Выбрать главу

Яно ў людзях і з людзьмі.

Чакаем і шукаем навін, каб праз іх нешта даведацца пра саміх сябе.

*

Купіў рэч, патрэбную для дому і на табе — згубіў.

Шкада не так рэчы, як самой з'явы, не т а г о, што згубіў, а тое, што з г у б і ў.

*

Вера — веда: яна не ў в а  ш т о, а  ш т о. У ёй сутнае мае сябе.

*

«Калі ты не займаешся палітыкай, палітыка займаецца табой» — сілагізм, што, разгортваючыся ў высновы, вяртаецца да зыходнага становішча.

А разгорткі гэтакія:

1. Калі ты не займаешся палітыкай, палітыка займаецца табою так, што ты (а:) насамрэч не займаешся палітыкай, (б:) насамрэч займаешся палітыкай.

2. Калі ты займаешся палітыкай, то займаешся палітыкай так, што (а:) насамрэч займаешся палітыкай, (б:) насамрэч не займаешся палітыкай.

У першым і ў процілеглым яму другім варыянце высновы згаджаюцца між сабою, і згаджаецца сілагізм, што ён сафізм.

*

Што такое творчасць, лепш за ўсё ведаюць самі творы: выдатныя — на выдатна, не-выдатныя — на невыдатна.

*

Думаць пра некага альбо пра нешта — сустракацца і з ім, і таксама з самім сабой у прысутнасці таго, пра каго (альбо пра што) думаеш.

Якое думанне, такая сустрэча.

*

З цягам часу чалавек груганее:уім усё больш збіраецца таго, чаго ўжо няма, тых, каго ўжо няма.

Не знаходжу колішняй нататкі і ўзнаўляю яе па памяці — самаперакладаю.

Нібыта ўсё так, а ўсё роўна нешта не на месцы.

Людзі таксама самапераклады, а арыгінал згубіўся?

*

«Пішу як жыву» — сваім лаканічным прызнаннем акрэсліў Янка Брыль асаблівасць пісьменніцкага рамяства.

Як пісаць — не зусім залежыць ад пісьменніка, як не зусім ад яго залежыць, ці ён малады, ці стары.

Калі пішацца, у неабходных словах выяўля-ецца тое, што, не з'яўляючыся словам, з'яўля-ецца неабходным.

*

Любоў — дар, з а н а д т ы для асабовасці: у ёй асабовасць трансмутуецца, і ёю любоў гасіцца.

*

Слава можа ўзвысіць паэта да помнікавай вышыні, але забірае ў яго пры гэтым бязмежжа;

можа «вымавіць» яго так, што ён будзе чуцён усім, але наўзамен забірае ў яго невымоўнае.

*

Кожны з прысутных слухаў, што кажуць астатнія, і заставаўся пры сваім меркаванні.

Яно было недзе глыбока і было не выяўленым, і гэтым нявыяўленым меркаваннем кожны ведаў, што ён разумнейшы за ўсіх астатніх.

*

Усе сцежкі, як бы яны ні называліся, вядуць да пэўнай мяжы. Яны — уводзіны, і на вяршыню сцежак няма.

Гэтая вяршыня ў самім чалавеку, і на яе ён можа ўздымацца адно сам. Але — ніколі дарэшты не ўзняцца, бо разам з ім пачынае ўздымацца яна сама.

*

У адрозненне ад дэпутатаў парламента ці прэзідэнта, якія абіраюцца насельніцтвам, творца абірае сябе сам. I калі гэтае самаабранне здзяйсняецца, яно захоўваецца на ўсю даўжыню часу.

*

Калі аціхаюць гучныя словы, чутны ціхія, але калі аціхаюць ціхія, тады гучыць голас.

Голас багацейшы за шэпт і за крык, і тое, што ўтой-ваецца ў шэпце і траціцца ў крыку, у голасе вымаўляецца.

Істотнае вымаўляецца ўголас.

*

I рай с в а ё месца, і пекла, але не назусім, і таму што не назусім, некаму і рай у смутак, а некаму і пекла ў радасць.

*

Ёсць з'явы, якія існуюць, нягледзячы ні на што і гледзячы на ўсё, і ўжо адным тым, што яны існуюць, набываюць асаблівы статус.

Казаў пра гэта вусна, скажу і пісьмова:

Так, беларуская мова пераможца!

Так, беларуская літаратура пераможца!

I пераможцы ўсе тыя, што — нягледзячы ні на што і гледзячы на ўсё — вызнаюць сябе беларусамі!

Ганаруся, што я з імі.

*

Рака ўпадае ў мора...

Але яе прызначэнне і яе мэта не ў тым, каб упасці ў мора, а ў тым, каб цячы.

Але колькі рэк змарнавана і колькі людзей загублена адно за тое, што яны хацелі ц я ч ы !

*

Першым паэтам быў першачалавек — Адам: ён даваў найменні існаму. Асаблівасць існага ў тым, што яно ніколі не можа найменавацца дарэшты і ў найменні застацца, і асаблівасць найменняўтым, што яно з'ядноўвае сабою тое, чаму даецца найменне, з тым, хто найменне дае.

Паэты таксама даюць найменні існаму, і, кожны па-свойму, апынаюцца ў постаці Адама.

*

Тое адзінае, што можа (і хоча) здзейсніцца, асцерагае творцу ад многага, што яго заняло б і захапіла б, і не дазваляе яму ў м е ц ь.

*

Сучаснікі Максіма Багдановіча, ды і самі творы, згадваюць пра яго асаблівае — шчырае і зычлівае — стаўленне да цяжарных жанчын.

Магчыма, яно вынікае з таго, што цяжарная жанчына ўжо нешта іншае, чым жанчына, ужо пэўным чынам сутнасць. Бо і сам ён, носячы ў грудзях дар смерці, пачынаў прыналежыць да адной з імі дынастыі.