Выбрать главу
* * *
Прыходзіць вясна, разліваюцца рэкі. Выходзяць з берагоў сваіх. Прыходзяць страсці, і мы, чалавекі, бурлім, як разлівы рэк веснавых. Мінае вясна, і вяртаюцца рэкі ў свае сталыя берагі. Сціхаюць страсці, і мы, чалавекі, глядзім на іх, як на грахі.
* * *
Для меней разумных разумна было б быць проста болей цвярозым, больш тых паважаць, свой суняўшы апломб, хто мае большы розум. Для меней сумленных, душою глухіх, было б намнога сумленней той факт, што сумленне ёсць у другіх, не ставіць пад сумненне. І ўсім было б лепей, каб у свой час збыліся такія змены: дурань не вучыць розуму нас, сумленню — несумленны.
РАЗМОВА
— Як падарожжа? Якія ўражанні? — Я не заўважыў, мяне не заўважылі. — Такое ўражанне агульнае? — Было халодна і няўтульна. — А што запомнілася асабліва? — Было няўтульна і сіратліва. — Згушчаеце фарбы — скажыце шчыра — Было сіратліва, было сыра.
— Не скажаш, што ўбачылі вы многа. — Было халодна і адзінока. — А можа, былі якія сустрэчы? — Быў дождж асенні, асенні вечар. — Дзіўнае нешта вы гаворыце. — Я быў адзін у чужым мне горадзе. — I вас у гасцініцы не абагрэлі? — Былі халодныя батарэі. — Наконт батарэй вы навыдумлялі. — Не пачынаўся сезон адяпляльны. — А-а, тады зразумела...
* * *
З жалем гляджу на дзіця, маленькае, бездапаможнае, і хочацца памагчы яму. Але як? Як яму памагчы, калі толькі само па сабе яно можа расці, набірацца сіл.
Са спагадай гляджу на чалавека, наіўнага, няўмелага, неспрактыкаванага, і хочацца яму памагчы. Але як? Як яму памагчы, калі толькі праз уласны вопыт ён можа стаць іншым.
З болем гляджу на чалавека, якога знявечыла, скалечыла жыццё, і хочацца яму памагчы. Але як? Як яму памагчы, калі толькі само жыццё можа вярнуць яму ранейшы воблік. Як? Як памагчы чалавеку? А памагчы яму я павінен.
* * *
Я прачынаўся з такім пачуццём, з такою няяснай трывогаю, як быццам не так штось з маім жыццём ці нешта не так увогуле. З дому выходзіў я наспех, тою трывогаю гнаны. I раптам пачуў я дзіцячы смех, шчыры i беззаганны. Мне стала лягчэй у той жа міг. Потым я ўбачыў дзяцей саміх, занятых сваёй гульнёю, вясёлай сваёй гаманою. Мае неспакойнае пачуццё нібы зняло рукою. Я ўсёю істотай адчуў: жыццё ідзе сваёй чаргою.
* * *
Маўчанне бывае рознае. Адны маўчаць таму, што вельмі асцярожныя, — баяцца розных табу. Маўчанне бывае рознае. Маўчаць занадта цвярозыя. Скептыкі маўчаць: «Ну што карысці крычаць?» Маўчаць і абыякавыя — твары масляна-лакавыя. Што ім да таго, да болю майго і твайго! Ёсць маўчуны — аматары смеласці чужой. Развесяць свае лакатары: «Ой, як цікава, ой!» Маўчанне бывае рознае. Яшчэ ёсць маўчанне грознае. Маўчыць чалавек, трывае, маўчыць, як і побач маўчаць. І раптам рашуча зрывае з вуснаў сваіх пячаць. І раптам сябе ўзрывае: «Я больш не магу маўчаць!» І скажа такое адчайнае... Калі ўжо і маўчаць — дык я за такое маўчанне.