigu la kason (till).
(d) Alia vin laŭdu, sed ne via buŝo; fremdulo, sed ne viaj lipoj. Matene semu vian semon, kaj vespere via mano ne ripozu. La suno ne subiru sur via kolero. Lerneja sekreto ne iru al gazeto. La lipoj ne montru, kion manĝis la buŝo. Bona estas fremdlando, sed aliaj tie loĝu. Se ezoko piiĝis, gobio (gudgeon) ne dormu.
(e) Dancu diabloj, sed ne en mia arbaro. Sidu lango malantaŭ la vango. Ne iru fadeno antaŭ kudrilo. Post mia malapero renversiĝu la tero (renversi, turn upside dawn, overthrow).
940. “Ne faru tian bruon, kara.” “Kian bruon mi faru, do?”
Aŭtoro: “Diru al mi senkaŝe: Kion vi opinias pri mia lasta libro?” Amiko: “Ho, ne! Ni restu amikoj.”
Vilaĝano, al apotekisto; “Skribu klare, kiun medikamenton trinku la edzino, kaj kiun la bovino. Mi ne donu la malĝustan al la bovino!”
Sur telero kuŝas kvin ovoj. Kiel dividi ilin infer kvin knaboj, tiel, ke ĉiu knabo ricevu ovon, kaj tamen unu ovo restu sur la telero? (1191).
Urba konsilantaro en Irlando faris la jenajn rezoluciojn: (1) Oni konstruu novan juĝejon. (2) Oni uzu la materialon de la malnova juĝejo, por konstrui la novan. (3) Oni ne malkonstruu la malnovan juĝejon, ĝis la nova estos finita.”
941.
942. Nos Galan (Kimra kanto: “New Year’s Eve”)
Parolu nun
943. (a) Kompletigu la frazojn: Li memoru, ke … Ni supozu, ke … Kial ŝi kredu, ke …?
(b) Let me listen. Let us thank him. Let us not sit down there. Let him be careful. She is not to do that. They must not know. Let people (oni) say what they like.
«Ke … ‑u» (II)
944. (a) The ending -U may show not only a direct command or order (70), but also wish or desire, of any degree, expressed or understood (exhortation, entreaty, request) advice, permission, resolve, intention, necessity, expediency, etc.). Mi konsilas, ke li venu, I advise him to come (that he come). Ĉu mi telegrafu, ke li venu? Shall I telegraph him to come? Ordonu al ili, ke ili ne babilu, Order them not to chatter. Mi skribis al ŝi, ke ŝi vizitu min baldaŭ, I wrote (telling) her to visit me soon. Mi deziras (‑is, ‑os, ‑us), ke vi venu, I want (wanted, shall want, should want) you to come. Li atendas, ke la okazo venu al lia nazo. Note the comma before ke (280).