Экскурс трэці
МАНАЛОГ НАПАЛЕОНА
Я здаровы, але надвор'е жахлівае; я пераапранаюся два разы ў дзень, так многа дажджоў. 12 кастрычніка 1805 года.
Першыя пытанні Напалеона, калі ўваходзіў камердзінер, нязменна адносіліся да часу i надвор'я.
Выходзіць, мае рацыю гісторык.
Хоць з неба я хапаў нямала зорак,
авантурыстам я не быў усё ж —
бо чуў я вецер, заўважаў я дождж.
Мне выпаў лес героя і месіі.
Ды бачыў, як салдаты гразь мясілі,
i знаў: сушы зарад і меч тачы
ды май яшчэ на ўвазе і дажджы.
Я ваяваў удала і няўдала.
Дажджоў нямала мне перападала.
Хапала іх, абложных, праліўных,
на ўсіх нас — і вялікіх, і малых.
Яшчэ ў час італьянскага паходу
я зведаў усялякую пагоду,
а з ёй — і чалавечую пароду.
І падагуліў так каштоўны ўрок:
«Ад лёту да падзення — адзін крок».
А ў час свайго вялікага паходу
спазнаў я мудрасць рускага народа:
«Не сунься ў воду — раз не знаеш броду«
Пасунуўся — і вось пайшоў да дна,
i вось Барадзіно, Беразіна...
Тады, пасля той барадзінскай справы,
пасля той беразін'скай пераправы,
я даў сабе ў апошні раз зарок:
«Ад велічы да ганьбы — адзін крок».
Затым, пасля заснежанай Смаргоні,
ратуючыся ад пагоні,
лад шум завей, пад сумнае дзін-дзін
я ўбачыў ясна парадокс адзін...
Ад чына ніжняга да генерала
патрэбна ўсё-такі прайсці нямала.
Не будзем спасылацца на эталон,
ён — выключенне, а не эталон.
Пратупаць усё-такі было няпроста
ад Сены і да нёманскага плёса.
А колькі крокаў зроблена было
ад Аўстэрліца да Ватэрлоо?
То калі мераць тэрытарыяльна.
А як жа вымяраюцца маральна
адлегласці? Тут лес такі ігрок,
што «ад» і «да» усяго адзіны крок:
ад любага абранніка —
да пасынка,
ад важнага пранонсіка —
да насмарка,
ад «віва, імператар!» —
да «хі-хі»,
ад ноткі ўладарнай —
да «апчхі»...
МАНАЛОГ НАВАЛЬНІЦЫ,
ШТО АДБЫЛОСЯ Ў МІНСКУ
26 ЧЭРВЕНЯ 1972 ГОДА
Чалавечы розум не спыніць атак да таго часу, пакуль не падначаліць сабе ўвесь свет прыроды.
Прырода задумалася: «Так, так...»
Значыць, не спыніце атак?
На гэты раз я вам не падтакну —
вазьму ды найду ў контратаку!
Вы любіце сінія небасхілы?
А вось мае хмары, мае сілы!
Ану, пачынайце бараніцца!
Зіг-заг... Пайшлі бліскавіцы!
Пайшлі мае вогненныя бізуны!
Трах-тарарах... Пайшлі перуны!
Ёсць яшчэ порах у парахаўніцах!
Ёсць яшчэ нораў у навальніцах!
Зіг-заг, трах-тарарах...
Ёсць сіла ў маіх перунах-грамах!
Зіг-заг, трах-тарарах...
Ёсць размах у маіх вятрах!
Зіг-заг, трах-тарарах —
па вашых антэнах i правадах!
Зіг-заг, трах-тарарах. —
па вашых сценах i ліхтарах!
Зіг-заг, трах-тарарах —
Мне на радасць, вам на страх!
Дрэва з коранем —
у раёне Кнорына!
Хто сказаў, што я ўжо скорана?
Плошча Харужай —
суцэльная лужына.
Адкуль вы ўзялі, што я знядужыла?
У раёне Кальварыі —
пажар і аварыя...
«Гоп» не кажы, я бываю каварная.
Метэастанцыя зноў у прастрацыі —
прагноз яе зноў не мае рацыі...
Зіг-заг — па вашых прагнозах!
Трах-тарарах — па вашых пагрозах!
Па вашых амбіцыях i апетытах,
мала, падобна, мною бітых!
Трах-тарарах —
я шмат яшчэ здолею! —
па самахвальству, па самаздаволенню!..
З выглядам годным,
з выклікам гордым
прайшла яна, навальніца, над горадам,
прайшла, нарабіўшы грому-груку
сабе на ўцеху, нам на навуку...