— Гэта будзе нешта незвычайнае,— сказаў Валодзька няпэўным голасам, лунаючы думкамі на самай вяршыні мар.
— Ты пра што? — не зразумела Ленка ці зрабіла выгляд, што не зразумела.
— Я думаю, што будзе, калі мы, няўдачнікі, зладзім наш новы саюз,— сказаў ён наўмысна з пафасам, каб прыдаць словам трохі жартаўлівае адценне — на выпадак, калі Ленка рэзка яму запярэчыць. Яна, можа б, і запярэчыла, калі б сама не жыла гэтаю мараю.
— Папляўкаюць, папляўкаюць людзі языкамі дый змоўкнуць,— Ленка нібыта баялася, каб ён не перадумаў ці не аб’явіў свае словы жартам.— А да каханага я па любым дзярме пайду...— надзіва суха і нечакана сказала яна.
Яны нічога не чулі, а толькі ўбачылі, разам павярнуўшы галовы, постаць — каля частакола: прыгнутую, у фуфайцы. Чалавек, бы злодзей, ціхенька шапацеў па бульбоўніку. Іх ён не бачыў.
«Міша?..» — амаль адначасна мільгнула ў іх галовах. Так, гэта быў Міша. Куды ён? Не на рыбу, хоць і ў ботах, але без вудачкі, без вядзерца.
— Міша, куды ты? — гукнула Ленка. Міша выпраміўся, на імгненне замёр, як воўк, пачуўшы стрэл, а потым ірвануў з месца так, што бульбоўнік, адрываючыся, узлятаў вышэй галавы.
— Стой! — закрычаў Валодзька, зразумеўшы, што Міша ўцякае, хаваецца ад кіношнікаў, і, саскочыўшы з гары дроў, кінуўся наперахапкі.— Стой, пагаворым! Пачакай, ну!..
Дзе там Мішу дагоніш: ён натрэніраваны, што вецер. Паляцеў да балота, і неўзабаве туман праглынуў яго, быццам і не Міша то быў, а нейкая здань.
— Маліце богу, што хоць так даўся вам зняць,— сказала Ленка, смеючыся: зубы ў святле месяца былі белыя-белыя, як прасвечаныя знутры лямпачкаю.
Калашыны ў Валодзькі абрасяніліся і холадам ліплі да ног.
— От ужо натура! — сказаў Валодзька, не то асуджаючы Мішу, не то захапляючыся ім.
— Ён не любіць у нас пахвалы,— сказала Ленка.— Змалку такі шаламшывы. Раскажа вершык — мама яму цукерку. Усё. Болей не дапросішся расказаць.
— Тут пахвала такая — заслужыў... А колькі людзей прагне і чуе пахвалу незаслужана. Хвалі, узнось, захапляйся — дэвіз веку! А сваячок у мяне...— сказаў Валодзька бадзёра, але хутка зразумеў, што перабірае меру, не варта яму ўжо так падганяць падзеі: «Сваячок...» І хоць слова гэтае Ленку аніяк не зачапіла, ён, ведучы яе дахаты, быў маўклівы, стрыманы, у душы нават трохі раздражнёны. Ці будзе трымаць Ленка ў тайне гэтую іх змову? Бо і праўда, навошта адразу пускаць чуткі, можа, яшчэ ўсё задоўжыцца? Трэба з усім разабрацца, усё абдумаць, перагаварыць з бацькамі, якія даўно бачылі, разумелі, адчувалі, што ў сына нешта не клеіцца, і, помніцца, аднаго разу маці няпэўна спытала, так і не пачуўшы ад яго тады адказу: «Ці ты гэта, сын, так усё жыццё і будзеш мучыцца?» Не горад жа і не работу яна мела на ўвазе, на якую часам наракаў ён, а жонку ягоную, але не хапіла смеласці сказаць адкрыта, бо якая маці асмеліцца разбіваць сям’ю, нават самую няўдалую, і чуць потым папрокі.
Памацнеў золакавы ветрык, суха зашумелі лісцем яблыні і ліпы. На ўсходзе пасвятлела неба, малочнаю бледнасцю высвеціла стомленыя зялёныя твары Валодзькі і Ленкі.
* * *
Яны вярталіся з суда як чужыя людзі. Размаўляць калі і хацелася, дык з нястрыманасцю. Жонка вяла за руку дачку — як сімвал сваёй перамогі, сваёй праўды. Наташа, канечне, цяпер не разумела, якое страшнае злачынства перад ёю здзейснілі яе бацькі, яна была аднолькава радая і яму, бацьку, і маці і ўжо даўно забылася на пытанне суддзі: «Каго ты больш любіш, тату ці маму?» І адказ яе, па-дзіцячы непасрэдны і той жа час дыпламатычны і тонкі ў параўнанні з бязглуздым пытаннем: «І тату, і маму»,— быў імгненны, не скіраваны далей таго моманту, у які ёй не хацелася крыўдзіць ні бацьку, ні маці. Валодзька таксама хацеў забраць сабе дачку, але разумеў, што шанцы ў яго на яе зусім малыя: па-першае, дзяўчынка, а не хлопчык, па-другое, па старой звычцы ўсё яшчэ лічыцца, што ў сямейных неладах вінаваты мужчына, а па-трэцяе, ён, канечне, яшчэ трохі паважаў сябе і не стаў агаляць усю жончыну легкадумнасць, калі трэба было б гаварыць і пра такія рэчы, якія проста не рабілі б яму гонару і па-чалавечы не былі б зразуметыя суддзямі.
Было б кашчунна пасля таго, як дачку пакінулі пры маці, удавацца ў дробязі, дзяліць усякае пакіддзе, маёмасць, як гэта зрабіў адзін начальнік на кінастудыі, абясцэньваць сябе, сваю душу да кошту нейкага дывана ці халадзільніка. Душа нематэрыяльная, на яе не павесіш бірку «рубель дваццаць» ці «дзве тысячы сорак», уся цана ёй зусім сціплая і ў той жа час залатая: дабрата.