"А хто - гаўном", - жартуе Ютка тонка.
Карэнчыха - у смех!.. Далёка-звонка
Спявае, што ў яе за самагонка...
Самагонку ведзьма гнала,
Каб ад кроплі - з ног збівала,
Ад паўкроплі - з ног валіла,
Як нячыста валіць сіла.
Кінула ў кацёл дзяўчыну,
Клык мядзведжы, хвост ваўчыны,
І курынага памёту,
Што набрала каля плоту.
І злавіла хлапчучка,
Адшчыкнула ад стручка.
Горка плача хлапчучок,
У катлы кіпіць стручок.
Тры начы кацёл бурліў...
Воўча хлопчыка не збіў,
Не зваліў яго мядзведзь,
А памёт курыны - ледзь...
Налівае хлапчуку
Ведзьма дзеўчыну ў саку,
Тут яго нячыста сіла
На палаткі й паваліла.
А дзяўчына скок ды скок:
"Не кладзіся на бачок,
Прыдзе шэранькі воўчок,
Адгрызе табе стручок.
А калі пакіне ледзь -
Прыдзе буранькі мядзведзь
І парве цябе клыком,
Вырве душу са струком".
І не спіць той хлапчучок,
І кіпіць яго стручок
У катле, дзе свет зварыла
Белы ўвесь
нячаста сіла".
- Як быць табе чмялём? - пчала пытае.
Ах, Кайса, Кайса, пчолка залатая...
Хоць кім мне быць... Абы кружыцца тут...
Пчала ўядае: "Крэўнакрэўскі кут,
Дзе ўсе з... з-звініць..."
- Я вырву з цябе крылы!..
Пчала - увысь: "Мой кут, як ты мне мілы..."
"Йшла малінка на чужбінку,
Да чужога саду - вішня,
І кацілася брусніца
Да атручанай вадзіцы,
І хапаў іх дуб дарогай,
І бяроза веццем біла,
Каб ні вішня, ні малінка
На чужбінку не хадзіла..."
Ну... родны кут... Няхай сабе ў закутку...
Ды Хведар тут... Карэнчыха і Ютка...
Баруны і Каруны...
Валуны...
Пчала ўжо проста рве маё цярпенне:
"Паўсюль хапае гор, дубоў, камення!.."
Ды ну яе... лятучае стварэнне...
Душа мая - не трэскі,
а карэнне,
Душа мая і ёсць - адны яны.
Я не патрушчу іх і не парэжу -
І праз усе, што ёсць, зямные межы,
Як плыў малы, так праплыву стары
На Юткавай - пад самы Месяц - вежы,
На караблі Літвінавай гары.
Ой ты злая даль-чужына,
Адпусці жураўку-сына.
Як пачую ў небе звон,
Так гадаю: а ці ён?..
А сама не ўчую сына,
Дык учуе кроў-рабіна.
Я рабіну заламаю,
У печ кіну запалаю.
Як вада з яе пальецца,
Дык прыцісну сына к сэрцу.
Як з яе пальецца кроў -
Не чакаць мне журавоў.
Дні за днямі, з году ў год
Круціць маці калаўрот
І глядзіць усё ў акно:
Не відаць мяне даўно.
Круціцца верацяно...
Я ўжо сеў на дзедаў вулей -
Што ж не бачыш ты, матуля?..
У кашы рабіны поўна -
А ў душы не ўчула Воўку?..
Толькі прала ды спявала -
Во якое ў чмеля джала!..
Вокны ў хаце ветрам біты...
"Ты, дзіравае карыта,
Ты, старая чапяла,
З кім гуляла? З кім хадзіла?
Сына ты сама радзіла,
Ці Айчына нарадзіла,
Ці лятучая пчала?..
Ці дрыготкае святло?
Ці дубовае дупло?
Дзе гуляла?.. З кім была?!."
Маці аж аслупенела,
Стала млява, стала бела,
Зварухнуцца не магла.
"Ах ты чмелю!.." -стала маці
Мяне з хаты выганяці,
А душа чмяля ўзляцела
На яе калена бела,
З белага яе калена
На фальбону пад сукенку,
Скочыла вышэй на пояс,
З пояса на белы грудзі,
А з грудзей на падбародак,
З падбародку ўжо на губы,
З губ у рот яна слізнула
І да лона паляцела,
Дзе маё блукала цела
У глыбі радовых вод...
"Ах!.." - схапіцца не паспела
За сцяну, куснуўшы рот,
Маці - і ў кутку абсела,
Дзе круціўся калаўрот...
І пачаў я ў лоне маці
Маці біці,
грукатаці
Па пячонцы, селязёнцы:
"Нарадзі ты, маці, Сонца!.."
Ой як маці з болю ўзвыла,
Як ваўчыца вые ў сцюжу:
"Я бы Сонца нарадзіла,
Ды няма такога мужа..."