— А я вам кажу, што суседа асцерагацца трэба, — зноў адазвалася Яўдося. Сон жа гаворыць — нібы ён і дапамагаў, але ўсё на свой панадворак цягнуў. Нажыцца на нашым хоча. Я гэта ўжо падазравала, але маўчала. А сон пацвердзіў. Вы глядзіце ці ён часам з хлявамі на нашае ўлезці не думае. Будавацца ж плануе, а тут плоту няма ды і мы з ім так цацы-цацы. Нешта ён апошнім часам надта ж добранькі стаў. Учора і яблык малому даў.
— I сапраўды, — перадумоўваў Іван. — Ён тут сядзіць, нібы пан. I гусі ходзяць, і куры на панадворак лезуць, і авечкі забягаюць. Як добра то добра, але калі ты яшчэ нажывацца на маім хочаш... Ужо ў мінулым годзе я гэта прыкмеціў, калі ён вяз спускаў. Не хацелася той грызні, суседзі ж. Але калі так, дык больш твае куры хадзіць тут не будуць.
I яшчэ ў гэты дзень пачаў ён закопваць слупкі пад плот.
— Што ж ты, Іван, робіш? — спытаў сусед. — Гарадзіцца хочаш, дык гарадзіся, але навошта на маё лезеш?
— На тваё? То глянь на агароды, бачыш, як мяжа бяжыць?
— Агародамі ты мне тут не тыцкай! Паглядзі, дзе гранічны паль закопаны, сляпаку, ты!
— Палём мне вочы замазваць уздумаў! Думаеш, не ведаю калі ты яго перанёс? Каб з хлявамі на самую мяжу ўлезці! Зямля яшчэ свежая.
— Каб ты праваліўся! Гэта ж твая бахурня з маімі дзяцьмі роў капала, каб ваду на вуліцу спусціць! Сам жа ганяў!
— Мае не капалі. Самому сорамна было, дык дзяцей напусціў, каб перанеслі! Нажыўся!
— Я на тваім? Каб цябе спруціла! А гэта чые куры на панадворку бегаюць? — і папусціў кіем.
— Ах, ты зладзюга...
— Што? Дакажы! — не даў дагаварыць.
— А твая сухая Яга то капусты ў маім агародзе не парэзала? — Выляцела з хаты Іванава жонка.
— Вядзьмішча ты, каб ты згарэла! — не сцярпела і суседава. — Сама, як тая дурачка, бегала: “Ой, набралі б у нас капусты! Ой, набралі б у нас капусты! I так марнуецца, авечкам аддаваць трэба будзе”. Думаеш, я яе ела? Каб захварэць? Ты ж без чараў даць не дасі. Хопіць што сваю куму агуркамі накарміла. Па сённяшні дзень па бабах ездзіць. А пропадам згінь, твая капуста! — і пачала шпурляць галоўкамі на суседчын панадворак.
— Іванавы з суседам б'юцца! Іванавы з суседам б'юцца! — пераказвалі па вёсцы і ўсе выходзілі ды ставалі, каб паслухаць. Хто далей, хто амаль пад сам Іванаў панадворак падыходзіў. А тыя характарызавалі сябе аж да самага вечара.
А кажуць, што на вёсцы сум і пустэча. Хопіць, каб толькі сон прысніўся.
МУЗЫКІ
Аркестр роў ужо з паўгадзіны. Двое, з перавешанымі праз плячо гітарамі, верашчалі ў мікрафон. Трэці, то круцячы, то ківаючы, галавою, нібы б'ючы паклоны сваёй музыцы, валіў у бубны.
А ля святліцы вылі матацыклы, пішчалі тармазы машын. Прачытаўшы, у парасклейваных па ўсёй ваколіцы самаробных плакатах-запрашэннях, з'язджаліся на музыкі.
А аркестр рэзаў. I то гэтак, што, з пачаткам кожнага танца, на другім канцы вёскі з дзікім крыкам узнімаліся вароны і доўга-доўга кружылі.
Біляцёр, апаражніўшы невядома каторую бутэльку піва, якое прадавалі намесцы, падшчыпваў дзяўчат, радасна шчырачы зубы. Мясцовых пускаў дарам. Ды паспрабуй не пусці, а асабліва жанчын! Такую апінію выставяць, што век людзям на вочы не пакажашся. Як з Санькам было, калі Дарчынага сабаку прыбіў? I то ў сваім куратніку злапаў. Як пусціла тая пагалоскіі, што ён з сабак шкуры здзірае, дык па сённяшні дзень мясцовыя пальцам паказваюць ды „гаўкаюць", праходзячы ля яго хаты.
Бабы тут ого! Яшчэ на добра танцы не раскруціліся, а яны ўжо тут. Сплёўшы на грудзях рукі, паставілі пад сценамі ды выдаюць апінію: „А тая, то апранута, як ліхое, а гэта выкручваецца, як чарцяня, а што там за адна ў штанах?..
— Ты глянь, Волько, на Мішкаву, — ўголас суседцы Манька. — Бадай яе халера! Налажыла спадніцу на дзве пядзі, што аж зызу відаць, і скача, як нядобрае нейкае. Што за бацькі? Я б сваёй кудлы паабрывала. I чаго тут хлопцаў вініць, калі дзяўчаты самі налазяць.
— Яно так. I сораму ніякага няма. Антыхрыст умяшаўся. Калісьці наложыш саян да самых пят, а ўжо барані Божа, каб калена відаць было, — тлумачыць Волька. — I танцы як танцы былі, полька, казачок, а цяпер як чэрці выскакваюць. Адно другому кулакамі пад нос совае. Каб я так калісьці, як Дуньчына, выкручвалася, — адразу прыдуркам палічылі б.
— А гляньце, як Маньчына апранулася? Чума нейкая. Галава — хоць ты гняздо рабі, а юбка, аж па зямлі цягнецца. Не пасуе ўжо цяпер гэтак, — крычыць Міхаліха глухаватай Іванісе.
— Ты глянь, глянь, Яўдося! Дзямянчына зноў з ішным кавалерам. Валацуга! — паказвае галавой Кірыліха.
А зала аж гудзе. Пыл стаўбом. З-пад ног сыплюцца іскры гашаных у танцы папярос. У кагосьці выпала з кішэні бутэлька і па святліцы разліўся гарэлачны пах. У кутку ўжо за боркі хапаюцца. Духата. Па тварах дзяўчат сцюжкамі сплываюць тушы і пудры. Біляцёр сядзіць пасалавеўшы на скрыні з-пад піва і стараецца папасці бутэлькай у рот.