Калумб не адкрыў бы Новага Свету,
калі б не ўлічваў напрамак ветру.
Не ўбачыў бы Ньютан таго прыцягнення зямнога,
не ўнікні аднойчы ў сэнс дажджу праліўнога.
Рэйс першы касмічны
з вясновым надхмар'ем
узгоднілі Каралёў і Гагарын.
Узважыў складаемыя надвор'я
Ленін, раней чым грымне «Аўрора».
(Багіня ранішняй зары,
якое надвор'е на двары?)
Якое надвор'е на двары?
Пытанне старое, адказ не стары.
Бо ў новага дня надвор'е новае.
Няважна, зімовае ці вясновае,
няважна, пагоднае ці суровае,
заўсёды новае, чорт пабяры!
Сплывае воблака зверху ўніз —
даўно вядомае як кучавое,
па форме і колеру дажджавое,
ды ў воблака новы зусім абрыс.
Чуецца ветру шум глухі.
Па дадзеных гідраметэазводкі,
тыя ж парыў і хуткасць, ды ўсё-ткі
у шуме ветру новыя ноткі
і тэмбр у ветру зусім другі...
Гэта абсалютна дакладна, што вецер, які быў пасля паўдня 27 ліпеня 1974 года, адрозніваецца па сваёй танальнасці ад ветру, які ўзняўся позна вечарам 2 студзеня 1976 года, а апошні, як неба ад зямлі, адрозніваецца сваёй тэмбравай афарбоўкай ад свайго сабрата, які шумеў-гудзеў з усіх сіл 3 мая 1978 года. (Сведчу, што ўсе адзначаныя дні сапраўды былі ветраныя.) І справа тут не толькі ў тым, што надвор'е ўспрымаецца намі суб'ектыўна, у залежнасці ад эмацыянальнага стану. І не толькі ў тым, што пералічаныя вятры адносяцца да рознай пары года і сутак. Ёсць яшчэ наступнае тлумачэнне. Як сцвярджаюць метэаролагі, «цяжкасць прагназіравання надвор'я заключаецца ў тым, што атмасферныя працэсы амаль ніколі поўнасцю не паўтараюцца». Справа, такім чынам, яшчэ ў пастаяннай зменлівасці надвор'я, у непаўторнай навізне яго праяў.
«Якое надвор'е?» — пытаем штораз.
Наш клопат па вартасці ацэнены.
Новымі фарбамі i адценнямі
надвор'е штодня адорвае нас.
«Якое надвор'е на двары?»
Як нетры зямныя, лясы i воды,
вятры ўсе чатыры, чатыры пары —
набытак народа, багацце народа.
Бачу ў акне палоску зары.
Бачу ўзыходжанне першых зор я.
Пытаю, праводзячы дзень стары
i тое надвор'е, што на двары:
«Якое заўтра будзе надвор'е?»
ПЕРШЫ ГРОМ
Апоўдні дзінькнулі шыбы крыштальна.
Прытаіўся, прыслухаўся дом.
Дом прытаіўся запытальна:
«Што гэта — гром?»
Сціхлі ўсе гукі, крокі і словы...
І зноў са сваіх высокіх стром
прагрукатаў раскаціста гром —
першы, вясновы!
Голас той быў сапраўды грамавы.
Гэта — вясна гартанна-арганна
акорды ўступныя прайграла,
ў свае ўваходзячы правы.
Прайграла акорды цвёрда i горда,
аж рэха пайшло ад таго акорда!
Прытым, заўважым, без струн i труб
яна прайграла свой уступ.
Без партытуры, без клавіятуры
сыграла сваю ўверцюру вясна.
Прытым сыграла чыста яна,
сыграла без фальшу, без халтуры.
Што значыць голас жывой натуры!
Каб так прагрымець — мала ўмець,
і мала мець серабро ды медзь,
і мала ўзлесці на катурны...
Быць трэба верным сапраўднай натуры!
Без нот і без палачак дырыжорскіх,
без іншых атрыбутаў жорсткіх,
а проста таму, што ва ўдары была,
а проста, ці з радасці, ці са зла,
натхнёна вясна зымправізавала,
сыграла: слухай, зямная зала!
Прытым сыграла не дзеля сенсацыі,
не дзеля славы i авацыі,
не на публіку, не на «біс».
А раскацілася зверху ўніз
таму, што — час, таму, што — трэба,
што так захацелі зямля i неба.
Аддаў я належнае грому першаму?
І музыканту паклон адвешваю.
Прашу я тут Янчанку і Мулявіна —
зразумейце, сябры, мяне правільна.
Крыху кульгае, магчыма, мой троп,
кульгае, як кожнае параўнанне.
Ды верша без тропа не было б...
Прашу, маэстра, даравання.
Такі варыянт прапаную, маэстра, вам:
грому — громава, аркестру — аркестрава.
Пасткрыптум. Вечарам, дома,
запісвала стомленая рука:
«Сёння, семнаццатага красавіка, —
дзень першага грома...»
Э ц ю д п е р ш ы
ЗМЕНА СЕЗОНА