Тры камедыі

Выходзяць ПЕТРУЧ'Ё, КАТАРЫНА і ГРУМ’Ё.

БАПТЫСТА

Няхай ідуць. Вось гэта пустазвон.
Яе, напэўна, ў прыпражку прычэпіць.

ГРЭМ’Ё

Каб не пайшлі, дык я б памёр ад смеху.

ТРАНЬЁ

З усіх шалёных шлюбаў іхні шлюб —
Найшалянейшы.

ЛЮЧЭНЦ’Ё

                     Дурням на пацеху.—
Сіньёра, ён сястрыцы вашай люб?

Б’ЯНКА

Шалёная з шалёным і сышлася.

ГРЭМ’Ё

Яна Петруч’ё з розуму звяла.

БАПТЫСТА

Суседзі, людзі, хоць бяда збылася
I маладых няма каля стала,
Затое ж закусь на стале гарою.
Лючэнц’ё сядзе ў нас за жаніха,
А Б’янка — ёй, адсутнаю сястрою.

ТРАНЬЁ

Хай прывыкае, бо яе ж чарга,
I ёй нявестаю засесці скора.

БАПТЫСТА

Так, так, Лючэнц’ё.— Ну, хадзем, сіньёры.

Выходзяць.

АКТ IV

СЦЭНА I

Загарадны дом Петруч'ё.

Уваходзіць ГРУМ'Ё.

ГРУМ’Ё

Прападзіце вы пропадам, усе загнаныя клячы, усе шалёныя гаспадары і ўся непралазная дарожная гразь! Ці быў чалавек калі-небудзь так збіты, знябыты, так змучаны і так забруджаны? Мяне паслалі наперад раскласці цяпельца, а самі прыплюганяцца грэцца. Не спарадзіла б мяне маці рухавым, выносным, а толькі недарослым, давялося б маім губам прымерзнуць к зубам, языку — к нёбу, а сэрцу — к вантробам яшчэ да таго, пакуль бы даклыпаў да цяпла, каб так-сяк адтаяць. Але цяпер сагрэюся, дзьмухаючы на вугалькі, бо пры такім надвор’і адубее не то што я — таракан, а і велікан. Дзе ты, Кэрціс, агу!

Уваходзіць КЭРЦІС.

КЭРЦІС

Хто гэта гукае такім прастуджаным голасам?

ГРУМ’Ё

Лядзяк. Калі сумняваешся, дык можаш скаўзануцца па мне ад плячэй да пятак, узняўшы разбег з галавы да шыі. Агню, хутчэй агню, спагадлівы Кэрціс!

КЭРЦІС

Гаспадар мой з жонкай едзе, Грум’ё?

ГРУМ’Ё

О так, Кэрціс, едзе. Давай, давай хутчэй агню! Паменш вады ў роспытах.

КЭРЦІС

Няўжо яна такая ўпартая свавольніца, як тут ідзе пра яе пагалоска?

ГРУМ’Ё

Была такой, добры Кэрціс, ды збылася на гэтай сцюжы. Ну ты ж сам ведаеш, зіма бярэ ў свае шоры і мужчыну, і жанчыну, і скаціну; зацугляла і ўтаймавала яна і даўняга майго гаспадара, і цяперашнюю маю гаспадыню, і мяне самога, дзядуля Кэрціс.

КЭРЦІС

Гэй, ты, аршын з шапкай, вунь табе бог, а вось парог: я не скаціна.

ГРУМ’Ё

Усяго аршын ды яшчэ і з шапкай? Адзін твой рог даўжынёй з фут, а я ні на цюцельку не карацейшы за яго. Раскладзеш ты, нарэшце, агонь ці не? А то я паскарджуся на цябе нашай новай гаспадыні, і ты як бач адчуеш ласку яе рукі, бо да яе самой цяпер ужо рукой падаць; і гэта цябе крыху падскварыць; вельмі ж ты ўжо марудзіш пры такой гарачай справе.

КЭРЦІС

Прашу цябе, добры мой Грум’ё, раскажы, што дзеецца на свеце.

ГРУМ’Ё

Марозіць, мароз і холад усюды, акрамя тваёй справы, а таму, Кэрціс, распальвай агонь. Зрабі сваю работу і наслухаешся ў ахвоту, бо гаспадар з гаспадыняю змерзлі, як ледзякі.

КЭРЦІС

Агонь жа гарыць, зірні, як шугае. Не адпірайся, дзяціна Грум’ё, выкалочвай навіны.

ГРУМ’Ё

Ну, «дзяціна, ну, хлапчына, будуць казкі і навіны». Будуць, Кэрціс, і ў мяшок не забярэш.

КЭРЦІС

Э, ты круцель вядомы: толькі круціш ды чмуціш.

ГРУМ’Ё

Падкладвай дроў, каб камін ажно роў. Надта ж мяне прадзьмула, браце,— зуб на зуб не трапляе. Дзе гэта кухар? Ці згатавана вячэра, ці прыбрана кватэра, ці разасланы дываны, ці змецена павуціна са сцяны? Мільён турбот, дружа Кэрціс, і ўсе на «ці». Ці апрануліся слугі ў абновы і белыя панчохі, а ўся чэлядзь — у святочныя ўборы, ці ўсё яшчэ сноўдаюцца па пакоях у зашмальцаваных рызманах? Ці вычышчаны лыжкі і міскі зверху і з сярэдзіны, ці разасланы абрусы? Ці ўсё гатова, я пытаюся?