«Η έξοδος, σας παρακαλώ;» ρώτησε κάποιον.
«Μα, δε βλέπετε; Είναι μπροστά σας», του απάντησαν. «Η πόρτα είναι ανοιχτή, αλλά αφήστε μας να περάσουμε».
Ο Ραούλ ρώτησε μηχανικά, δείχνοντας το φορείο:
«Τι είναι αυτό;».
Ο εργάτης απάντησε:
«Αυτό, είναι ο Ζοζέφ Μπικέ που τον βρήκαν κρεμασμένο στο τρίτο υπόγειο, ανάμεσα στα ντεκόρ του Βασιλιά της Λαχόρης».
Παραμέρισε για να περάσει η πομπή, χαιρέτησε και βγήκε.
3
ΟΛΗ αυτήν την ώρα, στο φουαγιέ ξετυλιγόταν η τελετή του αποχαιρετισμού.
Έχω ήδη πει, πως αυτή η θαυμάσια γιορτή είχε διοργανωθεί από τους κυρίους Ντεμπιεν και Πολινιύ με αφορμή την αναχώρηση τους: είχαν θελήσει να πεθάνουν, όπως συνηθίζουμε να λέμε σήμερα, όμορφα.
Πραγματοποίησαν αυτό το θαυμάσιο πένθιμο πρόγραμμα, με τη συμμετοχή ό,τι καλύτερου πρόσφερε το Παρίσι εκείνης της εποχής, τόσο στον καλλιτεχνικό όσο και στον κοινωνικό τομέα.
Όλη η αφρόκρεμα του Παρισιού είχε δώσει ραντεβού στο φουαγιέ του χορού, όπου η Σορέλι, μ' ένα ποτήρι σαμπάνια στο ένα χέρι και ένα μικρό αποχαιρετιστήριο λόγο στο άλλο, περίμενε τους πρώην διευθυντές. Πίσω της στριμώχνονταν οι παλιές και νέες συναδέλφισσές της. Άλλες συζητούσαν χαμηλόφωνα τα γεγονότα της μέρας, άλλες χαιρετούσαν από μακριά τους φίλους τους. Ο φλύαρος κόσμος βρισκόταν κιόλας στον μπουφέ, που είχε τοποθετηθεί σ' ένα κεκλιμένο δάπεδο ανάμεσα στον πολεμικό και το βουκολικό χορό, του Μπουλονζέ.
Μερικές χορεύτριες, είχαν κιόλας βάλει τα κανονικά τους ρούχα. Οι περισσότερες φορούσαν ακόμη τα ελαφριά ρούχα του χορού. Όλες πάντως, είχαν φροντίσει να πάρουν το ανάλογο για την περίπτωση ύφος. Μονάχα η μικρούλα Τζέημς, που η ξεγνοιασιά των δεκαπέντε της ανοίξεων — ευτυχισμένη ηλικία — την έκανε να 'χει κιόλας ξεχάσει το φάντασμα και το θάνατο του Ζοζέφ Μπικέ, δε σταματούσε να φλυαρεί, να κακαρίζει, να χοροπηδάει και να κάνει αστειάκια, σε τέτοιο βαθμό που όταν οι κύριοι Ντεμπιέν και Πολινιύ εμφανίστηκαν στα σκαλοπάτια του φουαγιέ του χορού, η Σορέλι, που ανυπομονούσε, αναγκάστηκε να της κάνει παρατήρηση για να την επαναφέρει στην τάξη.
Όλος ο κόσμος πρόσεξε πως οι πρώην διευθυντές είχαν εύθυμο ύφος, κάτι που στην επαρχία θα 'κανε κακή εντύπωση, αλλά που στο Παρίσι θεωρείται η πρέπουσα συμπεριφορά. Όποιος δεν έχει μάθει να κρύβει τον πόνο και τη λύπη του κάτω από μια μάσκα χαράς και την εσωτερική του χαρά κάτω από μια μάσκα πλήξης ή αδιαφορίας, ποτέ δεν πρόκειται να θεωρηθεί βέρος Παριζιάνος. Αν ξέρετε πως κάποιος φίλος σας υποφέρει, μη δοκιμάσετε ποτέ να τον παρηγορήσετε, θα σας πει πως δε χρειάζεται κανενός είδους παρηγοριά. Και στην περίπτωση όμως που του έχει συμβεί κάποιο ευχάριστο γεγονός, προσέξτε και μη βιαστείτε να τον συγχαρείτε. Θεωρεί την καλή του τύχη ως κάτι τόσο φυσικό που θα ξαφνιαστεί αν του μιλήσετε γι' αυτήν. Στο Παρίσι, είναι σαν να παραβρίσκεται κανείς μονίμως σε χορό μεταμφιεσμένων. Επομένως, δε θα ήταν ποτέ δυνατόν, σ' ένα μέρος σαν το φουαγιέ της Όπερας, τόσο «ιν» πρόσωπα, σαν τους κυρίους Ντεμπιέν και Πολινιύ, να κάνουν το λάθος ν' αφήσουν να φανεί η λύπη που ένιωθαν μέσα τους. Ήδη χαμογελούσαν κάπως υπερβολικά στη Σορέλι που είχε αρχίσει να εκφωνεί το κολακευτικό αποχαιρετιστήριο λογίδριό της, όταν ξάφνου η φωνή αυτής της μικρούλας, τρελούτσικης Τζέημς, έκοψε το χαμόγελο των κυρίων διευθυντών τόσο απότομα, που το πραγματικό τους πρόσωπο, ένα πρόσωπο σημαδεμένο από την απογοήτευση και τον τρόμο, που τόσην ώρα προσπαθούσαν να κρύψουν, αποκαλύφτηκε μπροστά σ' όλους.
«Το Φάντασμα της Όπερας!»
Η Τζέημς είχε ξεστομίσει αυτή τη φράση με μιαν ανείπωτη φρίκη, δείχνοντας με το δάχτυλό της ανάμεσα στο πλήθος των μαύρων φράκων ένα αποτρόπαιο κεφάλι, μ' ένα πρόσωπο τόσο πελιδνό, τόσο πένθιμο και τόσο άσχημο, με κάτι τόσο βαθιές τρύπες στη θέση των ματιών που, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στην αίθουσα. «Το φάντασμα της Όπερας! Το φάντασμα της Όπερας!». Έσπρωχναν ο ένας τον άλλον, γελούσαν και ήθελαν να προσφέρουν στο φάντασμα της Όπερας ένα ποτό… Όμως αυτό είχε κιόλας εξαφανιστεί. Είχε χαθεί μέσα στο πλήθος κι ο κόσμος μάταια προσπαθούσε να το βρει την ώρα που οι δυο ηλικιωμένοι κύριοι προσπαθούσαν να ηρεμήσουν τη μικρή Τζέημς, ενώ η μικρή Ζιρί έσκουζε σαν παγώνι.