Міша націснуў кнопку, з панелі пстрыкнула стрэшка; Міша ўзяў касету з запісамі «Песняроў», палажыў яе пад стрэшку і зноў утапіў у панель. Ён любіў «Песняроў», хоць ніколі на сцэне іх не бачыў, толькі па тэлевізары ды на карцінках.
Магнітафон зашыпеў; песні яшчэ не было чуваць, адно шорганне касы — звонкае, пругкае, з падсвістам: жых! жых! жых! А потым зразу, на высокім узлёце рвануў голас Мулявіна: «Касіў Ясь канюшыну!..» — і Міша адчыніў акно: заматлялася фіранка, з сухім шэлестам саслізнула са стала газета. Голас вырваўся на вуліцу і разлёгся на ўсе бакі, паляцеў да балотца, на шашу, да фермы, павіс над усёю Малінаўкаю і над зямлёю.
За алешнікам на полі стракатала, бы цвыркун у садзе на ссохлай яблыні, касілка: касілі цімафееўку, звозілі яе да фермы, на ток, дзе пераціралі на муку і гранулявалі.
Стукнулі ў сенцах дзверы: вярнулася з работы маці, прыйшла на абед. Хустка ў яе зялёная ад пылу травяной мукі, і рукі зялёныя па самыя локці, і бялкі вачэй, здаецца, зеленаватыя. Села каля стала, з сумам і любасцю глядзела на сына. Нешта сказала, ды магнітафон заглушыў яе голас. Міша злаваў на самога сябе: «Чорт, павіс у паветры, як падлётак: і лятаць не ўмею, і падаць боязна... Ужо абрыдла ацірацца без дзела. Усе разумныя, а мяне за рубель дваццаць хочуць узяць, крылы за спінаю зноў завязаць. Не на таго нарваліся!..»
Ці ты Ясь, ці ты не-е-е...
Спадабаўся ты мне! —
узвіўся голас Мулявіна пад бойкі стук барабана.
Міша выключыў магнітафон: няёмка было перад маці. «Што, мама?» — спытаў ён. «Стамілася... А ты хадзіў да Ягорыча?» — «Хадзіў, ды што толку».— «А чаму?» — «Не ўзяў».— «Куды не ўзяў?» — «Трактара не даў»,— сказаў Міша, адчуўшы, што, можа, упершыню расчуліўся голас. Перад маці. Але ён даў сабе шпоры, як колісь Белазораму, і стаў дзёрзкім і самаўпэўненым.— Хлапчука знайшлі! Упрошваюць...» — «Паслухай-ка, Міша,— маці звярнулася да яго мякка, ласкава, як да малога дзіця, і душа ў Мішы запрацівілася яшчэ болей.— Мы ўжо два дні без цехніка... Слесара Саньку... ета адзін тута ў зяці да Вольгі Чаранчышынай прыстаў, міліцыя забрала. Кажуць, за самагонку — гнаў...» — «Змазчыкам...» — успомніў Міша Ягорыча і скрывіўся. «Дык, можа, ты на яго месца, га? Палучаў ён добра... Сто пяцьдзесят, сто шэсцьдзесят». У Мішы на шчоках заварушыліся жаўлакі, ён шумна соп носам. «А што, пакуль...— Голас у маці быў нязвыкла пакорны, без пранізлівай задзірыстасці.— І бацька не будзе супраціў...»
Бацька! Міша тузануў плячыма, увесь час, як пасварыліся, ён адчуваў маўклівую бацькаву зацятасць, якая ціснула, прыгнятала і скруціць якую нішто не магло. І не скруціць: Міша зразумеў гэта яшчэ тады, калі бацька прыязджаў у часць на суд. Міша быў упэўнены толькі ў адным, чаго не мог ні адмесці, ні падзяліць напалам,— што бацька хоча, каб у сына было ўсё добра. Чалавек на зямлі не вечны, калісьці і яму сыграе жалобная музыка, і, мабыць, так хочацца, каб у яго быў наступнік, які без крыўды і зла панёс бы далей тое, дзеля чаго біўся, што расціў у сабе, што няньчыў і бярог. Бацька яго, ужо не раз задумваўся Міша, чалавек, канечне, звычайны, як усе, і ўсё-такі ёсць у ім нешта такое закасцянелае, чаго не ўламаеш, не пахіснеш і што іншы раз карціць назваць калі не самадурствам, то незразумелай упартасцю. А там хто яго ведае, можа, Міша і памыляецца? Колькі ўжо такога было: у нечым упэўнены, а праз год які толькі здзіўляешся: як мог не разумець такой простай штукі? Дык, можа, хоць раз у жыцці паслухаць, што хоча бацька, чаго дамагаецца? Рызыкнуць, плюнуць на ўсё, на гонар, на самалюбства, і паслухаць. Не паступацца ледзь-ледзь, у пакутлівым сумненні: «Што я раблю, скараюся?..» — а прыняць параду безаглядна, з радасцю, нават з удзячнасцю. О, як цяжка даецца зусім маленькая здрада сабе, сваёй упартасці і таму, што хоць і злуе, але грэе душу: я — бог.
«Падумаю,— сказаў Міша.— Што бацька скажа...»
Надвечар вярнуўся з раёна бацька — вазіў здаваць грыбы. Мабыць, у яго ўсё зладзілася: быў вясёлы, вачэй не хаваў, глядзеў адкрыта. І Міша падумаў: мусіць, бацька ўжо забыўся на спрэчку. І праўда: колькі можна зацінацца?