Пеця Гурбан доўга стаяў воддаль, старонячыся кампаніі, пасля да яго, адлучыўшыся ад «цётак на Бегамля», падышлі дзяўчаткі з рамеснага, пазіралі коса спадылба, але не зачапілі, — і ён маўчаў.
«Дзе воз мудрасці, там і тры дурасці. Трэба было ісці на вакзал...»
Ён падышоў бліжэй да тэлефоннага слупа. Ля клункаў на зямлі ў ямцы на выгаралай рудой траве валялася рваная камера ад зісаўскага кола, прысыпаная жарствой і прыціснутая кавалкам белай цэглы; былі рассыпаны запалкі; папрыліпалі да пяску акуркі і пачкі ад папярос. Усюды былі сляды ад гумовых ботаў, — відаць, тапталіся тут усю вясну і лета людзі з вёскі.
Смажыла, хацелася курыць, але не было чаго.
Ужо даўно падабрала новенькая машына-будка «кабецін ва Маладэчына» і тоўстую жанчыну з каляскай; сеў у кабіну «аж да хаты» няголены інвалід; «бегамскія» цёткі ўкуліліся ў кузаў да маладзенькага лысага шафёра і закапаліся ў мяшках, як мышы, — шафёр страшыў інспекцыяй, — а на Сцешыцы ці хоць бы ў той бок машыны не ішлі.
Пеця Гурбан застаўся адзін ля слупа: ад яго пасля адышліся і дзяўчаткі — селі пад дашчаты частакол у цень.
Было горача і сумна. У горадзе гулі машыны, на кальцы званілі трамваі, і Гурбан, павярнуўшыся ад сонца, прыпёрся плячыма да слупа.
Стаяў ён, мусіць, доўга, бо пачалі балець ногі. Не згледзеў, як з'ехала з шашы машына, пачуў толькі, як скрыгатнулі, як хто зубамі, ззаду за ім тармазы і бразнулі аб кузаў дзверцы. Ускочылі з-пад частаколу, што спалоханыя, дзяўчаткі.
— А-а-а... Пятух... Здароў. А што гэта за канарэйкі з табой? Твае? Не? Ну здароў. А я не пазнаў. Пацісні маю руку... Куды? Дамоў? А ў кішэні — вецер? Знаю, раз выйшаў на дарогу. Студзент. Нічога. Гора тваё не гора — а толькі пілюля. Глытаў сам, знаю. Марш у кабіну, а канарэек садзі ў кузаў, і з іх не вазьму, толькі хай прыкарэюць там, як камар да карыны. Ды ім, відаць, не прывыкаць. А бабак няма? Былі? Гм-дэ... Сплылі далары...
Што гэта Сцяпан Жыхар, Пеця пазнаў толькі тады, калі той, падняўшы сядзенне, вылез з кабіны і стаяў, — адна нага долках, другая на падножцы, — закрываючы сваімі метровымі плячыма ў чорнай сарочцы ўсю кабіну. Вочы яго глядзелі ўніз, недзе пад ногі, пасма русых валасоў змокла ад поту і прыліпла да лба, — падстрыжаны ён быў высока, і адтаго адтапырваліся чырвоныя, што з бурака, вушы і рабіўся доўгі, як гладыш, буры ад загару твар. Тонкі доўгі нос у яго хадзіў ходырам, — чалавек, разамлелы і распараны ў кабіне, дыхаў цяпер, што рыба на пяску.
...Стары ЗІС-5, відаць, быў пасля капіталкі, бо на ім стаяла новая драўляная кабіна і на пярэднім шкле быў падняты новы «дворнік». Матор гудзеў гусценька і роўна, пастукваў, як хто дзе палкай па частаколе, тады Сцяпан кратаў сваімі вялікімі нагамі ў новых жоўтых паўбацінках, клаў на рычаг руку, як сасновую лапату, на якой носяць у печ буханкі хлеба: мяняў хуткасць.
У кабіну дыхала цёплым ветрам, здавалася, што сядзіш на парозе ў натопленай лазні; свяціла ў вочы сонца, і Сцяпан моршчыўся, лаячыся.
Пеця Гурбан глядзеў на абочыну дарогі, дзе за канавай стаялі маладыя, пажаўцелыя ўжо ў сярэдзіне лета ясені, тырчалі састаўленыя стрэшкамі шэрыя шчыты, якія расстаўляюць зімой ад снегу; далей, дзе на павароце беглі насустрач белыя слупы, скошаную лагчыну ўсыпалі вароны: раскрывалі раты, нагіналіся, каркалі, але іх не было чуваць. Далёка ў полі стаялі брухатыя самалёты — тут быў аэрадром.
— Дык што, Пятух, не хвалішся, — Пеця Гурбан успомніў, што так яго дражнілі пасля вайны ў вёсцы, даўно тое было, — што не хвалішся, кажу. У інжынеры не вылез яшчэ? Доўга ты нешта вучышся. А ў салдаты цябе не заграбуць? — Сцяпан Жыхар глядзеў пяпер толькі на яго. Здавалася, ён зусім забыўся, што сядзіць у кабіне, і вось-вось выпусціць з рук руль.
— Возьмуць, а што?
— А як вучоба? Не выгадна ж. Забудзешся.
— Вярнуся і кончу. Я ўжо на трэцім курсе.
— А на каго выйдзеш? Думаеш, я ўсё помню.
— Тэхнікам-ліцейшчыкам. На практыцы быў і астаўся на ўсё лета на работу. У мяне майстар добры. Дамоў еду да цёткі. Першы раз за ўсё лета...
— Н-тэк... Бацька з маткай прадалі хату і на цаліну з калгаса драпнулі. Думаеш, не вернуцца? Вернуцца. Дамоў, яно, цягне... Будзеш яшчэ на старасці іх карміць, не выкруцішся. Панкі, чуў, скора вернуцца, натуральна. Хату гэтыя нябось не загналі. Забілі вокны і дзверы, стаіць вунь, гніе будыніна, але ў запасе ёсць, нічога не скажаш. Панкі за жызню ўмеюць трымацца. Абедзвюма рукамі яны... Манька Панкова дык і дудку і вяршнікі з сабой павезла. Х-хе... Самагонку на цаліну гнаць паехала. Рабіць дык яна, ведаю, як рабіла. Гультай. Злодзі. А дом, ён цягне. У мяне там цяпер толькі мачыха. А вось, як падвярнулася машына на базе, — выпрасіў на нядзелю. Парожны не прыеду. Ты ж ведаеш, раней там і ў мяне цётка жыла, а цяпер і яе ў горад пацягнула. Але пакуль на работу не стане, я ёй не дам прадаваць хаты. Без работы — няма і кватэры, я-то знаю. А прадаваць сваю яна масціцца. Ды ну іх к чортавай мацеры... З бабамі ваяваць... — Сцяпан Жыхар паволі кратаў языком, як і нагамі, і яго нудна было слухаць.