Тры камедыі

Уваходзяць ГЕРЦАГ, ВІЁЛА, КУРЫЁ і ВЯЛЬМОДЫ.

ГЕРЦАГ

Вы што, шаноўныя сіньёры, усе з дома мілэдзі Алівіі?

БЛАЗЕН

Так, паважаны. Мы — яе рэквізіт.

ГЕРЦАГ

З табой я знаёмы даўно. Як пажываеш, прыяцель?

БЛАЗЕН

Так сабе, сіньёр. З ворагамі балюю, з прыяцелямі ваюю.

ГЕРЦАГ

Якраз наадварот: з прыяцелямі ж добра.

БЛАЗЕН

Не, сіньёр, з імі якраз і нядобра.

ГЕРЦАГ

Як жа гэта так? Чаму?

БЛАЗЕН

Таму, сіньёр, што прыяцелі перахвальваюць і сваёй няшчырасцю робяць з мяне асла, а ворагі — тыя шчапаюць праўду ў вочы; яны кажуць: ты асёл. Як бачыце, сіньёр, ворагі дапамагаюць мне ў самапазнанні, а прыяцелі ашукваюць. Так што калі вывады раўназначныя пацалункам, а чатыры адмаўленні роўныя двум сцвярджэнням, то і атрымаецца, што з прыяцелямі мне дрэнна, а з ворагамі добра.

ГЕРЦАГ

Дык гэта ж выдатна!

БЛАЗЕН

Не, сіньёр, слова гонару, выдатнага тут мала, хоць і вы мелі ласку назвацца маім прыяцелем.

ГЕРЦАГ

Але са мной табе не павінна быць блага. Вось залаты.

БЛАЗЕН

Сіньёр, не было б двудушнасцю, калі б вы ўдвоілі вашу велікадушнасць.

ГЕРЦАГ

О, ты даеш мне благую параду.

БЛАЗЕН

Я ўсяго толькі раю, каб ваша шчодрасць параіла вашай плоці і крыві злазіць у кішэню па добрую параду, сіньёр.

ГЕРЦАГ

Добра, хай будзе па-твойму, вазьму на сябе грэх двудушнасці — вось табе другі.

БЛАЗЕН

Prima, secundo tertia — добрая гульня. I ёсць старая прымаўка: бог тройцу любіць. У музыцы ж таксама — тры ступені гамы, тры тэрцыі, у паэзіі — тры стапы — тэрцыны, ды і царкоўныя ж званы бомкаюць у тры інтэрвалы: бом-бом-бом.

ГЕРЦАГ

Больш грошай ты ў мяне не выжартуеш ні тэрцыямі, ні тэрцынамі. Аднак калі б ты далажыў сваёй гаспадыні, што я прыбыў, каб пагаварыць з ёю, і прывёў бы яе з сабою, мая шчодрасць магла б зноў абудзіцца.

БЛАЗЕН

Згода, сіньёр, толькі, калі ласка, пакалышыце сваю шчодрасць, пакуль я не вярнуся. Я іду, сіньёр, але вы не падумайце, што мяне падганяе грэшная сквапнасць. Значыць, мы дамовіліся: няхай ваша шчодрасць, як вы кажаце, крышачку прыкар-хне, а я вярнуся і зараз жа яе разбуджу. (Выходзіць.)

ВІЁЛА

О, ваша светласць, гляньце: вунь марак, Што ўратаваў мяне.

Уваходзяць АНТОНІА і ЎРАДНІКІ.

ГЕРЦАГ

                              Чакайце, з твару
Ён мне знаёмы. Так, я добра помню,
Хоць пры апошняй нашай з ім сустрэчы
Ён потны быў, увесь запэцкан сажай,
Нібы Вулкан — ішоў жа бой гарачы.
Ён капітанам быў хутчэй карыта,
Чым карабля,— мізэрнай нейкай шхуны —
I тым сваім карытам так угрызся
Ў цудоўнейшую нашу каравелу,
Што нашы не клялі яго за страты,
А з зайздрасці крычалі: «Чэсць і слава!»
А ў чым яго віна цяпер, скажыце?

1-шы ЎРАДНІК

Арсіна, гэты чалавек — той самы
Антоніа, які разграбіў «Фенікс»,
Калі ён дастаўляў тавар з Канды.
Тады пры перастрэлцы ваш пляменнік
Нагу, здаецца, страціў. Ён, як тыгр,
Напаў на «Тыгра», ваш фрэгат найлепшы,
I ўзяў на абардаж. А тут нядаўна,
Забыўшы, мабыць, і закон, і сорам,
На вуліцы ўступіў у паядынак
I быў захоплены.

ВІЁЛА

                     Ён, ваша светласць,
Абараняў мяне і вельмі спрытна.
Вось толькі пад канец яго размова
Нагадвала трызненне.

ГЕРЦАГ

                                  Ах, пірат,
Прасолены грабежнік! Як ты мог
Адважыцца прыйсці да тых, якія
Цаной крыві сваёй, што пралілася
Праз твой разбой, табе ж павінны помсціць?

АНТОНІА

Высакародны граф, сіньёр Арсіна,
Не спаганяйце, калі я адкіну
Абодва тытулы, якія зараз
Вы мелі гонар даць маёй асобе.
Я не пірат і не грабежнік, хоць
Я добра знаю, помнячы былое,
Што ў вас ёсць дастатковыя падставы
Лічыць мяне за ворага. Сюды
Мяне занесла нейкім чарадзействам,
Вось ён, хлапчук няўдзячны, што пры вас,
Быў мною выратаван з пашчы мора
У шалёны шторм. Каб я не падаспеў,
Загінуў бы, няшчасны. I за тое,
Што вывудзіў яго з нутра прыбою,
Вярнуў жыццё, з бязмернаю любоўю,
Пакуль нядужы быў, пры ім сядзелкай
Быў дзень і ноч,— за тое, што з любові ж
Услед за ім пайшоў у гэты горад,
Варожы мне, і тут ужо ўступіўся
Зноў за яго ж, калі мяне схапілі,
Ён, крывадушны, нават не падумаў
Аб дапамозе другу ў небяспецы.
Наадварот, пры людзях мне ж у вочы
Сцвярджаў, што ён са мною не знаёмы,
Тым самым ставячы сябе ж самога
На дваццаць год аддаленым ад друга;
Стаіў мой кашалёк, што паўгадзіны
Да гэтага па дабраце сардэчнай
Я даў яму пакарыстацца.