Прагаласавалі.
— Старшынёй Часовага рабоча-сялянскага савецкага ўрада Беларусі рэкамендуецца таварыш Жылуновіч — рабочы, вядомы беларускі грамадскі і культурны дзеяч. Няма пярэчанняў?
— Няма,— зноў пачуўся чыйсьці незнаёмы голас.
Прагаласавалі.
— Членамі ўрада прапануюцца камісары,— Мяснікоў дастаў з кішэнькі гімнасцёркі лісток і пачаў чытаць з яго.— Земляробства — Андрэеў, дзяржаўнага кантролю — Берсан, працы — Дыла, унутраных спраў — Іваноў, харчавання — Калмановіч, юстыцыі — Квачанюк, ваенных спраў — Мяснікоў, аховы здароўя — Пузыроў, поштаў і тэлеграфаў — Разенталь, фінансаў — Рэйнгольд, шляхоў зносін — Савіцкі, замененых спраў — Фальскі, народнай асветы — Чарвякоў, сацыяльнага забеспячэння — Чарнушэвіч, па нацыянальных справах — Шантыр, старшыня Саўнаргаса — Пікель.
«Тут нас восем чалавек,— налічыў Жылуновіч.— Дыла, Квачанюк, Пузыроў, Фальскі, Шантыр, Чарвякоў, Чарнушэвіч і я».
— Далей,— сказаў Мяснікоў.— У Прэзідыум урада прапануюцца тры чалавекі: Жылуновіч, Мяснікоў, Калмановіч. Кіраўніком спраў урада — Кнорын. Друкаваны орган — газета «Известия Временного Рабоче-Крестьянского Советского Правительства Белоруссии» на чатырох мовах...
Адарваў галаву ад паперыны, зірнуў на ўсіх:
— Якая ваша думка, таварышы?
— Згодны,— зноў хтосьці забег наперад.
Мяснікоў кінуў позірк сюды: які настрой у іх?
Жылуновіч вычакаў хвіліну-другую, калі пачулася яшчэ некалькі ўхвальных галасоў, а пасля падняўся.
— Таварышы,— прамовіў, ужо тонам заклікаючы да ўвагі,— як я буду працаваць з тымі камісарамі, якіх я дагэтуль у вочы не бачыў, нічога не ведаю пра іх як пра людзей і спецыялістаў? Па-другое, зноў, таварышы, несправядлівасць...
— Якая? — рэзка запытаў Мяснікоў.— Выбачайце, тут захаваны парытэт.
— Які парытэт? Вонкавы? — павысіў голас Жылуновіч.— Усе важнейшыя паркаматы аддаюцца вам, смалянам. Нам вы пакінулі другія і трэція ролі.
— Вашы прапановы? — нахмурыўся Мяснікоў.
— Мы просім вывесці з членаў урада вас, Калмановіча і Пікеля.
— Як, таварышы? — заапеляваў Мяснікоў да членаў ЦБ.
— Я рашуча супраць,— падняў руку чарнявы, кучаравы чалавек каўказскага тыпу.— Калі мы дазволім вывесці з урада таварышаў Мяснікова, Калмановіча і Кнорына, то гэтым самым мы пазбавімся ад адных з самых аўтарытэтных асоб.
— Дарма не бядуйце, таварыш,— абсек яго Жылуновіч.— Мы лёгка на гэтыя пасады знойдзем не менш аўтарытэтных карэнных таварышаў.
— Вы ўвогуле маглі б абысціся без пас! — агрызнуўся той.— А то, як і вашы калегі з БНР, без Савецкай улады і Расіі!
— На знявагі не адказваю,— адвярнуўся ад яго Жылуновіч.— Калі члены ЦБ і тут не ўлічаць нашу думку,— рашыў прыстрашыць Жылуновіч,— то, па-першае, я і мае таварышы з Белкамсекцый адмовімся ўвайсці ў такі фармальна беларускі ўрад, а па-другое, я не аддам вам адобранага ў Наркамнаце Маніхвэста пра абвяшчэнне Савецкай Беларусі.
— Ну, сепаратыст! — крутнуў галавою Мяснікоў.
— А ты — узурпатар! — успыхнуў Жылуновіч.— Ды толькі мы не дазволім таптаць нас!
— Абыдземся, калі трэба будзе, і без цябе...
— Не сумняваюся. Як і ў тым, што хочацца мець Беларусь без беларусаў...— адказаў Жылуновіч, дастаў з папкі і падаў лісток чалавеку, які сядзеў перад ім, каб той перадаў далей, Мяснікову.— Вось спіс справядлівага незалежнага ад вас урада...
Мяснікоў але задрыжэў, успыхнуў чырванню, але стрымаўся. Папрасіў усіх галасаваць за яго варыянт. Бачачы, што Мясніковы вылучэнцы падымаюць руш за свайго апекуна, Жылуновіч шпарка пайшоў да дзвярэй. Услед за ім падаўся і Лагун.
— Жылуновіч! — рэзка кінуў наўздагон Мяснікоў.— Маніфест!
— Не аддам!
— Тады — пойдзеце з партыі, калі не захоўваеце партыйную дысцыпліну!
4. Мяснікоў — Сталіну
«Список правительства я получил только сейчас и то с оговоркой Жилуновича, который заявил, что он и его приехавшие товарищи согласны на него лишь при условии исключения из списков трех членов правительства. Персонально по военным делам, снабжения и совнархозу, да еще при условии независимости членов правительства от Центрального Бюpo партии. Манифеста не видел, ибо его не предъявляют. Поскольку вопрос остается в том виде, как мы обсуждали в Москве, я всецело стою за то, чтобы немедленно было приступлено к делу. Но, по-видимому, товарищи на этот счет имеют свои особые соображения. Нахожу, что необходимо предписать им или же предоставить нам выдвинуть соответствующие белорусские фамилии, какие здесь у нас имеются. Предвижу определенные трения на почве самого неприкрытого национализма. Весь день Центральное Бюро находится в сборе и ждет Ваших указаний, дабы наконец перейти к делу. Жду определенного ответа».