Спеў жаўрука не суцяшаў, а яшчэ больш абвастраў горыч бяды. Адчуванне бяды, аднак, жыло толькі ў розуме, яно не кранала сэрца і не спараджала адчаю. Фашысты баяцца, яны не адважваюцца кінуцца сюды, да крушні: не дужа-ткі проста перабегчы гэтае ўзаранае поле — абарону Алег і Гонта занялі добрую. Ляжаць вось толькі нязручна: муляе і ўразаецца ў цела каменне, мярцвеюць ногі, нейкая непрыемная дрыготка ад холаду. I холад дзіўна адчуваеш — каленкамі і грудзямі. Трэба павярнуцца. Спачатку на левым паляжаць, потым — на правым. Э! Гэта ўжо нейкі паратунак ад холаду і дрыготкі. А Гонта ўсё над дыскам варожыць. Собіла ж кулі трапіць! Дурная нейкая выпадковасць!..
Слухаючы спеў жаўрука і ціхую буркатню Гонты, які ўсё круціў і пастукваў аўтаматны дыск, спрабуючы павыцягваць патроны, Алег глядзеў цяпер на нерухомыя мяхі на ўзараным полі. Ён злавіў сябе на тым, што зноў думае пра нечаканае прызнанне Гонты. Утраіх, значыцца, былі ў змове: маці, Лысюк, Гонта… Хацелі, значыцца, уберагчы яго, Алега, ад небяспекі, ад нейкай неспадзяванай бяды. Наіўная змова! Жыццё партызанскае — заўсёды нечаканасць і небяспека, на кожным кроку цябе сцеражэ тое, на што ты і не спадзяешся. I хіба ж мала было самых розных неспадзяванак у Алегавым партызанскім жыцці? Вунь як наляцелі на засаду ля Глухога пераезда! А як у лютым, у завею, на чыгунцы нос у нос сутыкнуліся з патрулямі?.. I ўсе тыя разы шчасліва абыходзіла — анікога з разведчыкаў куля нс зачапіла. Праўда, тады з ім быў Лысюк… А вось як бы яго, дык адразу ж ~ пастка!..
— Хачу, Сверын, загад табе даць,— нечакана сказаў Гонта.— Баявы загад…
— Давайце. Я слухаю…
— Даложаш камандзіру атрада,— пачаў Гонта і скончыў падкрэслена строгім голасам: — Даложаш, што заданне па пасадцы бульбы на Вуглянскім полі гаспадарчы ўзвод выканаў.
Алег палічыў, што Гонта жартуе.
— Дасцё самалёт — далажу!
— Разору табе даю. Вось гэтую,— Гонта рассунуў каменне і паказаў рукою на глыбокую разору, што пачыналася ад лугавіны і ўпіралася ў край крушні.— Па ёй папаўзеш… Да зламанай бярэзіны. А там — конь наш. Крайком лугавіны на ім — у лес. У атрад. Даложаш, як тут у нас. Ясна?
Адчуванне таго, што Гонта жартуе, не праходзіла, і Алег усё тым жа тонам прамовіў:
— Гэтак ясна, што ўваччу цёмна. Разораю, значыцца, раіце паўзці?
— Так, разораю! А я — агонь іх на сябе бяру.— Гонта матнуў галавою ў бок вязаў.— Увагу на сябе адцягну…
Цяпер да Алега дайшло: Гонта не жартуе. Ён, Гонта, знарок дае гэты загад, каб адаслаць Алега падалей ад небяспекі, каб уратаваць ад бяды.
— Я — у лес,— сказаў ён разважліва, прыслухоўваючыся да свайго голасу, быццам не быў яшчэ ўпэўнены, што гаворыць правільна.— А вы?
— Глухі?! Я ж сказаў: увагу адцягну! А-а-а, родненькая, паддалася,— Гонта, урэшце збіўшы закрыўку, высыпаў з дыска патроны.— А вось гэтак і адцягну. Ч-чорт, яны ж усе пагнутыя!
Пагнутыя аўтаматныя патроны пазвоньвалі ў Гонтааых руках, і Алег, гдедзячы, як ён перабірае іх, абмацвае пальцамі, спытаў, быццам дакараючы за тое, што той не ўбярог аўтамат і быў цяпер без зброі:
— Увагу адцягяеце? Якім чынам вы яе адцягнеце?
— Карабін твой — ён табе без патрэбы — бяру. А потым — вось гэткім макарам…
Гонта запхнуў у рукаў пінжака гранату-«эфку». Пад самым локцем набух на рукаве гузак, і Гонта пагладзіў яго даланёю.
— Бачыш? У руках панясём — заўважаць, блізка да сябе не падпусцяць. А тут… Махнуў рукою — гранаткі і пакаціліся. А так чаку толькі трэба дастаць, каб гранатка ў рукаўчыку на баявым была…
Гонта, асцярожна адагнуўшы металёвыя вусікі чакі, пачаў пакручваць, цягнуць блішчастае колца. У Алега было такое адчуванне, што ён сам, сваімі пальцамі, цягне гэтае маленькае, вышараванае ў кішэні да бляску, колца. Перасільваючы непрыемную дрыготку, якая зноў карабаціла плечы, ён, не пазнаючы свайго ўласнага голасу, прамовіў:
— Смерць жа… Калі вось гэтак, з гранатамі…
Гонта спытаў, не ўзнімаючы галавы:
— А тут сядзець? Мяды табе? — і неяк адчайна хмыкнуў: — Хэ-эх! Да смерці яшчэ далёка… Толькі з розумам трэба… Ты зараз папаўзеш, а яны — чуеш? — па табе ляпнуць. Стаіся, быццам забіты ляжыш. Я пачну страляць — яны па мне ўдараць, а ты — зноў паўзі. Я буду ашчадна патроны расходаваць, каб ты да бярэзіны дапоўз. Дапаўзеш — я тады ўзнімуся. Яны — на мяне вочы паказеляць. Гэты момант і скарыстай: узнімайся — і з усяе сілы лупі…
Алег выціснуў упарта, дзівячыся з таго, як суха гучыць яго голас:
— Лепей — разам нам прабівацца!
— Дурань! — адсек Гонта і перадражніў, скрывіўшы губы: — Разам, разам… Тады нас абодвух — за адным разам! А па адным — нейкі шанц маем. Паспееш дапаўзці да бярэзіны — наша з табою шчасце. Ты зірні, не дужа яна і далёка…