Душэўная непрытульнасць упершыню зарадзіла ў Валодзькі думку, што горад, мабыць, не прыняў яго ў сваю імклівую плынь, не растварыў яго ў ёй дарэшты. Ён і тырчыць, як вітка на быстраку — усім відаць яе горасная адзінота, і тое, што яна, нахіленая, уся дрыжыць-хістаецца. Але ж чаму тады і вёска, як падумае пра яе, не выклікае ў душы вялікай радасці, трапятання. Хіба што на хвіліну? У горадзе выратоўваюць вуліцы, натоўпы. А ў вёсцы куды дзенешся? Забярэшся, як мядзведзь, у глушэчу, у маліннік і будзеш там сядзець?
Гэтая раздвоенасць пачуцця паласавала Валодзькаву душу. Абмінуўшы помнік Янку Купалу, клумбы з бела-фіялетавымі талерачкамі астраў, ён выйшаў да Свіслачы. На бетонным бар’еры набярэжнай сядзелі белыя чайкі з шызымі крыламі і чырвонымі кручкаватымі дзюбамі; яны зусім блізка падпусцілі яго да сябе, былі спакойныя, надзьмутыя, мабыць, абначыліся тут, насупраць скверыка. Каля моста на чорнай вадзе плавала чарада дзікіх качак. На мосце стаялі дзяўчаткі-школьніцы, шчыпалі булачку і кідалі качкам. Тыя з кэрханнем, адна перад адною шырокімі дзюбамі лавілі на вадзе кавалачкі булкі. «У маім дзяцінстве было б неверагодным дзівам карміць з рук дзікіх качак»,— падумаў Валодзька. Успомніўшы дзяцінства, траву і птушак, сярод якіх яно кулялася, бегала, скакала, ён адчуў, што ўхапіў нітачку радасці, і зразумеў: трэба ісці за ёю, куды яна прывядзе.
* * *
Уначы Грышка блага спаў, а можа, і зусім не спаў: ляжаў з адкрытымі вачыма ці ў паўсне, усё роўна перад ім стаяў Босы, адданы, шчыры, як ніхто на свеце, самаахвярны, і вочы добрыя, разумныя, як у чалавека. Раніцаю Грышка не сказаў нікому пра свае жаласныя сны; але і другую ноч карціна паўтарылася. Сярод ночы Грышка ўстаў з ложка, падышоў да акна: што за насланнё, ці не з глузду з’ехаў ён з гэтым сабакам? Не, здаецца, не, бо галава ясная, усё разумее, хоць ён і не спіць другую ноч і за акном усё бачыцца яму як ёсць: куст каліны з цяжкімі гронкамі ягад, кожная ягада прасвечваецца месяцам, і ўнутры яе відаць цёмная костачка; пацямнелы ад расы штыкетнік, белая, як стружка, сцежачка па той бок...
І яго раптам апаліла здагадка: абы-як, чэрства, не па-чалавечы ён абышоўся з Босым! І праўда, як сабаку прыкапалі, і ўсё на гэтым. А ён жа, Босы, служыў яму колькі, верай і праўдаю, не здрадзіў ні разу, цярпеў, хоць Грышка часам і несправядлівы да яго быў. Жыццё аднаго разу, лічы, выратаваў Грышку. Алешыну таўстую на Глубцы валіў. Падкляваў яе з усіх бакоў, як той бабёр абгрыз усё роўна. Алешына стаяла-стаяла, а тады неяк хвіцнулася ўбок — Грышка хацеў адскочыць, зачапіўся за ламачыну і ўпаў. Алешына і накрыла яго, добра што адно нагу прыціснула. Мяккая зямля, дык не пераламала нагі, а так бы... Пацеў-пацеў Грышка, крахтаў — алешыны не адсунеш, не бульдозер. Босы падбег, панюхаў алешыну, поўсць на загрыўку ўздыбіў, забурчаў. Падбег да Грышкі, лізнуў яго ў твар. У Грышкі ажно сляза выкацілася. Трохі ачуўшыся, стаў думаць, як выбавіцца з пасткі. Уся бяда, што на жывот ён упаў, не перагнешся надта, каб адгрэбці зямлю каля нагі. Як мог, наколькі яго старыя косці дазволілі, пераламаўся, стаў ногцямі драпаць зямлю. І Босы тады як завішчыць, як заскача — і давай зубамі ды лапамі зямлю рваць. Праз якое паўгадзіны, адчуў Грышка, паслабела нага, ён і выцягнуў яе з-пад алешыны. Паманіў Босага, ашчаперыў дзвюма рукамі ягоную галаву і пацалаваў у брудны нос. Во што было...
Яшчэ нацямку падхапіўся Грышка, пайшоў пад павець. Выбраў пару лаўчэйшых аполкаў, што засталіся ад шалёвін, прайшоўся па іх тапаром. Палажыўшы на вярстак, рубанкам шаргануў — забялеліся. Усталі ў хаце — застукала, забразгала. Лісаветка выйшла карову даіць. Грышка ўжо нарэзаў роўненькіх метровых дошчачак.
— Што надумаўся? — спытала Лісаветка сонным голасам, падсоўваючы пад хустку валасы на патыліцы.
— Не скажу,— буркнуў Грышка, схмурыўшы бровы.— Міша там устаў?
— Ці ж я ведаю! — кінула Лісаветка незадаволена: не спадабалася, што мужык утаіў ад яе, не сказаў, што сабраўся рабіць.— Схадзі паглядзі.
«Што маладых турбаваць?» — падумаў ён. Сеў на вярстак, ногі падагнуў на пярочкі, што злучалі наўскасы ножкі. Закурыў: дым і валасы ў прыцьмеласці раніцы былі белыя, як пакулле,— і тое і другое лёгенька варушылася; і кольцы стружак вецер качаў па двары. «Забава малому» — усміхнуўся сам сабе.
У пуні біліся ў вядро струмені малака, пакрыквала Лісаветка: мабыць, неспакойна (збіла ўчора на пашы рог) стаяла карова, у шчыліны дзвярэй раз-пораз вырывалася пара ад яе дыхання.