Уваходзіць КАТАРЫНА.
КАТАРЫНА
Вы мелі ласку клікаць, мой сіньёр?
ПЕТРУЧ’Ё
А дзе ж сястрыца і ўдава Гартэнз’ё?
КАТАРЫНА
Гамоняць у гасцінай ля каміна.
ПЕТРУЧ’Ё
Схадзі пакліч сюды, а іх прэтэнзій
Не слухай. Клінне вышыбаюць клінам.
Гані ў каршэнь, не пойдуць — валачы.
Скачы, каток, хутчэй, хутчэй скачы!
КАТАРЫНА выходзіць.
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Вось дзіва, калі ёсць яны на свеце.
ГАРТЭНЗ’Ё
А што вяшчуе гэты дзіўны цуд?
ПЕТРУЧ’Ё
Мір, згоду, цішыню, любоў і дзеці,
Трывалую сям’ю і правы суд
Главы сям’і і да главы пашану,
А карацей — шчаслівы быт, як рай.
БАПТЫСТА
Дык будзь шчаслівы, зяць мой паважаны,
Ты ў выйгрышы, а я не скупердзяй.
К іх пройгрышу прыбаўлю тысяч дваццаць.
Дачка другою стала — і пасаг
Павінен быць другім.
ПЕТРУЧ’Ё
Сіньёры, братцы,
Я выйгрыш свой у вас жа на вачах
Хачу законна ўзяць і без машэнства,
I пакажу з узораў лепшы ўзор
Яе пакорнасці і паслушэнства.
Ды вось яна — вядзе шумлівы хор
Паклонніц непакорнасці жаночай.
Уваходзяць КАТАРЫНА з Б'ЯНКАЙ і ЎДАВОЮ.
Кэт, ах, які ў цябе нягеглы ўбор!
Скінь на падлогу гэты брыль-збаночак.
КАТАРЫНА скідае капялюшык і кідае яго на падлогу.
УДАВА
Дай бог мне не пачуць такі дакор
Ад мужыка ніколі. Гэта ж дурасць!
Б’ЯНКА
(Катарыне)
Фэ, сорам! Што ты годзіш ліхачу?
ЛЮЧЭНЦ’Ё
Паверце, што і я таго ж хачу
Ад вашай найпакорнейшай натуры.
Упартасць ваша мудрая і тон
Мне сёння абышліся ў сотню крон.
Б’ЯНКА
У сотню крон? Як гэта легкадумна
Такую суму ставіць! Слухаць сумна.
ПЕТРУЧ’Ё
Кэт, навучы ты гэтых непакорных
Іх абавязку: што такое муж,
I як ім шанаваць мужоў законных,
Каб муж быў муж і да ўсяго дасуж.
УДАВА
Нас павучаць? Вучыце лепш прыдворных.
ПЕТРУЧ’Ё
Кэт, не марудзь. З яе вось і пачні.
УДАВА
О, не!
ПЕТРУЧ’Ё
Пачне! Ну, Кіска, драпані!
КАТАРЫНА
Шаноўная, не злуй, не пырскай слінай.
Навошта ж соль у прымачку да ран
Твайго ж гаспадара і сем’яніна?
Гнеў точыць прыгажосць, як снег — туман.
Ён можа зганьбіць і зняславіць мужа
Ды і ў вачах усіх прынізіць вас.
Благая жонка, што благая лужа,
Дзе свой «тавар» купае свінапас,
А не ручай — крыштальная крыніца,
З якой са смагі кожны рад напіцца.
Мой муж — мой гаспадар і абаронца,
Мой дабрабыт, апека, светач мой.
Я сплю, а ён устаў яшчэ да сонца,
Унурыўся ў работу з галавой.
Каб я ні ў чым ні ў будні, ні ў нядзелі
Не ведала нястачы ані-ні,
Ён, цягавіты, «ў дзеле» ці «пры дзеле»,
Як чорны вол у плузе дзень пры дні.
Пакуль я паняй кволюся ў пярынах,
Ён, мой руплівы, згоніць сем патоў,
I за старанне шчырае даніну
Ад жонкі патрабуе ён, як доўг,
Адзінае — любоў яе, пакорнасць —
Мізэрны мінімум за свой мазоль.
А мы ў падзяку — што? Капрызы, гордасць.
I точым, точым, як тканіну моль.
Мы забываемся — і гэта дрэнна! —
Плебеі мы. I вучыць нас закон:
Плебей — слуга пакорны суверэна.
А хто наш суверэн? Вядома ж, ён —
Наш муж. I непакорных волі мужа
Мы з поўным правам можам тут назваць
Адступніцамі таінства замужжа.
А што да вас, шаноўная ўдава,
То я заўважу: трэба мець сумленне
I сварак пазбягаць. Навошта бой
Там, дзе нам, жонкам, лепш бы на каленях
Маліцца за сямейны супакой!
Хацелі б роўнасці і раўнапраўя,
Каб казыраць, як тузам з рукава?
Дык сам жа бог супроць у гэтай справе,
А разам з боскай воляй — і царква.
Любіць пакорліва, самааддана —
Наш абавязак. Адкажыце: чым
Фарсіць нам перад сілаю тытана,
Затоенай у мускулах мужчын?
Што нашы плечы, рукі, нашы спіны
У параўнанні з ёю? Мякіш. Мы
Сваю пяшчотнасць і любоў павінны
Дарыць мужам, і гэты дар — нямы.
Упартыя, мы слабыя, сястрыцы,
I я была свавольнаю наўздзіў —
Куслівай, злой і горкай чамярыцай,
А зараз — хоць к скуле мяне кладзі.
Я зразумела з часам: нашы пікі —
Салома. Гонар наш і наравы —
Пустая мітусня, пустыя ўпікі.
Замашкі ўсе на роўныя правы —
То ж мімікрыя нашага бяссілля.
Мы сыкаем і лезем на ражон,
А джаліць чым? Падрэзана ў нас крылле.
Дык зложым іх да ног сваіх мужоў
I змірымся. Ну, вось і ўвесь урок,
Які нам трэба ведаць назубок.