ЯНКА. Хіба да свабоднага гандлю сумленнем і гонарам.
МІКІТА. Меджду протчым, дзядзька беларус, вы мяне абражаеце.
ЯНКА. Выбачайце, пане рэгістратар, — можа, я крыху і памыліўся.
МІКІТА. Меджду протчым, не крыху, а зусім памыліўся. Але мяне зласлівыя гутаркі зайздросных людзей мала абходзяць. Назло ім незадоўга пераходжу яшчэ на адну свабодную профэсію.
ЯНКА. Цікава — якую?
МІКІТА. Буду аратарам.
ЯНКА. Вы — аратарам? Ха-ха-ха! Ха-ха-ха!
МІКІТА. Меджду протчым, нічога тут смешнага. Не сягоння-заўтра нрыходзіць новая ўлада, а з ёй такая політычная сытуацыя, пры якой здольны аратар будзе магчы купацца як сыр у масле.
ЯНКА. Але ж вы, пане рэгістратар, звар'яцелі. Вашы дзікія — не скажу чарнасотніцкія — пераконанні і новая політычная сытуацыя?! Гэта ж як узлезеце на вышкі араторыць, то вам гэта новая сытуацыя такога пытлю задасць, што і сваіх не пазнаеце. О, не! Гэта свабодная профэсія не для вашага рэгістратарскага светагляду.
МІКІТА. Не разумею, пры чым тут мой, меджду протчым, светагляд. Можна мець светагляд адзін, думаць другое, гаварыць трэцяе, а рабіць чацвертае, як навучае мой профэсар гэр Спічыні. I я пастанавіў у сваёй аратарскай профэсіі моцна прытрымлівацца гэтай мудрасці.
ЯНКА. Баюся, што гэта мудрасць дасць вам чэк на свабоднае месца у менскім астрозе.
МІКІТА. Меджду протчым, такіх невясёлых рэзультатаў і быць не можа. Аратар, маючы кожны раз напагатове адшліфаваны практыкай язык, заўсёды патрапіць выпутацца з бяды.
АЛЕНКА. А чаму б вам, пане Нікіці, замест коўзацца па слізкіх і небяспечных для вашай асобы пуцявінах, не заняцца чым-небудзь болей рэальным і грунтоўным. Напрыклад, вы болей прынеслі б для сябе і для грамадзянства карысці, каб узяліся... ну хоць бы...
ЯНКА (перабіваючы)....на Камароўцы козы пасвіць? I чаму б, самдзеле, не так? А профэсія чыстая і, разумеецца, свабодная.
МІКІТА. Меджду протчым, мусье беларус, такая свабодная профэсія не вяжацца з маёй рангай колежкага рэгістратара.
ЯНКА. А шкада, вельмі шкада! Лепей быць добрым пастухом, чымся недапечаным рэгістратарам ці аратарам.
Уваходзіць ГАРОШКА.
З'ява IV
Янка, Аленка, Мікіта, Гарошка.
ГАРОШКА (уваходзіць з пугай, пыхкаючы люльку). Во добра, што застаў вас! Я ўжо ўсё сваё зрабіў, і можам ехаць дамоў. (Пабачыўшы Мікіту.) I вы тут, ды яшчэ з парасонам?
МІКІТА. Як бачыце! Меджду протчым, што вы тут, да6радзею, робіце з пугай: пасвіце каго?
ГАРОШКА. А так! Збіраўся пасвіць тутэйшых чынадралаў, але не ўспеў, — прыйшлося выганяць з Менску абскубандаў.
АЛЕНКА. Не абскубанды, тата, але акупанты.
МІКІТА. I вы, мабыць, яшчэ адно пераблуталі: здаецца, немцы хацелі вас выганяць, пагнаўшы ў абоз...
ЯНКА. Дзядзька Гарошка зусім не пераблутаў. Усё роўна на яго выйшла: акупанты ўцяклі, а ён застаўся.
АЛЕНКА (зірнуўшы ўбок). А гэта што за такія пілігрымы брыдуць сюды?
МІКІТА (зірнуўшы). Гэта, здаецца, мае быўшыя імянінныя госці.
Уваходзяць шнурам з катомкамі за плячыма і з кіямі ў руках: ДАМА, ПОП, СПРАЎНІК І ПАН.
З'ява V
Тыя ж, Дама, Поп, Спраўнік, Пан.
МІКІТА (вітаючыся, надскакваючы). Каго я бачу, меджду протчым! Якое мілае, неспадзяванае спатканне! Ці не мядзведзь здох? Цалую ручкі мадам-сіньёры! Айцу духоўнаму маё сыноўняе ўпакарэнне! Вашародзіе, прымеце пакорны прывет! Маё найніжэйшае ўшанаванне, ясне пане грабя! Сядайце, калі ласка, сядайце!
Прыйшоўшыя сядаюць.
ПОП. Ох, дзелеса — чудзеса! Прогрэшэнія нашы неісчыслімыя. Навождзяху оне на себя возмездзіе необозрымое.
МІКІТА. Куды ж гэта, калі можна спытацца, мадам-сіньёра і мусье, свае, меджду протчым, пэрсоны скіравалі?
СПРАЎНІК. Часова адступаць прыйшлося. Эвакуемся туды — на Захад, дзе сэрцу прытульней і грудзям дышыцца «вальготней».
ДАМА. Часова перанашу сваю філянтропійную чыннасць на тэрыторыю...
МІКІТА (перабіваючы). Быўшых нашых ворагаў — гэрманаў, мадам-сіньёра?
ДАМА. Мусье рэгістратар, вы згадалі!
ГАРОШКА (да Пана). Значыцца, паны, даіцё лататы?
ПАН. А так, прыходзіцца, толькі хай там ваша вёска вельмі ў двор мой не прэцца, бо як вярнуся...
МІКІТА (перабіўшы). I ўсё гэта праклятая, меджду протчым, рэволюцыя нарабіла.
ЯНКА. Што, кусаецца? Вы, пэўна б, хацелі і з печкі зваліцца і патыліцы не адбіць? Рэвалюцыя, мае паны, не цётка — па галоўцы гэткіх сваіх прыяцеляў не гладзіць.