Лявонка, як і ўсе ў яго ўзросце, адчуваў у сваім целе з'яўленне дарослай сілы і прыліў новых, незнаёмых да гэтага жаданняў. «Ці здагадваецца пра гэта яна? Мусіць, не. Яна думае пра нешта сваё… Нашто ёй я?..»
— Бач, кавалерыцца Марылін сын, — гаварыла Хомчыха суседцы Апрасцы, пераходзячы на шэпт, каб не пачулі маладыя.
— На вялікую навуку, кажуць, пайшоў…
Жанчыны, як звычайна, абмяркоўвалі, хто каму больш падыходзіць па характары і матэрыяльных запатрабаваннях.
— Добрая дзеўка ў Васіліхі паднялася, тварык чысценькі.
— Мусіць, будзе браць…
— Васіліха добрага прымака хоча мець…
Вуркатанне калаўротаў парушыла песня.
Пачала Ганніна сяброўка Гэлька Відэрка:
Падцягнулі Прузына Відэрка і іншыя кабеты. Сумная песня, але праўдзівая…
У Лявонкі дару спеваў не было, затое ён любіў слухаць, як спяваюць. Песні краналі сэрца.
— Дзеўкі замуж хочуць! — рагатнуў Трахімка, калі даспявалі песню.
— А што? — азвалася Хрысціна Рапацюк, не адрываючыся ад калаўрота. Яна прывалаклася з ім ажно з Выгнанкі і начаваць, мусіць, будзе ў каго са знаёмых.
— А ці ўмееш ты хоць кросны ткаць? — спытаў Трахіма.
— Многа ты хочаш — каб і кросны ткаць!
Цяпер ужо рагаталі над Трахімкам.
«Зялёную вішню» змянілі «Тры крынічанькі», «Ой, за лесам…», потым яшчэ і яшчэ — традыцыйны прускаўскі рэпертуар.
Лявонка кінуў погляд на Ганну — дзяўчына прала, апусціўшы вейкі, узіралася ў кудзелю і, здаецца, не звяртала ўвагі на песню.
— Гармоні няма, каб падыграць! — пашкадаваў Трахімка, выняўшы з рота цыгарку.
— І бубна! — у тон брату дадаў Цімоша.
Пасля песень пераходзілі да казак і розных здарэнняў, паслухаць якія любілі ўсе. Хомчыха ведала іх асабліва шмат. І ўсё, пра што б яна ні расказвала, здаралася з ёй самой.
— Было гэта гадоў з дваццаць таму, вясной. Ужо цёпла было. Іду гэта я басанож з Зінькоў (з суседняй вёскі, адкуль Хомчыха родам). Спяшаюся, бо цямнець пачало, а месяц яшчэ не ўзышоў. Пачала ўжо агінаць могліцы — тым бокам, што пад гарою, ад ракі. Хоць і прывыкла да гэтай дарогі, а страшнавата. І сапраўды, гляджу на пагорак — стаіць!
— Хто — стаіць? — пусціўшы хмару дыму, запытаў Васіль.
Спыніліся калаўроты. Усе ўважліва слухалі, што ж было далей.
— Нейкі мужчына… Можа, думаю, мой Назар страчае? Ажно не. Прыгожы такі. Хто б гэта мог быць? Углядаюся, ці не пазнаёміцца хоча. Але я ж, думаю, замужам. «Чаму босая ідзеш?» — пытаецца. «Дык зямля цёплая», — гавару. «А без хусткі?» Памацала галаву — завязвала, здаецца, хустку, дзе ж яна? А ён гэтак глядзіць на мяне і кажа: «А сама чаму голая?» А людкове мае, а як глянула на сябе, так і войкнула — голая!
— Цітко, Цітко! Страшна! — дрыжачым голасам паскардзілася Луша, якую ўжо і сапраўды пачало калаціць.
А тут яшчэ якраз у гэты момант ціха бразнула клямка, асцярожна адчыніліся дзверы, і нехта наважыўся ўвайсці ў хату, але не рашаўся, стаяў у сенях. Усе насцярожыліся. Чалавек марудзіў. Нарэшце ён усё ж такі зрабіў рашучы рух, але зачапіўшыся нагой за парог, грымнуўся на падлогу і расцягнуўся на ўвесь рост. Шапка-магерка пакацілася жанчынам пад ногі. Ад нечаканасці ўсе панямелі, але, прыгледзеўшыся, пазналі Кузёмку.
Трахімка штурхнуў Грушу ў бок:
— Гэта ён да цябе падкаціцца хацеў!
Бухнуў рогат.
— Скажаш…
— Дзеля гэтага і спатыкнуўся!
Зноў рогат.
— Чаму да яе? А можа, шчэ да каго! — заступіўся за Грушу Васіль. — Кузёмка, уставай і прысаджвайся да кампаніі,— запрасіў ён.
Той падхапіўся, разгублена агледзеў свае боты, але, упэўніўшыся, што яны не згубілі свайго бляску, сеў побач з іншымі. Нехта падаў дзіваку яго шапку.
— Я, людкове, дапраўлю тое, што пачала, — напомніла пра сябе Хомчыха. — Стаю як ёсць, голая. Сорам. Не ведаю, што і рабіць. Рукамі абхапіла сябе, прынікла да зямлі. Хоць ты кідайся ў раку ды тапіся. А ён, прыгажун гэты, кажа: «Анцярэсная ты, ды часу, жаль, няма, пагаварыць бы нада. Дазнацца, кажа, я нечага б хацеў. А адзенне тваё за тым кустом — там спадніца ляжыць, і кофта, і хустка там». Сам раптам прапаў. Толькі як бы загуло за ім. Кінулася я за той куст, а там усё маё пакінута. Апранулася я хуценька і дадому барзджэй патупала. Нікому не расказвала. Вам першым кажу.
— І што гэта магло быць? — паціснула плячыма Апраска.