Бачу: джала!
І змяі ў яе язык! -
Не піла б я тое мора,
Хай бы ў ім тапіўся крык
Тых, хто кінуў цябе ў горы!
І агонь бы той не ела,
Хай бы ў ім душа гарэла
Тых, хто на цябе грашыў!
А калі б Гасподзь рашыў,
Каб я Дубам вечным стала,
Я б на ім раскрыжавала
Тых, хто ў сыне задушыў
Прагу помсты, спеў адплаты!.."
І агонь з падземнай хаты,
З коміна Святой гары,
Што вулканам стала раптам,
Джала ўзняў! - змяёю, лавай:
Я направа - ён направа,
Я налева - ён налева,
Быццам Кася, каралева
Лепшага на свеце места,
Не чмялёвая нявеста,
З сумкай вогненнай за мной,
За чмялінай галавой,
Я з гары - ён пад гарой,
Я ў двары - і ён дварамі,
Іскранымі тапарамі
У бяссонечнай начы
Лазні, пуні секучы,
Свіраны, хлявы, адрыны!..
Што за гнеў Гасподзь абрынуў
Са сваіх падземных спрат?!.
Пяць хвілін - і ўсё! Ні хат,
Ні двароў! - і да сінечы
Распалёныя цвікі,
Ды задымленыя печы -
Сіраціны-жураўкі.
"Прыляцелі, селі-селі,
Ці пілі вы, ці вы елі?.."
Святагор'е да Смаргонь
Зжэр нянавісці агонь,
Што таіўся пад зямлёй...
Той, што ў маці ўпоўз змяёй.
Маці села на маю
Правую сядзець руку:
"Выцягні з мяне змяю,
Мой жураўку-жураўку".
Я абняў сыру зямлю,
Стаў цягнуць з яе змяю -
Левай не магу рукой
Выцягнуць змяі такой.
Села маці на маю
Левую сядзець руку:
"Выцягні з мяне змяю,
Мой жураўку-жураўку".
Я абняў сыру зямлю,
Стаў цягнуць з яе змяю -
Правай не магу рукой
Выцягнуць змяі такой.
Маці я падняў маю,
Кінуў у сыру зямлю.
Я падняў на плечы печ-
Кінуў маці ў горла з плеч.
"На ты, маці, падавіся,
Ты змяёю пакруціся!"
Пачала круціцца маці,
Дымам рваці, сажай рваці.
І праз комін у зямлю
Вырвала з яе змяю.
Быць перастала чорнаю змяёй -
І ўстала маці белаю царквой,
І, як царква, гукнулася здаля,
Звысоку, скуль гара - пустыя схілы...
Як азірнуццца - голая зямля.
Як углядзеццца - попел ды магілы.
Селі мы ў царкве на печы
І сядзім - адны на свеце.
А ці раніца? Ці вечар?
Цёмна. Пуста. Дым ды вецер.
Што рабіць, з чаго пачаць,
Як нічога не відаць?
І які пасеяць лён,
Каб без сонца вырас ён?
Во загадка-загадайка,
Што пра курыцу ды яйка -
Галава адно баліць...
Ад няма чаго рабіць
Стаў я ў дым і вецер выць:
"Выспевай ты, Вяйнямёйнен..."
Маці ў карак: "Сціхні, Воўка!.."
Злезла з печы і сказала:
"Ты й навучаны нямала -
І навукі ніякой.
Не такі ўжо голас твой...
Трэба разам... Талакой".
"Во, наладзіць зараз хор", -
Я падумаў.
Маці ў двор
Да суседкі Стапуліхі,
Там пазычыла грачыхі,
У Былінскіх памяняла
Грэчкі пуд на лусту сала,
З салам збегала ў Ваўкі,
Памяняла на цвікі,
А цвікі занесла ў Клышкі,
Памяняла іх на кніжкі
І прынесла: "На чытай.
І не вый, не замінай..."
Падала да кніжак чаю -
Я ляжу сабе... Чытаю...
Верны вешчы Вяйнямёйнен
Стаў на кантэле іграці
Так, што слёзы з Каве-маці
Пакаціліся крыштальна -
Слёзы шчасця... Іх сабрала
Залатая ў моры вуця,
Склала ўсе ў жытло-гняздзечка,
Выседзела шчасцянятак,
І яны з калена Каве
Узляцеліся па свеце...
Струн пачуўшы пералівы,
Ты заплакаў?.. Ты шчаслівы.
У тваё гняздзечка-хатку
Прыляцела шчасцянятка.
Я сеў на печы, звесіў ногі з неба,
З якога Бог мяшком мяне прагнаў...
Пра тое думаць стаў, пра што не трэба,
Што за жыццё мяшкамі нацягаў.
Пыл у мяшкі збіраў, а думаў - шчасце...
На свеце тым - мяшок не развязаць.
Заставіў хату - яблыку не ўпасці.
Завесіў вокны - яблынь не відаць.