То быў трыумф камуністаў, усіх працоўных Беларусі ў складаны час, калі савецкія людзі, жывучы цяжка, трывожна і радасна, будавалі новы свет.
З’езд прынёс яму і асабістую радасць: яго выбралі ў склад вышэйшага партыйнага органа рэспублікі — членам Цэнтральнага Камітэта.
Вельмі дорага было яму таксама, што горача ацаніў тую падзею яго бацька. Ён, паважаны ў народзе «ўсеўкраінскі стараста», пісаў: «Давер партыі — надзвычай высокі гонар. Свята беражы яго, сын, апраўдвай усімі сваімі справамі, усім жыццём».
Неўзабаве настрою дадало тагачаснае ўзнагароджанне яго ордэнам Чырвонага Сцяга і медалём «XX лет РККА». За храбрасць і мужнасць у гады грамадзянскай вайны і ў сувязі з юбілеем Чырвонай Арміі.
А ўсяго праз тры месяцы пасля ўзнагароджання — хто 6 мог падумаць! — здарылася такое дзікае, недарэчнае… Выключэнне з партыі, звальненне са службы, рэпрэсія… За што?..
Калі ў кватэры рабілі вобыск, ён быў зацята-спакойны, напружана-стрыманы. I раптам спалохаўся, не — зжахнуўся. Бацькава пісьмо!.. Што, калі яны забяруць яго?!. Маланкай успыхнула ў памяці: «Давер партыі — надзвычай высокі гонар…» Не, бацькава гэтае пісьмо ён нікому не аддасць, няхай што хочуць з ім робяць — не аддасць!.. Яго ўзбуджаную напружанасць прыкмеціў высокі бялявы дзяцюк з жоўта-шэрымі лупатымі вачамі, які корпаўся ў шуфлядах пісьмовага стала. Ухмыльнуўся:
— Баіцеся, камкор, каб грошы не забралі? Не бойцеся за грошы, нам трэба нешта больш важнае. Дык мо самі аддасце? — Ён сказаў і збянтэжыўся, глянуўшы на другога — старэйшага, прыземістага, у акулярах. Твар яго пачырванеў і пабялеў адначасова — палосамі, плямамі. У Пятроўскага ў той момант мільганула: быў бы ён на якой добрай справе — вось так бы спраўна і яе выконваў бы. Ад гэтага стала яшчэ горш на душы — бяздумныя аўтаматы!..
Пісьмо не ўзялі, і ў яго адлегла на сэрцы. Калі паехалі, яму здавалася, што ён зусім не думаў пра іх, ён слухаў горад, які жыў за акном сваім звычайным жыццем.
Два гады праследаванняў… Шмат выклікалі яны балючых думак, нанеслі душэўных ран. Мінулае, хацеў ён таго ці не, было з ім, не-не ды і напамінала яму пра сябе, але ён не скардзіўся на лёс. Ніколі не злоснічаў, ніколі не атаясамліваў паняцце Радзіма з каліфамі і іх фаварытамі, прыслужнікамі, якія заўзята чынілі дэспатычнае самавольства. Ён не хадзіў з тварам, павернутым назад. 3 усёй складанай гамы пачуццяў, якія скіпеліся ў ім, цяпер найбольш устойлівай, бадай, трымалася шкадаванне. Яму дужа шкада было таго марна страчанага часу. Колькі ён сам спазнаў бы новага, важнага ў ваеннай справе і колькі перадаў бы сваіх ведаў іншым, чырвонаармейцам і камандзірам!..
Праўда, не аціхаў у сэрцы і боль за брата Пятра, за бацьку. Пятро, удзельнік Вялікай Кастрычніцкай рэвалюцыі, кіраўнік абароны Уральска ў дзевятнаццатым годзе, галоўны рэдактар «Ленинградской правды» — вораг народа? Каму магла прыйсці ў галаву такая дзікая, бязглуздая думка? Каму і навошта?.. А вось жа прыйшла!.. Дні і ночы катавалі Пятра і знішчылі…
У сувязі з «палітычнай справай», «расследаванне» якой пачалося ў сакавіку трыццаць дзевятага года, бацьку звольнілі з усіх дзяржаўных пасад, якія ён займаў на працягу доўгіх гадоў, беззапаветна выконваючы свае абавязкі. Сказаць толькі: «У сувязі з палітычнай справай!..» А бальшавік жа Рыгор Пятроўскі, калі ўспомніць, за рэвалюцыйную дзейнасць быў разам са Сталіным у ссылцы ў Туруханскім краі!.. Ад таго, што несправядліва так звалілася на яго, бацька цяпер нібы ўкамянеў…
Над усім паганым, пачварным, змрочным у жыцці ў рэшце рэшт бярэ верх добрае і светлае, перамагае людская мудрасць, праўда і справядлівасць. Інакш не было б яго — жыцця… Леанід Рыгоравіч добра разумеў гэта, але аднойчы пад час гаворкі з жонкай яму, наўздзіў, падалося большае: што ён не проста разумеў — адчуў усёй сваёй істотаю. Слаўная, разумная, шчырая жонка… Як яна тады слухала і што сказала яму!.. Там, у іхняй невялікай утульнай кватэры ў Саратаве, калі яму зноў далі корпус…
За акном цякла Волга. Жонка расчыніла акно, у пакой хлынуў халадок. Яна спытала ў яго вачамі: «Халодна, зачыніць?» Ён удыхнуў на поўныя грудзі ядранае вільготна паветра, і яна зразумела; не трэба. Наліла яму чаю. rлядзела пільна: што ты хочаш сказаць? I ён сказаў:
— Зло і яго каварныя служкі — вытанчана хітрыя і жывучыя, як шматгаловы змей. Але трагічныя памылкі і злоўжыванні высокай уладаю з цягам часу будуць, безумоўна, партыяй і народам папраўлены. Вернецца да нас тое добрае, што зарадзілася было пры Леніне. Вернецца і будзе квітнець.— У тыя хвіліны ён як бы жыў у іншым вымярэнні падзей і часу.— А цяпер?.. Што ж, Надзюша, цяпер нам трэба здабываць маральную перамогу. У працы, у дзеянні.