— Давай памагу,— сказаў Валодзька і, прыставіўшы да частакола свой самакат, узяўся за ручку.
Вядро чаплялася за выступы, няроўнасці кольцаў, і Валодзька круціў павольна, падпраўляў рукою ланцуг на сярэдзіну калаўрота. Звінелі, пайшлі ў перапляс на вадзе ў глыбіні кроплі, з калодзежа дыхала халадком.
З непрывычкі ледзь выцягнуў няпоўнае вядро, стаў ліць у Ленчын бітон: там было толькі палавіна; вада палілася і міма бітона на зямлю, і на босыя Ленчыны ногі, звужаныя ў пальцах, белыя, бліскучыя, як дзве ёмкія плоткі. Валодзька, сам у красоўках, збянтэжыўся, падняў вышэй вядро. Рукі не слухаліся, служылі як не свае. Ленка трымалася адной рукою за цёмнае дубовае шульца, у замасленым прарэзе якога ляжала вось калаўрота.
— Як БАМ? — спытаў Валодзька, апускаючы вядро ў калодзеж.
— Калі б не малы, яшчэ засталася б,— сказала Ленка, упершыню глянуўшы Валодзьку ў вочы.
— Спадабалася, значыць.
— Моладзі многа,— сказала Ленка такім тонам, каб было зразумела Валодзьку: гэта адна з прычын, якая яе прымусіла завербавацца на БАМ.
— Ведаеш, апошнім часам у мяне самога ёсць жаданне куды-небудзь з’ехаць... «Дороги дальней стрела-а-а...» — хацеў Валодзька напець, ды Ленка засмяялася:
— Шкадаваць не будзеш?
— Калі з табою — не,— няўдалым жартам вырваліся ў Валодзькі словы.
— У мяне ж малы,— сказала Ленка, каб Валодзька часам не падумаў, быццам яна ўтойвае, што ў яе сын. Яна і праўда ўжо не саромелася, што ў яе дзіця без шлюбу, хоць спярша баялася нават паказацца з ім на вуліцу. Бо калі выносіла, кожны, хто праходзіў міма, стараўся падысці да малога, бяскрыўдна, з прыязнасцю зачапіць яго, пагладзіць па галоўцы: «Харошы хлопчык», «Вялікі расці»,— і пацмокаць языком. Хто даваў цукерку ці печанёк, хто зусім браў на рукі і чукаў, хоць у саміх было такое дзіця і надакучыла ўжо. Такая дабрачыннасць ішла з чалавечых душ ад асаблівай шкадобы да малога дзіцяці наогул, не кажучы ўжо пра дзіця, якое не мае бацькі; гэта адно, а па-другое, такою ласкаю людзі стараліся паказаць, што не асуджаюць Ленку, што разумеюць і прымаюць яе бяду. А што вярэдзіць сэрца дзеўцы, якая ўжо і так пакарана? Цяпер Ленка паводзілася нават трошкі ганарліва і задзірыста, як баючыся знявагі.
— Няхай Міша глядзіць,— жартаўліва сказаў Валодзька, наліваючы бітон.
— У Мішы свой...
— Ужо свой? Я і не ведаў, не гаварыў ніхто...
— Два месяцы хлопчыку.
— А дзе зараз ваш Міша?
— Паехалі з татам да сватоў браць падцёлка... Міша пуню пабудаваў.
— О дае! Гаспада-а-ар. Малайцом! Мне ён патрэбен...— Валодзька ў душы быў рады, што знайшлася гаворка з Ленкаю, што цяпер яна перакінулася на Мішу.
— Прыходзь надвечар,— запрасіла Ленка.
Валодзька наліў абодва бітоны, і Ленка пакаціла ў адзін бок, а ён у другі. Нешта засела ў Валодзькавай душы, карцела павярнуцца, глянуць услед Ленцы, але трываў, не хацеў расслабляцца перад гаворкаю з Мішам: не сумняваўся, будзе яна няпростаю, цяжкаю, бо Мішу ён трохі ведаў.
Надвечар Валодзька ўбачыў у акно, як патарахцеў па вуліцы на трактары Пруцікаў Міша. З паўгадзінкі пачакаў і пайшоў да яго.
Міша акурат сядзеў на ганку, курыў. Чорны, як чорт, загарэлы, толькі на твары бледна-ліловыя плямкі — сляды апёкаў. Убачыў Валодзьку, устаў, захваляваўся як быццам. Паціснулі рукі адзін аднаму. Прыселі на ганак, і Валодзька закурыў. Слова за слова — Валодзька расказаў, чаго прыйшоў. Міша тут жа нахмурыўся, нос адвярнуў:
— Ніякага кіна не трэба.
Але Валодзьку таксама не возьмеш за рубель дваццаць, цяміць тое-сёе ў псіхалогіі.
— Ну, не дзеля фільма, так давай прагуляемся, на пагон, да азерца сходзім... Успомнім, як коней пасвілі, ездзілі на іх.
Міша ўздыхнуў, абцасам раздушыў недакурак. Пайшлі яны гародам у напрамку пагона. Быў ціхі, мяккі вечар, адзін з тых, што бываюць толькі ў чэрвені, калі траскучыя навальнічныя дні змяняюцца яснымі, цёплымі, духмянымі, калі ўсё зялёнае расце дружна, як бы ўзахапкі.
Азерца ляжала спакойнае і роўнае, бы шкло, ад цішыні, што навісла над ім і, здаецца, аж звінела. Ці, можа, гэта звінела ў Валодзькі ў вушах ад таго, што напружваў памяць, узнаўляў у ёй малюнкі дзіцячых гадоў? Тады на месцы азярца была звычайная сажалка, зарослая «пухоўкамі», як яны называлі рагоз. Валодзька бегаў з сябрамі ламаць гэтыя «пухоўкі» — рудыя дзябёлыя таўкачыкі; падсушвалі іх на чарэні, і тады з іх лёгка выскубваўся пух, гэты пух чаплялі адзін аднаму на спіны, у валасы, і ад яго доўга нельга было атрэпацца. Але — было гэта даўно, тады і пагон быў не такі — пыл, пясок ды рыцвіны,— а сапраўдная пожня, якую касілі: што ў калгас, што сабе; на ёй вяліся кучамі чмялі, цяпер іх са свечкаю не знойдзеш, патруціла хімія. Было многа гнёздаў жаўтапузкі — так называлі амялушку, якую Валодзька любіў слухаць пасля таго, як аднаго разу знайшоў у ягадах падлётка і выкарміў яго.