Валодзька ў душы засмяяўся, і калі б не ведаў, што рэжысёр чалавек гарадскі, то яшчэ і пакпіў бы з яго: «Якія ў вёсцы досугі і хобі? Хадзіць на выстаўкі, у тэатр, на канцэрты, стадыён, у парк? Хобі адно, навек і для ўсіх — работа, работа...»
— Трэба падумаць,— пайшоў на выручку яму Сівы Дзед.— Але на сёння хопіць, наперадзе цэлая ноч, і мы прысвецім яе творчым пакутам і высокаму ўзлёту духу.
О, як яны, кіношнікі, умеюць гаварыць, напышліва і хвацка! Ну проста салаўі красамоўства.
Міша, які чуў гэтую іх размову, з’едліва хмыкнуў сам сабе: «Дудкі вам!» З твару ён быў вясёлы: нарэшце скончылася муштра, перасталі з ім гуляць як з лялькаю.
Валодзька ў гэты міг якраз думаў, як і рэжысёр, што, лёгшы спаць, адзін, у спакоі, перабярэ ў памяці сённяшні дзень, падрабязнасці сцэнарыя і намеціць, што рабіць заўтра, але не ведаў ён, што ніякага сну ў яго не будзе, а будуць зноў перажыванні, якія наўрад ці прысніліся б яму, стомленаму, у гэтую ноч.
* * *
Павярнулася ўсё нечакана, як і кожная хвіліна жыцця тоіць у сабе нечаканасць і нават небяспеку. Дзядзька Грышка запрасіў здымачную групу ў госці, на вячэру.
— Прыходзь і ты, Валодзя,— сказаў асобна яму, Валодзьку. Марыя Піліпаўна чула, як запрашаў Грышка, і толькі ён адышоў, сказала сыну: «Чаго ты пойдзеш?» — «Ну як, мама, чаго? За кампанію. Што падумаюць мае калегі, калі я не пайду...» Не паспелі пагаварыць — прыляцела Лісаветка і пацягнула Валодзьку: кемлівая, бы ліса, жанчына, няўжо яна нешта магла наперад прадчуваць?
Ён з цяжкасцю пазнаваў цётку Лісаветку, дзівіўся: адрасла назад жанчына. Твар падмаляваны, нарумянены, у валасах чырвоная стужка. Сама ў даўгім чорным плацці з вясёлымі белаватымі кветкамі, у светлых туфлях-лодачках. Маладзіца як царыца! А вось дзядзька Грышка ссівеў зусім.
Усе вокны новай — Мішавай — хаты свяціліся, таўстыя слупы святла рэзалі густую цемру, клаліся ў спелы бульбоўнік, на частакол, на чорны ствол ліпы, маладыя бухматалістыя яблыні, і здавалася, што хата апіраецца на зямлю; а то і зусім пойдзе зараз па зямлі, як той лунаход па Месяцы. Неба над хатаю густое, зацягнутае мутнаю малінаваю наміткаю, праз якую ледзьве зырчэюць жаўтлявыя дзіцячыя кулачкі зорак, і сярод іх маладая скібачка месяца, цікаўнага, зіркастага, рахманага сузіральніка ўсёй зямлі.
З хаты на вуліцу ляцелі вясёлыя крыкі, крамяны смех, і месяц іх, канечне, не чуў, затое ён падгледзеў, як з дзвярэй на ганак выкаўзнуліся адна за другою дзве постаці — белая і чорная. У белым плацці, і толькі на спіне цёмным — закрывалі валасы,— была Ленка, а побач з ёю Валодзька. Яшчэ перад застоллем Ленка, вылучыўшы момант, з крыўдаю ў голасе сказала Валодзьку: «Твои артисты меня оскорбили...» — «Ды кінь ты! — сказаў Валодзька незадаволена, але тут жа зразумеў, з балючай бязлітаснасцю адчуў, што за гэтай дробязнай Ленчынай крыўдаю тоіцца і нераўнадушша да яго, жаданне паставіць хоць бы ў маленькую залежнасць.— Пагаворым пасля...»
Ноч была халаднаватая. Па нагах шастаў бульбоўнік. Яны ішлі па сцежцы між барознаў. У канцы гарода пад частаколам былі складзены дровы, пра гэта сказала і вяла туды Валодзьку Ленка. І трывога, і хваляванне, і прызабытая юнацкая зухаватасць — усё разам перапаўняла яго, кіпела ў сэрцы, рабіла нерашучым і нейкім тупавата-бязглуздым.
На акораным сасновым сухастоі матава льсніліся тоненькія, бы дроцікі, палоскі, тупымі гладкімі бычынымі рожкамі выпіралі гузакі. Дровы былі цёплыя, ноч яшчэ не забрала ад іх дзённага цяпла, і Валодзька з Ленкаю сядзелі бы на чарэні печы ў маленстве, калі, адгойсаўшы паўдня на марозе, спяшаешся хутчэй адагрэць анямелыя ногі.
— Давай забудзем пра артыстаў... Ведаеш, Лена, апошнім часам я часцей і часцей успамінаю сваё дзяцінства, юнацкае жыццё тут, у вёсцы, нас з табою...— Ён павярнуў твар да Ленкі: яна глядзела на яго даверліва, з затоенаю нецярплівасцю ў вачах: «Што далей? Што далей?» — Сорамна цяпер прызнавацца, але ты падабалася мне ўжо тады. Асабліва я любіў чамусьці назіраць за табою, калі ты ездзіла на веласіпедзе. Вецер матляў твае валасы за спінаю, і мне хацелася ўтапіць у іх свой твар. Дзіўна ўсё гэта, праўда? — Не дзіўна было Валодзьку, а прыкра — за сваю незразумелую запозненую чуллівасць і адкрытасць.— Цяпер я аналізую, свядома ўсё то было ці несвядома? Можа, кожны ў юнацкую пару на ўсё і на ўсіх глядзіць добрымі, улюбёнымі вачыма, а пасля ўжо становіцца і злым, і подлым, і зайздрослівым, і нахабным... Я тады іншы раз палохаўся гэтага свайго любавання табою. Ты была зусім юная, пяцікласніца, здаецца... У цябе такога не было?