ГАРТЭНЗ’Ё
Чакай, Петруч’ё, я з табой пайду:
Баптыста ж у сваім халодным доме
Мне на тугу-згрызоту і бяду
Замкнуў маё каханне маладое,
Мой скарб бясцэнны — Б’янку. Да пары
Ён вырашыў трымаць яе ў запоры,
Бо лічыць, што язык яе сястры
Ёй можа прычыніць такое гора,
Так ачарніць і зганьбіць, абняславіць,
Што ўжо нішто не справіць, не паправіць.
Так ёй пакутаваць датуль, мой дружа,
Пакуль Катрына-чорт не знойдзе мужа.
ГРУМ’Ё
Катрына-чорт. Страшэнная абраза,
А незамужняй — горай у два разы!
ГАРТЭНЗ’Ё
Цяпер і ты паслугай за паслугу
Аддзякуй мне, Петруч’ё. Ў іхні дом
Ты прапануй мяне, як бы прыслугу:
Скажы, што чуў, нібыта мажардом
Патрэбны ім: пры гэтым дадасі,
Што я і ў музыцы не лыкам шыты:
Іграць — мастак. Галоўнае ж, прасі,
Прасі прыняць, наняць — і шыта-крыта;
Лічы, што я ўжо ў іх, ля мілай Б’янкі,
А там — бог бацька: пойдуць пагулянкі,
Сустрэчы, заляцанкі.
ГРУМ’Ё
(сам сабе ўбок)
Дзве цыганкі:
Ну, ці гэта не крутадухі? Палюбуйцеся на змову гэтых двух маладых, каб як найлепей абалваніць старых.
Уваходзяць пераапранутыя ГРЭМ'Ё і ЛЮЧЭНЦ'Ё са звязкай кніг.
Сіньёр, сіньёр, азірніцеся, хто да нас ідзе.
ГАРТЭНЗ’Ё
Ты, Грум’ё, не крычы. Ён — мой сабрат
Па рамяству. Петруч’ё, йдзі сюды.
ГРУМ’Ё
Амурчык, як агурчык — хоць куды!
Яны адыходзяць убок.
Што ж, вельмі добра. Гэту кіпу кніг
Я прагартаў: падбор іх адабраю.
Пабольш бы вам выданняў дарагіх,
У залатым цісненні. Я вам раю
Браць толькі тое, што трапляе ў цэль:
Любая кніга — толькі пра каханне,
I вы сачыце, каб само чытанне
Ёй дзень пры дні, нібы дакучны чмель,
Звінела ў вушы — як... замілаванне...
Вы зразумелі? Акрамя таго,
Што вам сіньёр Баптыста падаруе
За вашу працу, я вам са свайго
Куфэрачка таксама ахвярую.
Таблічкі, сшыткі трэба надушыць
Парфумамі з арабскага шафрана,
Бо тая, што вы будзеце вучыць,
Духмяней ружы, расквітнелай рана.
Скажыце, што вы будзеце чытаць?
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Што б ні чытаў, усё будзе казаць
Вам на карысць, сіньёр, паверце слову,—
Не горш, чым гэта самі вы змаглі б,
А мо і лепш, дарма што і паловы
Я не разгрыз вучоных вашых глыб.
ГРЭМ’Ё
О, глыб навук без краю і без меры!
ГРУМ’Ё
О, цецярук без гаю і цяцеры!
ПЕТРУЧ’Ё
Цішэй ты, чмут!
ГАРТЭНЗ’Ё
Цыц, Грум’ё.
(Выходзіць наперад)
Мой сіньёр,
Шаноўны Грэм’ё, як я рад вас бачыць!
ГРЭМ’Ё
I я не менш, Гартэнз’ё. Угавор:
Не балбатаць дарэмна, не лайдачыць.
Куды я йду? К Баптысту Мінала:
Я абяцаў яму для любай Б’янкі
Ў настаўнікі знайсці хлапца-арла,
Які не смакаваў ні пагулянкі,
Ні п’янкі. Я такога адшукаў
У гэтым хлопцы, сціплым і вучоным;
Паэт душой, шмат кніг перачытаў,
Прыстойных кніг, дазволеных законам.
ГАРТЭНЗ’Ё
Цудоўна. Мне таксама добры друг
Паабяцаў знайсці для іх музыку.
Так што цяпер да іх хадзем удвух,—
Хадзем, сябры, без гоману і крыку.
Дзеля чароўнай Б’янкі я пайду
За вамі, калі трэба, на край свету.
ГРЭМ’Ё
Я за яе — і ў пекла, і ў ваду.
ГРУМ’Ё
(убок)
Ну і ў бяду — і песня будзе спета.
ГАРТЭНЗ’Ё
Не будзем выхваляцца, хто куды
Гатовы рынуцца дзеля кахання.
Не час, сябры. Ідзіце лепш сюды,
Я вам скажу такое, што дыханне
Вам займе у грудзях. Вунь той дзівак,
З якім я сёння стрэўся выпадкова,
Бажыўся, прысягаў мне, што гатовы
Засватаць Катарыну. Чулі, як?
I возьме, калі бацька дасць пасагу.