– Цябе!
– Я – вось...
– Я толькі раніцай цябе і бачу,– з лёгкім дакорам прамовіла Клаўка. – А мне хочацца і вечарам, і ўначы... каб ты побач са мной быў.
– Работа ж, Клаўка... Абавязак... Гонар...
Клаўка роспачна ўздыхнула:
– А мне такі муж, можа быць, і не трэба. Ад тваіх рублёў мне не цяплей. З імі холадна спаць, Валянцін. Не грэюць яны...
Слесар устрывожыўся яшчэ больш:
– Клава, як ты можаш?!
– А што мне застаецца гаварыць?
– Ты ж мяне кахаеш. Я ведаю.
– Люблю,– паправіла Клаўка. – Я ўсіх люблю. І ўсё. Характар такі ў мяне... нікога не магу абысці. І нічога. Я цябе люблю... сына... Кіпціка...
– І Кіпціка?– вылупіў вочы Слесар. – Ці мне пачулася?
Не звяртаючы ўвагі на здзіўленне мужа, Клаўка працягвала:
–Чапуху люблю... Амерыканца...
Слесар яшчэ больш трывожна глянуў на жонку:
– Амерыканца?!
– Поле... лес... раку... сад...
Слесар зморшчыўся:
– Сад? Які сад, Клаўдзія Сцяпанаўна?
– Наш. Наш сад. Вось гэты, што пад акном... – Клаўка, хаваючы твар, ледзь прыкметна ўсміхнулася.
– Гэты любі,– дазволіў Слесар. – А я думаў – калгасны...
– Есці будзеш?– папытала Клаўка, уздыхнуўшы. – Гора ты маё горкае!..
– Есці? Якое там! – залыпаў вачмі Слесар. – Што ў рот палезе? Якая капуста? Слухай, Клаўдзія Сцяпанаўна... Давай пачнём жыць, так сказаць, па-новаму... ці што, га? Перакрэслім усё, што было, і пачнём! Давай, га?
– Усё не трэба,– памяркоўна заўважыла Клаўка. – І добрага, прыемнага было багата ў нашым жыцці. – Яна раптам павісла на шыі ў Слесара, ад чаго той аслупянеў:– Помніш, як у тэатр хадзілі? «Святога і грэшнага» глядзелі...
Слесар затрос галавой:
– Ага... помню... было... а як жа!..
– А потым па начным горадзе дамоў вярталіся,– Клаўка ад насалоды заплюшчыла вочы. – Агні, агні, агні... І мы з табой... Маладыя, шчаслівыя... Помніш?
Слесар кашлянуў:
– Хаты ж не было. Якое шчасце без свайго вугла?
– Хаты, хаты... А цяпер хата ёсць – цябе няма. Згубіла я цябе паміж плугоў і сеялак. Згубіла. Мне зноў у горад хочацца, Валянцін.
Адхіснуўшыся ад жонкі, Слесар лыпнуў вачмі:
– Што? Куды?
– У горад!– паўтарыла Клаўка.
– Не дуры галавы. Не дурыся, Клаўдзія Сцяпанаўна. Будзем мохам тут абрастаць.
– Абрастай,– Клаўка захлімкала. – Табе, Слесар ты мурзаты, што абяцалі, калі мы рашылі пераехаць? Маўчыш? А я помню. Залатыя горы табе абяцалі. А далі толькі хату... і сад.
– Супакойся, Клава,– Слесар гладзіць жонку па плячы. – Не адразу і Масква будавалася. Я разумею... І не дазволю, каб ты зноў сышла некуды!
Клаўка шчыра здзівілася:
– Куды сышла, даражэнькі мой? Куды сышла?
Слесар памуляўся крыху, а потым выгукнуў:
– Сад! Шалаш! Зоркі!..
– Нікуды я не сыходзіла,– апраўдвалася Клаўка. – Я ж, дурніца, на сваім сенавале спала, гора ты маё!.. Але і ў шалаш згадзілася б, каб хто паклікаў... паманіў...
Слесар прытупнуў нагой, нясмела і не адразу:
– Ты... ты гэта кінь! Кінь, Клаўдзія Сцяпанаўна! Так... разумею... не жартуюць! – Ён прытуліў жонку да сябе. – Ну і жартачкі! Усе бабы такія... ці толькі ў мяне?
– Гэта мне падабаецца,– усміхнулася Клаўка. – Я ж і з хатай Арынавіча ўсё прыдумала. Каб раззлаваць цябе. А ты не злуешся. Не калоціш мяне, як грушу. Не б’еш. Ты будзеш мяне біць, калі я табе здраджу?
– Што?!– раўнуў Слесар і пахіснуўся, але ўтрымаўся на нагах.
– Ды я пажартавала, дурненькі!– сказала і зачырванелася Клаўка.
– Я ж... я ж і гавару: ну і жартачкі ў цябе... – выцер рукавом лоб Слесар. – Ну ты даеш, Клаўдзія Сцяпанаўна... Буду, буду дубасіць цябе, калі хвастом вільнеш, як Сідараву казу.
– Гэта моцна?– блазнуючы, спыталася Клаўка.
– Вельмі!– матлянуў кулаком, таксама забаўляючыся, Слесар.
– І кахаць мяне будзеш?
– А каго ж больш, калі не цябе?
– Сеялкі... бароны... гайкі...
– Сеялкі і цябе... цябе і сеялкі... а пра горад і не ўспамінай. Тут маё гняздо. Вунь, бачыш, на ліпе. Для буслоў зрабіў. Тут. Яны, птушкі, вяртаюцца кожны год назад, не жывуць дзесьці там, далёка. І я сваёй дарогі не забыў... вярнуўся. Прыгожая ты ў мяне... прыгожая... Прыгажэй, чым раней была. Калі хто і ліпне да твайго сэрца, адарві яго... адкінь. Адкінеш?
Клаўка паціснула плечуком:
– Пастараюся.
Слесар уключыў прайгравальнік і запрасіў Клаўку на вальс. Прыціснуўшы жонку да сябе, горача шаптаў ёй у твар:
– Я з табой, Клаўдзія Сцяпанаўна! З табой! З табой!
– І я, – нарэшце выдыхнула Клаўка.
А тым часам Кіпцік, Амерыканец і Чапуха рыхтаваліся ў лазню. Яны выцягвалі з-пад прыстрэшкаў бярозавыя венікі, корпаліся ў шафах, шукаючы чыстую бялізну, бо жонкі зусім махнулі на іх рукой. Гуртам і накіраваліся да ракі, дзе ў вольхах курэла лазня Чапухі.