Валодзька не ўбачыў на гародзе цётку Лісаветку, яна абвязвала памідоры, а яна яго згледзела і, калі ён зайшоў у хату, падбегла да веранды і прыціснулася вухам да дзвярэй.
Валодзька з прыдзелка пераступіў у чыстую палову хаты. Яму насустрач ішла і прыпынілася акурат каля акна Ленка. Яна была ў лёгкім блакітным плацці, у тапачках. Яна застыла ад нечаканасці, і Валодзька нейкі міг не мог паварушыцца, не зводзіў з яе вачэй...
«Якая яна прыгожая!..» Нешта гордае і строгае, як у маладой, набрынялай мацярынскаю сілаю аленіхі, і разам з тым пакорлівае, млявае было ў павароце галавы. Чорныя валасы, разабраныя насярэдзіне, шчытна, бы хусткаю, атулялі лоб, скроні, спадалі на шчокі, да самых плячэй, за якімі спляталіся ў таўстую і цвёрдую, як таўкач, касу. Казалі, помніцца Валодзьку, у маладосці такая каса была і ў цёткі Лісаветкі. У Ленчыных вачах убачыў Валодзька і радасць, і тугу, што выбівалася з самых зрэнак. А можа, і не туга гэта, а шкадаванне — што нешта важнае не здзейснілася, прайшло міма, праплыло, як воблака, з якога не ўпала і расінкі дажджу.
Здаецца, упершыню ўбачыў Валодзька, што Ленка — ужо не тая хутканогая, імклівая, «як шабля» (так з усмешкаю называла яе Валодзькава маці), дзяўчына, а — сталая жанчына. Адно дзіўна, што сталасць прыйшла да яе не ў строгай апратцы самаўпэўненасці, а ў лёгкай сукенцы сарамлівасці: як толькі Валодзька затрымаў на ёй позірк, яна густа зардзелася, апусціла вейкі і ногцем сашкрэбвала з цыраты чарнільную плямку.
Валодзька адчуваў, што Ленцы ў глыбіні душы ўсё ж няёмка перад ім: за сябе, за свой няўдалы паварот лёсу, за тое, што гадуе дзіця адна, і з усяго гэтага сам сабою прасіўся на язык прысуд, быццам яна і не вартая лепшай долі, пустая дрындушка, легкадумнасць якой і прывяла да такога фіналу. Можа б, хто іншы і асуджаў Ленку, кпіў з яе, дакараў, толькі не Валодзька, які таксама апынуўся на раздарожжы, калі не сказаць — на мяжы прорвы. Дый, зрэшты, не гэта стрымлівала яго, а тое, што ён спазнаў ужо, на ўласным карку адчуў: вонкавы бок жыцця чалавека не ёсць копія яго душэўных памкненняў, часам на першы погляд шчаслівы чалавек тоіць у сабе, сваёй душы невыказную трагедыю.
— Прывітанне, Лена! — сказаў Валодзька з наўмыснаю лёгкасцю ў голасе, якая заўсёды надавала размове раскаванасць.
— Здрасце! — адказала Ленка, пераплёўшы пальцы апушчаных рук, сарамліва захіталася.
— Адна? — спытаў Валодзька, хоць і зразумеў ужо, што яму, як і першы раз, не пашанцавала: Мішы няма дома.
Ленка кіўнула на спальню, і Валодзька ўбачыў, што на ложку накрытае коўдраю спіць дзіця.
— Мама на гародзе, Міша возіць сілас, а тата павёз у раён здаваць грыбы,— адразу пра ўсіх расказала Ленка, бо ведала, што Валодзька прыйшоў не да яе, і каб не падумаў ён, быццам яна вельмі радая яго прыходу.
— Як жыццё? — Валодзька не знайшоў іншага пытання, акрамя гэтага банальнага, якое страшна не любіў, калі задавалі яму, і раззлаваўся на самога сябе: «Дурань, паспрабуй сам адкажы!» — і каб выручыць Ленку, стаў гаварыць далей: — Памаленьку жывём, скажы... Я таксама кручуся: сям’я-работа, работа-сям’я...
— Каму-каму, а табе скардзіцца!..— здзівілася Ленка, падняўшы чорныя бровы, пад якімі сінела дробнымі жылкамі скура.
— Усё адносна, таварыш Лена...
Ох, як яму карцела разняволіцца, выказаць усё набалелае, надуманае, не ўтаіць і пра заяву на развод... Але стрымліваў гонар: мужчына і плачацца, ды хто — Валодзька Шапялёў. Няўжо і ў яго можа нешта не ладзіцца? Усё ж так гладка, роўна, бы па рэйках, бегла, ішло, кацілася з самага дзяцінства. Якая гэта памылка — думаць, што толькі адзін ты няшчасны!
— Жонка гарадская...— сказала Ленка, як падкусіла.— Сядай, а то я не запрашаю.
— Няма калі. Гэта ж мы ўжо прыехалі Мішу здымаць... А што да жонкі, то якая розніца, адкуль яна. Кажуць: абы чалавек добры быў, так? На жаль, пра гэта мы пачынаем думаць пасля...
— Ты гаворыш так, быццам дрэнна жывеш з жонкаю,— падобна, у голасе Ленкі скрозь іронію прабівалася калі не радасць, то задавальненне, што ён, Валодзька, прамахнуўся ў жаніцьбе. «Во, во як табе, не хацеў мяне браць!» — быццам гаварылі Ленчыны вочы ці, можа, яму адно так здавалася. Ён уздыхнуў: расказваць ці не? Яшчэ разнясе па вёсцы. Завіхураць плёткі... Плётак Валодзька баяўся як агню, і ён змаўчаў, не сказаў, што ў яго расклеіліся адносіны з жонкаю, перавёў гаворку на жарт:
— Бог яго ведае, у народзе кажуць: мілыя чубяцца — толькі любяцца.— Але жарт не падсаладзіў гаркоту на душы, сорамна было перад Ленкаю: бясхітрасная дзяўчына, а ён круціць-муціць.— А ты, Лена, чыстая прыгажуня,— каб павініцца за сваю няшчырасць, сказаў Валодзька, разумеючы ўсю недарэчнасць сваіх слоў.