"Ах!" -
І галаву кружыла п'яна,
І новымі духамі пах
Сюжэт банальнага рамана.
Я выдумляў яго, як мог...
А тут прыйшлі, каб выдумляцца,
Усе...
І плыў паркет з-пад ног,
І глухла зала ад авацый!..
Яблонская! Не дай нам Бог
Хоць раз яшчэ ў жыцці спаткацца!
З
"Я рада вас спаткаць..."
"Вы рады?.."
Прэм'ера.
Вайдаў фільм без Вайды.
Міцкевіч з Францыі лісты
Чытае Польшчы ўсёй... Масты
У часе зводзяцца...
На сцэне
Акцёры... Кветкі Тэлімэне,
Якую не сыграла ты -
Саперніцы яе прайграла...
Як на цябе зірнула зала!
Яблонская! Як ты стаяла
Супроць усіх!..
Саперніц мала
Табе на сцэне і ў жыцці...
Руку маю, што спагадала,
З пляча ты скінула:
"Пусці!"
4
- Як "Пан Тадэуш" вам?
- Ніяк.
Пустых размоў пусты скразняк.
- Вы не паляк?
- Літвін.
- Вы з Вільна?
Бамонд. Ківае фраку фрак -
І звоніць тэлефон мабільны:
"Не, сёння не...
Чаму так спешна?.."
Мы ўжо ўдваіх сярод усіх,
Мы ўжо адчулі млосны міг
Спаткання двух жаданняў грэшных...
"Аліцыя чытае вершы
Грудзьмі. Нібыта корміць іх".
Ах, мы акцёры! Брава, брава!
Як ні хітруй, а праўда ў тым,
Што ўсе мы хворыя адным:
Нам едкі дым - чужая слава,
Ну, а свая - салодкі дым.
5
- Пайшлі.
Тут скрозь на тварах грым...
- Я тут свая...
- Але з чужым.
- Я не збягаю ад паразы!
"У, ганарыстая, зараза..."
А трэба йсці было адразу,
Пакуль, як рыбіну ў траву,
Не кінула мяне ад фразы:
"Пра Польшчу фільм, а не Літву,
І мог Літву не згадваць Вайда", -
І ў бок мой - зырк!..
І вадаспадам
Шаленства ў скроні:
"Ну, ка-злы!"
Ска-а-ндал...
- Сказаць, на што ты злы,
З чаго твой форс, адкуль бравада?..
Нідзе Літвы тваёй няма!
А Польшча ёсць! І гэта праўда,
Бо Польшча ёсць - як я сама!
- Няма Літвы!?.
Мяне няма?..
- Я рада быць з табой!
- Ты рада?..
На сцежку восеньскага сада
Ступіла першая зіма.
6
- Я думаю, што вы вар'яты...
- Хто - мы?
- Літвіны. Род пракляты,
Дух страчаны праз вас жыве...
Калі няма сапраўднай страты,
Дык вы ствараеце яе.
Ты молішся, як прад абразам,
Прад тым, што спалена да тла...
Калі ёсць я,
калі мы разам,
Скажы: нашто табе Літва?
Ну гэта ж прывід...
Здань...
Трызненне...
Ну што - Літва твая? Скляпенні?
Руіны? Замчышчы? Крыжы?
- А Польшча - што табе, скажы?
7
"О, Польшча!.."
Акрыліла рукі -
І да раяля...
"Польшча - гукі:
Накцюрн... мазурка... паланэз...
О, Польшча!.. Па фальварках бэз...
Варшава... Кракаў... Ясна Гура..."
Ляцелі над клавіятурай
Вякі, нібыта матылькі...
"О, Польшча!.. Скрозь усе вякі
Звон зброі - і харал касцёльны,
І рух,
і рух,
і рух няўмольны
З нічога -
Да сябе самой..."
А восень пахла ўжо зімой,
Лядком пацягвалася рэчка,
Сняжынкі пырхалі ў акне,
І цень Яблонскай, нібы ў сне,
Хістаўся, як пад ветрам свечка,
То да мяне, то ад мяне.
8
Як свет хістаецца!..
Ад краю
Да краю...
То ляціць да нас -
То зноў ад нас...
- Я паміраю,
Яблонская...
- Не ў час... не ў час...
- Якраз у час! Ад асалоды
Кахання, музыкі, свабоды,
Ад страсці, а не ад хвароб!..
- Ты што:
маёй чакаеш згоды?
Дык страсць у Польшчы
выйшла з моды,
Смерць холадна цалуе ў лоб.
- Якая смерць! Гасподзь абраных
Музык,
Паэтаў,
Закаханых
На неба забірае ўсіх
У страсны міг, каб засталіся
Навечна ў ім!..
- І мы ў тым спісе?
І гэта мой апошні міг?