Васілёў сябар, міліцыянер, зноў павярнуўся да шафёра, расшпіліў руды бліскучы планшэт. «Адпусці ты яго,— папрасіў Міша.— І мяне ж ён вёз...» — «Не-не,— закруціў галавою Васіль.— Карай, Паша, па ўсіх стаццях. Парадак ёсць парадак. Як кажуць, ты мне друг, а ісціна даражэй. Ты куды зараз?» — «У ваенкамат. І работу шукаць...» — «Да нас не хочаш?» — «Пакуль не»,— Міша кісла, сумна пасміхнуўся. «Ну тады едзь, спраўляй свае дзялы, а пасля падыдзі да мяне ў кабінет, пагаворым. На дзвярах убачыш: «Начальнік ДАІ». Туды і стукайся».
Будынак ваенкамата быў старадаўні, цагляны, з вузкімі цьмянымі вокнамі, стаяў у зарасніку бэзу, язміну і белых ружаў. Ад весніц да самых дзвярэй абапал цэментовай дарожкі стаялі шчыты — воіны ў касках, выпіскі са статутаў; каля ганка ярка цвілі клумбы, падобныя на вялізныя святочныя пірагі.
За акенцам, выразаным у таўстым шкле, сядзеў прапаршчык. Узяў у Мішы ваенны білет, разгарнуў, лёгенька свіснуў; паставіў штампік, спытаў, дзе Міша будзе працаваць. «І гэты як бацька»,— незадаволена падумаў Міша, але сказаў стрымана, што яшчэ «не прыстроіўся». «Уладкуешся — паведамі»,— папярэдзіў прапаршчык і аддаў ваенны білет.
У горадзе не было аўтобусаў, і Міша пайшоў да «Сельгастэхнікі» пехатою, лічы, на самы канец горада; там і пээмка. Міша ішоў няспешна і бачыў, што горад разбудаваўся, пасвятлеў ад высокіх шматпавярховых дамоў; пашырэла цэнтральная плошча, каля помніка Леніну рдзелі ў лёгкіх плеценых кашах свежыя кветкі.
Спыніўся каля прахадной «Сельгастэхнікі» — белай цаглянай будачкі з вялікім закратаваным акном. Адчыніў дзверы. На крэсле ў куце сядзеў стары ў зімовай шапцы і чытаў газету. «Мне трэба галоўны інжынер ці хто з начальнікаў»,— сказаў Міша. «А вы з рэдакцыі?» — «Не. На працу».— «Усе на савяшчанні. Будуць пасля абеду».
Міша не вельмі засмуціўся: ужо прывучыў сябе, што любая дробязь — не такая простая штука, мае свае зашчапкі і замочкі, да якіх трэба падбіраць ключыкі. Што рабіць? Пацёгся зноў на цэнтр горада: пабудзе на старых, знаёмых мясцінах, загляне ва універмаг. А можа, зразу шпарыць да Васіля? Не, паадно, яго не будзе яшчэ, а па-другое, усё-ткі трэба праясніць з работаю.
Міша ішоў цэнтральнаю вуліцаю, і позірк яго перакідваўся то на адзін бок, дзе стаялі ў густой зелені драўляныя будыніны, то на другі, дзе выстраіліся ў шчытны рад магазіны, аптэка, Дом быту, пошта... І раптам Міша ўбачыў партрэт... бацькаў партрэт і яшчэ многа-многа партрэтаў, аж два рады на высокай мураванай белай сцяне. Міша падышоў бліжэй: бацькаў партрэт быў вялікі і, здаецца, навейшы за астатнія; сам бацька нейкі дзіўны на гэтым здымку — быццам смяротная туга засела ў вачах, а твар чысты, белы, як з гіпсу, і кашуля белая, гальштук звісае чорнай палосачкаю. Мабыць, у не надта вясёлы момант шчоўкнуў фатограф бацьку. Сум, туга ў вачах... А можа, і не толькі туга? Міша ўглядаўся ў вочы бацьку: здаецца, і дакорам колюць... Яго, Мішу. А быў бы зараз побач бацька, яшчэ і галавою паківаў бы. У Мішы скура зашэрхла: быццам і праўда стаяў ззаду бацька і глядзеў на яго, сына. Міша аглянуўся, але нікога за спінаю не было, адно па тратуары ішлі-спяшаліся людзі, яны былі занятыя сабою і блізка не зважалі на Мішу: у кожнага свой рупесак, свая радасць, свая маленькая трагедыя.
Мішу стала цяжка на душы, і на вочы быццам наплыў змрок. Дрэвы, яшчэ свежыя, зялёныя ў лісці, здаліся яму чорнымі, акурат абсмажаныя. Неба ў прасветліны між дамамі было прыкра-жаўтаватым, быццам ён глядзеў на яго праз шкельца з разбітай бутэлькі. Паднялася вышэй, адарвалася ад лесу чорная вузкая, бы вяроўка, хмара, усё роўна як накручвалася на шыю і душыла. Міша ўздыхнуў: здаецца, такі адчай яшчэ ніколі не браў. А было ж усякай усячыны: другі на яго месцы, можа б, ужо здурнеў бы ад перажыванняў. А Міша ніколі не шманаў, яго і не радавалі поспехі, і не засмучалі няўдачы, «праколы», як ён іх пазней стаў называць. Са школы ён такі, помніцца, Шапялёў Іван Лукіч гаварыў: «Пруцікаву ці двойка, ці пяцёрка — яму ўсё роўна». Дык адкуль тады адчай? Няўжо ён, Міша, так рана апынуўся ў тупіку? ЦІ, можа, гэта хвілінная слабасць? Слабасць, душэўная, яна ў кожнага бывае... І яго ўжо аднаго разу абяззбройвала, брала пад абладу. З паўгода назад. Ён хацеў нават кінуцца з шостага паверха, дзе яны, дысцыплінарнікі, нарошчвалі сцены. Дурань, канечне, ён, але што зробіш. Чалавек не халодная цагліна, а жывая, крохкая душа. А калі жывая, то і павінна не толькі смяяцца, але і плакаць, пакутаваць. Плакацца, вядома, трэба як менш, не да твару гэта мужчыну, але не заўсёды можна ўзяць сябе ў рукі. Розум часам бывае бяссільны перад душою, розум загадвае, а душа сваё робіць — і хоць страляй яе! І вось цяпер, здаецца, яна зноў паказвала сваю настырнасць, якую Міша не мог скруціць, закілзаць.