Тую вогненную іскру
Я пайшоў шукаць па свеце,
І пайшоў шукаць са мною
Іскру тую Вяйнямёйнен,
Праплылі Няву-раку мы,
За Нявой сустрэлі Каве,
І сказала маці сыну
Дзе шукаць агонь нябесны.
Ён у Алуэ скаціўся,
Многа бедаў натварыўшы,
Паў-Карэліі спаліўшы,
Пох'ёлы і Савы хаты,
І яго ў вадзе халоднай
Сіні сіг зглынуў галодны,
Сіга - хуткая пяструшка,
А яе - шчупак зубаты.
Ды ўскіпець паспелі воды,
Алуэ катлом бурліла,
І кідаўся сіг на сіга,
І пяструшка на пяструшку:
"Дзе мужчыны Калявалы?
Шчупака чаму не ловяць?
Можа, ім не трэба Сонца,
Калі ўжо агню баяцца?
Дык на тых, хто жыць баіцца,
Бог з нябёс праклён абрыне!.."
Над берагамі іскрай, бліскавіцай
Лятала Кайса... Ноч маўчала глуха...
Закідваў сеці ў воды Ільмарынен,
З той лодкі, што пакінуў схоўшчык Юха.
І падляцела Кайса: "Не баішся?
Як што - паспі. Тут ложак у мяне
На шчупаку. На самым-самым дне..."
"Ты б не іскрыла так... Пераіскрышся..." -
Сказаў я ёй, узяўшыся за сеці...
Мужчыны і жанкі,
Старыя, дзеці,
Увесь народ па берагах усіх
За сеці ўзяўся...
Толькі так у іх -
Калі ўсе разам! -кінуты з нябёс
Агонь злавіцца можа: доля, лёс,
Злавіцца Сонца можа з цемнаты -
І той шчупак, што зжэр агонь святы...
Праз імглу, праз ноч, праз вецер
Ставяць сеці, цягнуць сеці
Мужыкі, жанкі і дзеці -
Да крывавых мазалёў!
Вось што значыць
Жыць у свеце,
Дзе адзін агонь:
Любоў.
Выйшаў волат з вод азёрных,
Сеці там да дна давёўшы,
Кажа волат: "Трэба нехта,
Хто пагнаў бы тую рыбу
Найвялікай самай палкай", -
І герой, ад немаўляці
Трохі большы, ссек асіну,
Прывязаў скалу да верху,
Грукануў з пляча ў прадонне...
Воды Алуэ ўзбурлілі,
Сеці рваў шчупак зубамі,
Рваў хвастом і плаўнікамі,
Сам сябе парваў - не іх:
Сеці, сплеценыя з бітых,
Сеці, сплеценыя з мятых,
Сеці, сплеценых з дратых,
Вечных нітак ільняных.
Верны вешчы Вяйнямёйнен,
Шчупака наверх падняўшы,
Запытаў: "Хто возьме рыбу
Без жалезных рукавіц?"
І другі герой - скалаю
І яшчэ скалой другою -
Распластаў імгненна рыбу,
Як маланкамі нажніц.
Трэці ўзрэзаў так пяструшку
І ў пяструшцы ўзрэзаў сіга,
Сіні клуб з яго дастаўшы -
Разматаўся сіні клуб,
І пабег па сіняй нітцы
Сам-агонь, клубок чырвоны,
Вяйнямёйнену спаліўшы
Бараду да самых губ.
І ад возера пабег ён
Па ядлоўцу - берагамі,
Па сасонніку - раўнінай,
Па пагорках - дубняком,
Паў-Карэліі спаліўшы,
Пох'ёлы і Савы хаты..."
...Востраў, хутар спапяліўшы -
Дом Ану і Юхі дом.
"Дзе ж мне жыць цяпер?.." -
я ўсплакаў...
Верны вешчы Вяйнямёйнен,
З кантэле з касцей шчупачых -
І таму такіх шчыпачых -
Са спалёнай барадой,
Распачаў заклёны-спевы
На святой паляне Восма,
Па-над Пох'ёлай і Савай,
Над зямлёй і над вадой.
Голас плыў, бы ў моры хвалі,
Па ядлоўцы - берагамі,
Па сасонніку - раўнінай,
Па пагорках - дубняком,
І ён выспяваў нанова,
І, як новыя, паўсталі
На святой паляне Восма
Кожны хутар, кожны дом.
А агністы той клубочак,
Як пачуў заклёны-спевы,
Так схаваўся ў залацістых,
У дубовых жалудах,
І яго на іх сабрала
Залатая пчолка Кайса
І па горанах разнесла
Ды па хатніх ачагах.
Ты, агонь, у іх гары,
Плаў жалеза, боршч вары.
Верны вешчы Вяйнямёйнен,
Што ўсё выспеваў нанова
У далёкіх і найдальніх
Калявалаўскіх краях,
Блізка - і не нахіліўся,
Побач - і не азірнуўся
На Ану і Юхі хутар,
На ягоны пыл і прах...
"Ё-маё... - я думаў ціха. -
Не было, дык стала ліха...
Што скажу Ану і Юху?
А казаў жа мне Стары...
Бляха-муха, гэту муху,
Гэту муху-палятуху,
Залатое яе бруха -
Кожнай ножкай дагары!..