Паштовая скрынка вісела на электрычным слупе каля хаты Людкі, малодшай Чубатчышынай дачкі, якая разносіла пошту. Людка жыла за грэбляю, у першай хаце на правую руку. І Грышка ўпоцемках папёрся туды. Ліхтары на слупах не гарэлі, іх паразбівалі з рагатак дзеці, як толькі павесілі. Зорак у небе не было, і адзінаю кропкаю святла была папяроса ў Грышкавых зубах.
Аслабелымі нагамі падышоў да слупа. Пальцы адчулі халодны метал, намацалі, прыпаднялі стрэшку; Грышка ўсунуў канверт у шчыліну, на імгненне заплюшчыў вочы — і апусціў яго. У цемнаце, у цішы канверт гулка бомкнуў на дно скрынкі, быццам у ім быў не ліст паперы, а ўвесь цяжар Грышкавых пакут і перажыванняў, быццам сэрца адарвалася ў грудзях і ўпала разам з тым канвертам.
І дзень, і два, і тры Грышка думаў пра пісьмо, сумняваўся, можа, не трэба пасылаць было, адчайваўся; а потым забыў на яго, і толькі ў самыя спакойныя хвіліны, якіх выпадала зусім мала, успамінаў пра пісьмо. Трывога за дзяцей — як у Мішы, як там Ленка з малым,— грыбаварня, новая хата забіралі яго ўсяго, аж па кончыкі вушэй, і ў кругавароце дзён дробныя даўнішнія клопаты адпадалі, ляцелі далёка ў небыццё, як птушкі ў вырай, пра які ўсе гавораць, але мала хто думае, дзе ён, той вырай.
Бачачы, што Грышка нудзіцца, бурклівы стаў, Лісаветка сказала неяк надвечар: «Ідзі ты, Грышка, тыя карчамяжыны высечы — толку з іх... Канём з-за іх нельга праехаць, лішнюю баразну бульбы пасадзіць...» — «Можа, заўтра?» — «Заўтра заўтрашняе будзе! Трэба сянні».
Пакруціў Грышка галавою: з бабаю лепей не заядацца, калі не гадзіць ва ўсім, то хоць бы выгляд рабіць, што слухаешся. Узяў у кладоўцы тапор, пайшоў на гарод. Падышоў да яблыні, што стаяла бліжэй да град. Ствол таўсты, як гарлач. Голы амаль увесь, дзе-нідзе кара як налепленая. Галіны пасохлі, з аднаго боку нібыта зелянкавасцю аддаюць. Пахітаў Грышка яблыню — цвёрда стаіць. Уздыхнуў, на другую глянуў, на тую, што на плот узваліла сваё галінне, бы стомлены чалавек прыхінуўся. І зноў уздыхнуў Грышка, узяў ямчэй тапор, замахнуўся і... апусціў, у руцэ павіс, як плётка. Не падымалася рука — дзед і бацька садзілі гэтыя яблыні, палівалі-даглядалі, і Грышка, шчанюком малым яшчэ быў, яблыкі з іх грыз.
На гарод выйшла Лісаветка, стала рукі ў бокі; падпяразаная фартухом, на галаве сіняя хустка, і неба такое ж сіняе, незахмаранае. «Ну што ты цацкаешся з імі, як дзіцёнак?» — «Адыдзі ты, баба!..» — злосць раптам апаліла Грышку грудзі, адным узрывам выплеснулася з яго.
У Лісаветкі вочы на лоб палезлі: «Чаго йта ён?..» І гонар жа не прыдавіш каленам — не мяшок з грануламі; страшная штука, бабскі гонар, прэ, бы цеста з дзежкі: «Што, маё слова не закон?» Але сумела скруціць сябе Лісаветка: надта ж раз’ятрана гыркнуў на яе Грышка. Нешта, мабыць, дужа балючае кальнула яго, не камар, канечне. Пашкадавала мужыка: яна заўсягды такая была, і за гэта ласку мела, ніколі сінякоў не насіла, як другія бабы. Што натурыцца, як той карове бадлівай, свой жа чалавек, мужычок родненькі.
Лісаветка завярнула ў двор, і ўсмешка з яе вуснаў не на Грышку пала, а на глухую сцяну хаты — тая, здаецца, аж пасвятлела. І Грышка засвяціў, толькі не ўсмешкаю, а тапаром — у лазню; так засадзіў у бярно, што ледзь вырваў.
* * *
...Якраз перад выхаднымі, у пятніцу раніцаю, па вуліцы прапыліла аўталаўка — сіняя «будка»: павезла ў магазін тавары. І, як заўсягды, жанчыны, гукаючы адна адну, з сумкамі ў руках пабеглі да магазіна, можа, што людскае прывезлі.
Грышка быў на двары, каля новай хаты — асаджваў вокны. Доўга глядзеў услед аўталаўцы, тапор выслізнуў з рук і ўпаў на трэскі. Грышка злез з лёсак на зямлю, яго рукі былі ад смалы чорныя, быццам толькі што палупіў кош казлякоў. Зразу бліснула маланкаю ў вачах пісьмо, праясніла думкі. Насцярожвала адно тое, што аўталаўка прыехала ўранні, а не пасля абеду, як звычайна.
Ён бачыў, як выйшла з хаты Лісаветка ў новай кофце і ўтрух пабегла ў магазін. Рукі ў Грышкі дрыжалі: тапор выслізваўся. Грышка ўдзяўбнуў яго ў «лісіцу» — у калодку з прораззю, у якую зашчэмліваў жардзіну, калі часаў. Сам выйшаў на вуліцу, сеў на лавачку і закурыў. Скрозь лісце бэзу прабівалася сонца, зайчыкамі скакала па твары, і Грышка раз-пораз выціраў пот.
Ён выкурыў, можа, тры папяросы, калі ўбачыў, што ад магазіна (стаяў далей ад вуліцы, чымся хаты) выруліла аўталаўка. Праехала міма яго, і ў кабіне Грышка ўбачыў, акрамя шафёра, мужчыну ў шляпе — здаецца, незнаёмы, а можа, Грышка яго ведаў, ды проста не пазнаў.
Грышка сядзеў і чакаў Лісаветку. З пралёту нарэшце паказалася адна, другая жанчына, затым вываліў цэлы натоўп, у ім, бачыў Грышка, мільгала сіняя Лісаветчына хустка. Жанчыны былі ўстрывожаныя, размахвалі рукамі, сакаталі, бы ў ягадах. «Што за чорт?..» — Грышка паціснуў плячыма і пайшоў у двор, схаваўся за хатаю: не хацеў мазоліць жанчынам вочы.