Туман, туман па даліне,
Ліст шырокі на каліне.
Яшчэ шырэй на дубочку,
Кліча галуб галубочку.
Хадзі, міла, пацалую,
Хоць не сваю, а чужую.
Нашто ж маеш цалаваці,
Сэрцу жалю задаваці?
Сэрцу жалю, а мне тугі,
Ты не возьмеш - возьме другі.
Ты не возьмеш - возьме трэці,
Майму сэрцу вас жалеці.
- Ты як?.. - пчала вярнулася. - Са сталі,
Каб вечнае было, дадаўшы медзь
І золата, і срэбра... не скавалі.
Не свеціцца, не грэе... Мне ляцець.
Пасунься ты... Спачну перад дарогай...
- Куды табе ляцець?..
- Пчале - да Бога.
А мухам-палятухам - хоць куды.
- Прабач... я не стрываў... з такой бяды...
- Хіба гэта бяда?.. Бяда тады,
Калі не дом згарае - а што ў доме...
Вакол яго... над ім... душа млына...
Вось бачыш ты: пабілася адна -
І цёмна як ва ўсіх дамах Суомі.
- А ты па што да Бога? Не па мёд?..
Дык кропля ёсць на сподку...
- Я пад'ела...
З'еш ты... Глядзі ты: кропля не згарэла...
Мёд са Святгор'я...
- Скуль?
- Адсюль на ўсход
І ледзь на поўдзень... Я туды ляцела
Тры дні і ночы... Там на Дубе села
Перапачыць - і бачу ў ім дупло,
Засланае гаючаю жывіцай,
І ў ім такое дрогкае святло...
А тут якраз ідзе жанчына... жніца...
І стала там... і пачала маліцца,
Каб Бог памог ёй нарадзіць дзіця,
Якое, як у Каве Вяйнямёйнен,
Блукала ў ёй... І голасам падвойным,
З самога Дубу і з яго лісця
Святло ў дупле сказала...
Ну, спытайся, -
Сама сябе перапыніла Кайса, -
Што ёй сказала дрогкае святло?..
Я ўрос у печ...
- Дык там была ты... Кася?..
І ты?.. тым голасам...
- Там шмат чаго было, -
Пчала мяне куснула бесклапотна,
Пацалавала ў лоб, ад страху потны,
Ад жаху, што аўчынай мёртвай пах...
Пчала адчула...
- Што за мёртвы страх?..
Аднойчы ў печ мае ўрасталі плечы
З такога страху... Я сядзеў на печы,
Калі туды мне ўскінулі кажух
Нябожчыка:
"Насі!.."
Кажух дзіцяці
Суседскага... І крык мой ва ўсёй хаце
Па ўсіх кутах ударыўся - аглух! -
Як сам памёр я... вырвалі мой дух...
- Дуб вырвалі... - сказаць я змог. - Зваліла
Яго маланка...
- Тая?.. - і ўкусіла
Сябе самую Кайса за язык!
Ці Кася?
Ці Маланка?..
Я ўжо звык,
Што залатая, срэбная лятала
І медная пчала ў пчале, з карала,
З агню, з вады, з паветра - з усяго...
А тут адчуў:
зашмат на аднаго,
Калі ў адной пчале - сусветны вулей...
- Там хата... на адной з бліжэйшых вуліц
Да могілак у Крэве... - працяла
Душу мне несмяротная пчала
Гадзюкай вадзяною, найатрутнай -
І я памёр...
Не адчуваў душы
Ні цэлай, ні пасечанай...
Мне рутай
І медуніцай выслалі труну -
Хаваць панеслі... Юха і Ану,
І гімназіст... Стары ў капелюшы,
Што зняў свой капялюш... капрал і Пекка...
Сястра і Хокан... Вілі... сотні тры
Прыстойных фінаў...
І ва ўсіх Стары
Спытаў: "Ці так хаваюць чалавека?..
Без крэўных... без Айчыны... нават без..." -
На неба ён зірнуў...
"Спыніць працэс!" -
Не стаў даслухваць - без чаго? - капрал.
Мяне з труны паклалі на карал...
Там Ахта з дзевамі...
спіхнуў...
"Ды йдзі ты прэч!.."
Тады я ўстаў і зноў залез на печ.
"Так лепей... - падаслала мне Ану. -
А то спаліў нам хутар - і ў труну".
А Кайса па мне ўсплакала... Я слёзы
Паспеў заўважыць, покуль іх яна
Не скінула...
- На вуліцы бярозы
Былі... - сказаў я ціха.
- Навіна,
Што Дуба паваліла, мне да дна,
Як камень той, накрозь душу прабіла! -
Глядзела ветрам Кайса...
- Паваліла,
Дык што ж цяпер паробіш?..
- Так... але...
- Да Бога шлях ні доўгі - ні кароткі...