— Дзеля Бога, Лапік, выкарыстоўвай свой час, як зьлічыш патрэбным. Ты і так працуеш па ста гадзін на тыдзень.
— Ты мела рацыю, няма чаго ехаць туды, ня ведаючы ні словы. Сыньёра абяцала ў момант навучыць мяне гаварыць.
Мэгі прыплюшчыла вочы. Хто толькі яе за язык цягнуў? Сьмешна спадзявацца, што вячэрнія заняткі апынуцца небараку па сілах.
Ён жудасна нэрваваўся ў першы вечар, таму Мэгі паехала зь ім. Усьлед за даволі вялізным натоўпам яны рушылі ў будынак праз маркотны школьны двор. Кляс упрыгожвалі фатаздымкі і плякаты. Там нават стаялі талеркі з сырам і мясам, што ім пазьней мелася пакаштаваць. Настаўніца па меры знаёмства раздавала ўсім вялікія цэтлікі зь іх імёнамі, перакладзенымі на італьянскі.
— Лапік, — сказала яна. — Трэба падумаць. У вас ёсьць нейкае іншае імя?
— Ня думаю, — вінаватым, спалоханым голасам прамармытаў Лапік.
— Усё добра. Давайце падбярэм гожае італьянскае імя з падобным гучаньнем. Як наконт Лярэнца? — Лапік выглядаў няўпэўнена, але Сыньёры імя спадабалася. — Лярэнца, — паўтарала яна зноў і зноў, абкочваючы слова. — На мой погляд, прыдатнае імя. Іншых Лярэнца ў нашым клясе няма.
— Так у Італіі завуць сябе ўсе, каго клічуць Лапік?
Мэгі чакала, прыкусіўшы губу.
— Так, Лярэнца, — адказала жанчына зь незвычайнымі валасамі і выдатнай усьмешкай.
Мэгі вярнулася ў гатэль. — Выкладчыца ў іх цудоўная, — сказала яна Гусу. — Бедны Лапік ня будзе пачувацца там няўтульна. Але больш за тры урока яму ня здужыць.
Гус уздыхнуў. Чаго-чаго, а падстаў для ўздыхаў у іх у гэтыя дні і без таго мелася досыць.
Іх асьцярогі апынуліся цалкам безгрунтоўнымі. Лапіку падабаліся заняткі. Штораз ён вучыў зададзеныя выразы так, нібы ад тага залежала ўсё яго жыцьцё. Італьянцаў, якія прыбывалі у гатэль, ён цяпло вітаў на іх роднай мове, з гонарам дадаючы mi chiamo Lorenzo, быццам цалкам натуральна сустрэць парцье з такім імем у маленькім ірляндзкім гатэлі. Тыдні ішлі, і часьцяком па вечарах, асабліва дажджлівых, яны прымячалі, што Лапіка падвозіць да хаты зіготкая БМВ.
— Ты бы запрасіў сваю сяброўку зайсьці. — Мэгі некалькі раз бачыла профіль прыгажуні-кіроўцы.
— Не, Канстанца сьпяшаецца. Ёй далёка ехаць дахаты.
Канстанца! Як гэта фацэтная настаўніца загіпнатызавала ўвесь кляс сваімі гульнямі. Увогуле нейкі пацукалоў з дудкай. Лапік адмовіўся ад удзелу ў абяцаўшых яму дакладную перамогу спаборніцтвах па снукеру, бо ніяк ня мог прагуляць урок італьянскага. На гэтым тыдні яны ўзялі часткі цела і ім з Франчэскай трэба будзе паказваць клясу ўсякую ўсячыну накшталт гарляку, локцяў і каленаў. Ён усё вывучыў: la gola дакранаўся ён рукой да шыі, i gomiti далоні датыкаліся локцяў, яму прыходзілася нахіліцца, каб дацягнуцца да la caviglia на адной назе, потым на іншай. Франчэска яму ніколі не даруе, калі ён яе падвядзе. Ну не патрапіць ён на гэтыя спаборніцтвы, дык будуць іншыя. А для частак цела іншага дня ня будзе. Асабіста ён жудасна бы раззлаваў, калі б Франчэска не прыйшла з-за нейкіх там спаборніцтваў.
Гус і Мэгі са зьдзіўленьнем пазіралі адно на аднаго. Яны вырашылі, што тое яму на карысьць. Асабліва ім жадалася верыць у гэта зараз, калі ў астатнім справы іх ішлі з рук прэч дрэнна. Гатэль патрабаваў тэрміновых укладаньняў, а яны ніяк не маглі іх здужаць. Ім прыйшлося сказаць Лапіку, што сытуацыя невясёлая, але ён ня выявіў адмысловай турботы. Яны спрабавалі жыць сёньняшнім днём, не зазіраючы ў будучыню. Прынамсі Лапік зараз шчасьлівы. Прынамсі Роўз памерла супакоеная.
Часам новыя словы даваліся Лапіку з напругай. Ён не абвык да тага ў школе, Браты не чакалі ад яго адмысловых посьпехаў у вучобе. Але ў гэтым клясе да яго ставіліся зусім інакш.
У той вечар ён сядзеў, заткнуўшы вушы, на сьцяне школьнага двара і вучыў словы. Імкнуўся ўзгадаць выразы. Dov’e il dolore, гэта трэба мовіць з пытальнай інтанацыяй. З тымі словамі зьвярнуцца да вас, калі вы патрапіце ў лякарню. Калі не жадаеце бездапаможна лыпаць вачыма, замест таго, каб растлумачыць, дзе баліць, запомніце гэтае пытаньне. Dov’e il dolore паўтараў ён раз-пораз.
Спадар А’Брайн, дырэктар усёй школы, падышоў і сеў побач. — Як справы? — спытаў ён.
— Bene, benissimo. — Сыньёра казала ім адказваць на ўсе пытаньні па-італьянскі.
— Выдатна … А заняткі вам падабаюцца? Выбачайце, ня памятаю, як вас клічуць.
— Mi chiamo Lorenzo.
— Аге ж, вядома. Ну як, Лярэнца, варта гэта выдаткаваных грошай?
— Я, сыньёр, ня вельмі ведаю, колькі гэта каштавала. За мяне жонка пляменьніка плаціла.