Дарога выбегла на пагон: з аднаго боку сядзібы, з другога трава-мурава, тырчаць ружовыя калмаценькія свечкі трыпутніку, цвіце белымі мякішамі дзяцеліна; потым дарога звярнула да калгаснага саду, адсекла яго ад жытнёвага поля. Жыта ўжо адкрасавала, хіталася важкімі, тугімі, як з парафіну, каласамі; сцябліны знізу таўстыя, сіняватыя, вышэй зелянеюць, а каля самага коласа жаўцець пачынаюць ужо, неяк мякка, па-хлебнаму блішчаць. Гэты бляск і гэты іх звон мірсціўся Грышку ў далёкім Данбасе ўвесь час; і з Лісаветкаю ён зразу сышоўся, мабыць, таму, што ў яе імені пачулася яму гэтая навечна заведзеная ў душы музыка жытнёвага поля, патомнымі кампазітарамі якой былі яго продкі.
Грышка ішоў з пустымі рукамі, ён за «павадыра», паказаць, дзе бачыў нечапаныя кусты маліны. І Босы нарэшце сарваўся з ланцуга, вылузнуў галаву з ашыйніка: мабыць, занудзіўся на прывязі і пахудзеў; ён вішчаў, скакаў, прынюхваўся да купін і слупкоў загароды, якою абнесены сад. Грышка маніў-маніў — дзе там!
Грышка адарваў некалькі каласоў, расцёр на далоні, высыпаліся буйныя зялёныя зярняты. «Добрае пражмо было б»,— падумаў ён, прыпамінаючы сваё дзяцінства, аднаасобніцкае жыццё, калі іх, пастушкоў, толькі і выручала ўночы цяпельца ды пукі салодкага пахучага пражма. Грышка перасыпаў зярняты з далоні на далонь, падзьмухаў на іх і высыпаў у рот, пажаваў. Зразу стала соладка-соладка ў роце, бы ад маліны той, і на душы як хто памазаў мёдам.
Паперадзе ішла яго сям’я — зляцеліся да гнязда птушкі! — Лісаветка, сын, дачка. Яны ішлі па той зямлі, па якой хадзілі дзяды і прадзеды, ходзіць ён сам. «Міша, Міша, бляха-муха!..— жмурыліся ў Грышкі вочы, секлася вакол іх старая, пажоўклая скура.— Кажуць, кіно пра яго будуць здымаць, ажно з Мінска... Малады шафёр, пасля арміі застаўся ў вёсцы, пажар, і ўсё такое проччае...»
Звярнулі з дарогі на сцежку — да балота. Грышка, ідучы апошнім, бачыў, як за Мішам, расхінуўшыся, каласы зноў спляталіся, навісалі над сцежкаю, і Міша, здавалася, быў у іх палоне. Босы абагнаў усіх, быў ужо недзе ў балоце. Зняцяйкі, ажно ўсе пераглянуліся, заяхкаў.
«Ці не на вожыка напаў?» — сказаў Міша, трымаючы ў руцэ паўлітровы слоік. «Наўрад,— сказаў Грышка.— Дужа заядліва».
Босы, здавалася, спярша быў зусім блізенька, у кустах, а праз хвіліну яго брэх стаў цішэць, змяніўся гулам.
«Не, мабыць, дзікоў узяў на рэмус,— цвёрда сказаў Грышка.— Тута іх... Ляжалі ў кустах».— «Паглядзець бы»,— сказаў Міша. «Пайшлі».— «О-ой, ды кіньце вы дзяцініцца!» — незадаволена сказала Лісаветка, як і тады, калі збіраліся раненька на рыбу. «Мы хутка»,— кінуў Міша.
І праўда, метраў праз дзвесце пад ялінамі яны ўбачылі свежыя рыцвіны — гайно дзікоў. Грышка, капырзнуўшы ботам копчык чарназёму каля ладнай, бы пасляваенны акоп, яміны, пакруціў галавою: «Сякач ляжаў».
Босага доўга не было. Міша хадзіў яго шукаць, зваў, свістаў. Грышка сядзеў на паваленай сухой алешыне, і грудзі яму распірала трывога: каб чаго не прыключылася. Яго настрой міжволі перадаўся астатнім — і не стала смеху ды перагукаў. Хоць і апрануўся Грышка «па-балотнаму», цела пяклі камары. Яны былі вялікія, рыжыя, даўганогія, Грышка, па нейкай дзіўнай логіцы сваёй, называе іх ад самай вайны «фашысцкай сволаччу»; уелася ў косці яму вайна, не забываецца аніяк і часта напамінае пра сябе нават тым, што да яе і духу не мае: дзікова гайно — акоп, вось камары...
Варочаліся назад ужо не сцежкаю цераз жыта — далёка адышліся,— а лесам, абагнулі поле краем. Яны зразу вачам сваім не паверылі: на дарозе ляжаў Босы. Мабыць, стаміўся, бегаючы за дзікамі, лёг і адхакваецца. Але ж галава не падымаецца і вочы заплюшчаны, толькі вейкі трасуцца. Падбеглі Грышка з Мішам — і селі: жывот у Босага распораты і кішкі вываліліся, у пяску, мухі зялёныя поўзаюць па іх. Нос у Босага сухі, толькі ноздры ў глыбіні яшчэ вільготныя, варушацца. Міша зразу ш-шах з сябе кашулю, разадраў і давай кішкі назад у жывот запіхваць. Босы не падымаўся, толькі слаба-слаба скуголіў, павіскваў, бы той камар, напіўшыся крыві.
Лісаветка з Ленкаю ў слёзы, зашморгалі насамі.
«Ідзіце, ідзіце дахаты! Нюні распусцілі,— сказаў сярдзітым голасам Грышка.— Сярожа там ужо з крыку, мабыць, парываецца».
І яны пайшлі, узяўшыся за рукі і гучна хліпаючы.
«Панясём?» — спытаў Міша. «Не датрывае...» — Грышка далонню гладзіў сабаку па спіне, ледзь кранаўся. І макулінкі сумнення не было: Босага параніў дзік. Сякач, ліха матары, шчоўкнуў ікламі — і кішкі вон. Дзіва што: іклы ў секачоў па цэлай пядзі, сагнутыя, бы серп,— бачыў Грышка, як Мішу ішлі сустракаць. Шкада Босага, вельмі шкада: добры быў сабака, разумны, двор глядзеў, гаспадара, не збродаваў, як другія шаўкі.