Выбрать главу
1991 год

Гэты год тэатр пачаў з дзіцячай прэм’еры па п’есе слонімскага драматурга Уладзіміра Ягоўдзіка ў пастаноўцы Мікалая Варвашэвіча. П’еса называлася “Янка і Ружа”, а спектакль – “Прынцэса і салдат”. Адначасова прэм’ера гэтай казкі адбылася і на сцэне Магілёўскага абласнога тэатра драмы і камедыі імя В.Дуніна-Марцінкевіча.

А завяршыўся год навагодняю казкаю “Крыштальная сняжынка”, якую напісаў Віктар Небальсін, а паставіў Сяргей Бачкоў.

24 студзеня на сцэне беларускага драмтэатра адбылася прэм’ера з доўгім назовам – “Не забыцца б і паспець на сябе хамут надзець”. Назоў спектакля не вельмі быў удалы, але сама пастаноўка гледачоў парадавала.

Спектакль рэжысёрам Віктарам Багушэвічам быў пастаўлены па двух вадэвілях-жартах Леапольда Родзевіча – “Конскі партрэт” і “Збянтэжаны Саўка”. Дарэчы, Леапольд Родзевіч напісаў 12 п’ес. З іх – “Конскі партрэт” у 1920 годзе, а “Збянтэжанага Саўку” у 1918-м.

Пачынаўся спектакль вадэвілем “Конскі партрэт”. У ім галоўныя ролі выконвалі артысты Валянціна Гойжа і Сяргей Бачкоў. Яны ж выступалі і ў “Збянтэжаным Саўку”. Але гледачам акцёры больш спадабаліся ў другім вадэвілі. У першым – іх героі (маладзіца і гаспадар) атрымаліся амаль трагічнымі асобамі. Каб вадэвіль паглядзеў Л.Родзевіч, дык цяжка сказаць ці пазнаў бы ён сваіх герояў, бо яго дзеючыя асобы ў параўнальна невялікіх абразках – гэта людзі жартаў, весялосці і кпінаў. А акцёры Гойжа і Бачкоў крыху адыйшлі ад гэтага. Пра што нельга сказаць, згадваючы “Збянтэжанага Саўку”. Тут і рэжысёрская задумка Віктара Багушэвіча адчувалася, і, вядома ж, майстэрства тых жа Валянціны Гойжа і Сяргея Бачкова. У сцэнічным жарце, як і ў папярэднім, не было вяселля, масавых скокаў і г.д. Толькі ў фінале спектакля пяюцца гумарыстычныя куплеты, тыповыя для вадэвіля. Ды і ў аснове сюжэта ляжаў камічны выпадак, знаёмы нам здаўна. Саўка і Магрэта паспрачаліся з-за таго, што апошняя несвоечасова прынесла яму абед. У выніку, каб пакараць адзін аднаго, яны абменьваюцца ролямі: Саўка застаецца дома гаспадаром, а Магрэта ідзе ў поле за плугам.

Непаразуменні адбываліся адно за другім. Вадэвільная сітуацыя ў спектаклі была вельмі смешная. Напрыклад, Саўка ніяк не мог злавіць курыцу-квахтуху, каб пасадзіць яе на яйкі. Ён і спадніцу адзяваў для маскіроўкі, і хустку Магрэціну – усё без карысці. Каб “уратаваць” яйкі, Саўка сам на іх садзіцца. “А яйкі стынуць, а яйкі псуюцца... І, як бачу, дык няма іншага ратунку, як самому на іх сесці”, -- з тугою гаворыць Саўка. У гэты момант прыходзіць Магрэта, у якой таксама нічога не атрымалася з мужчынскай працай. Нарэшце Саўка і Магрэта, зразумеўшы, што кожнаму належыць сваё месца ў гаспадарцы, памірыліліся і дружна заспявалі...

Жыццярадасная сцэнка Леапольда Родзевіча можа і не пратэндавала на вялікае мастацтва, але яго героі парадавалі ўсіх, хто змог паглядзець гэты спектакль.

Былі ў ім і дзве невялікія эпізадычныя ролі. Гэта ролі Цырыбулкі і жабрака, якія арыгінальна выканаў артыст Уладзімір Навумік.

1992 год

У гэтым годзе беларускі драматычны тэатр паставіў і паказаў свае дзве самыя яркія пастаноўкі – “Сабака з залатым зубам” па п’есе У.Сауліча і “Лекі ад кахання” па п’есе У.Галубка. На гэтыя спектаклі ў тэатральнай зале заўсёды быў аншлаг.

Упершыню п’еса маладога драматурга Уладзіміра Сауліча была паказана на сцэне мінскага тэатра-лабараторыі “Вольная сцэна” з удзелам вядомых беларускіх акцёраў С.Станюты, Г.Аўсяннікава, Г.Арловай і іншых. “Аўсяннікаў у ролі Козлікава, -- піша ў сваёй кнізе тэатральны крытык Рычард Смольскі, -- так захапіўся сваім “вынаходніцтвам” (не хочацца занатоўваць на паперы першыя тры літары з пяці ўсім вядомага, “інтэрнацыянальнага” слова, якое акцёр з вялікім сцэнічным імпэтам паўтарае ці не тысячу разоў), што і склалася адпаведнае ўражанне не толькі пра дэгенератыўнага аўсяннікаўскага героя, пра спектакль, але і пра п’есу маладога драматурга. У выніку атрымаўся нечаканы парадокс: тэатр-лабараторыя ўзяўся быў адкрываць драматургаў, але на вачах шакіраванай публікі адбылося нешта супрацьлеглае...” (Рычард Смольскі. Тэатр у прасторы часу. Мн., 1998. С.181-182).

Тым не менш, вядомы крытык прыехаў і ў Слонім, каб паглядзець на “Сабаку з залатым зубам”. І Рычарду Смольскаму гэты спектакль у Слоніме спадабаўся больш, чым сталічны: “Рэдкая і дзівосная еднасць сцэны і залы пад час спектакля стварыла нейкую асаблівую атмасферу (падкрэслю, даўно такога не бачыў, бо на многіх сталічных прэм’ерах часцей узнікае супрацьстаянне сцэны і глядзельнай залы, і пра гэта трэба калі-небудзь падрабязна паразважаць), якая дапамагала глыбей успрыняць розумам і сэрцам той свет, людзей, характары, якія ўзніклі пад пёркам маладога драматурга. Слонімская прэм’ера нарадзіла ўпэўненасць, што У.Сауліч прыйшоў у драматургію недарэмна, ад яго можна чакаць новых – сапраўды мастацкіх твораў. Ён умее будаваць дыялог, знаходзіць сакавітыя моўныя характарыстыкі сваіх герояў і (самае галоўнае і каштоўнае) мае пачуццё тэатра, тэатральнасці. Адсюль – добра выпісаныя ролі, якія абуджаюць акцёрскую фантазію і творчую ініцыятыву (тут я разумею купалаўца Г.Аўсяннікава, але густ і мера ў сцэнічным мастацтве далёка не апошнія).