Zes man lagen op het tapijt, leunend op de kussens. Zes stamhoofden die de stammen vertegenwoordigden, die van zo ver waren gekomen om Rhand te volgen. Of liever: om Hij die komt met de da geraad te volgen. Niet altijd van harte. Hij meende dat Rhuarc, een breedgeschouderde, blauwogige man met dikke grijze lokken in zijn donkerrode haar, misschien enige vriendschap voor hem koesterde, maar de anderen niet. Slechts zes van de twaalf stamhoofden. Rhand negeerde de stoel en ging in kleermakerszit tegenover de Aiel zitten. Buiten Rhuidean waren de enige stoelen in de Woestenij de zetels van de stamhoofden en die werden slechts gebruikt bij drie gelegenheden: om erkend te worden als stamhoofd, om eervol de onderwerping van een vijand te aanvaarden of om een oordeel uit te spreken. Als hij bij deze mannen de stoel zou gebruiken, zou dat in houden dat hij een van die drie dingen wenste te doen. De mannen waren gekleed in de cadin’sor, een jas en kniebroek in allerlei tinten bruin en grijs, die in elke achtergrond zouden opgaan, en zachte kniehoge rijglaarzen. Zelfs tijdens de ontmoeting met de man die ze hadden aangewezen als de car’a’carn, het hoofd der hoofden, droeg ieder een mes met een fors lemmet aan zijn riem en een grijsbruine sjoefa, die als een brede sjaal om de hals lag. Als een van de mannen zijn gezicht zou bedekken met de zwarte sluier die een deel van de sjoefa vormde, zou hij gereed zijn te doden. Het was een van de mogelijkheden. Deze mannen hadden elkaar bestreden in een nimmer eindigende kringloop van overvallen op stammen, veldslagen en bloedvetes. Ze keken hem afwachtend aan, maar het wachten van een Aiel toonde alle kenmerken van gereed zijn om onverwachts en dodelijk in beweging te komen.
Bael, de langste man die Rhand ooit had gezien, en Jheran, dun als een lemmet en flitsend als een zweep, zaten zo ver mogelijk uit elkaar, ieder nog net op een randje van het tapijt. De bestaande bloed vete tussen de Goshien van Bael en de Shaarad van Jheran was vanwege Hij die komt met de dageraad opgeschort maar niet vergeten. Het was ook mogelijk dat de vrede van Rhuidean nog steeds stand hield, ondanks alles wat er was gebeurd. Niettemin stonden de rust gevende tonen van de harp haaks op de keiharde weigering van Ba el en Jheran om elkaar aan te kijken. Bij die zes paar blauwe, groene of grijze ogen in zonverbrande Aielgezichten zou een havik er tam uitzien.
‘Wat moet ik doen opdat de Reyn zich bij me aansluit?’ vroeg hij. ‘Je was er zeker van dat ze zouden komen, Rhuarc.’ Het hoofd van de Taardad keek hem kalm aan; zijn gezicht kon uit steen zijn gehouwen, zoveel lag erin te lezen. ‘Wachten. Gewoon afwachten. Dhearic zal ze brengen. Uiteindelijk.’ De witharige Han, die naast Rhand lag, tuitte zijn mond alsof hij wilde gaan spuwen. Als gewoonlijk stond zijn gezicht zuur. ‘Dhearic heeft te vaak gezien hoe mannen en Speervrouwen dagenlang zitten te staren en dan hun speren wegwerpen. Wegwerpen!’
‘En vluchten,’ voegde Bael er kalm aan toe. ‘Ik heb ze zelf zien vluchten, weg van de Goshien, zelfs van mijn eigen sibbe. En Han, jij bij de Tomanelle ook. We hebben het allemaal gezien. Ik denk niet dat ze weten waar ze heen vluchten, alleen waarvoor ze vluchten.’
‘Laffe slangen,’ blafte Jheran. Zijn lichtbruine haren waren hier en daar grijs geworden; er waren geen jonge stamhoofden bij de Aiel.
‘Stinkadders die vluchten voor hun eigen schaduw.’ Zijn ogen schoten even snel naar de andere kant van het tapijt om aan te geven dat hij daarmee ook de Goshien bedoelde, niet alleen de krijgers die de speren hadden neergeworpen.
Bael maakte aanstalten overeind te komen, zijn gezicht stond zo mogelijk nog harder, maar de man naast hem legde een kalmerende hand op zijn arm. Bruan van de Nakai was zo groot en sterk als twee smeden, maar hij was beheerst, wat vreemd leek bij een Aiel. ‘We heb ben allemaal mannen en Speervrouwen zien vluchten.’ Hij zei het bijna lui en zijn ogen stonden net zo, maar Rhand wist dat dat schijn was. Ook Rhuarc beschouwde Bruan als een dodelijke krijger en een sluwe man op het slagveld. Gelukkig was Bruan een medestander, maar hij was gekomen om Hij die komt met de dageraad te volgen; Rhand Altor kende hij niet. ‘Net als jij, Jheran. Je weet hoe moeilijk het was om onder ogen te zien wat zij te horen kregen. Als je de mannen die stierven geen lafaard mag noemen omdat ze het niet konden verwerken, kun je dan de mannen en vrouwen die er om dezelfde reden vandoor gaan wel lafaards noemen?’
‘Ze hadden het nooit te weten mogen komen,’ mompelde Han, die in zijn blauwe kussen met rode kwasten kneep alsof hij de keel van zijn vijand in handen had. ‘Het was alleen bestemd voor hen die Rhuidean konden betreden en ermee konden leven.’ Hij zei het tegen niemand in het bijzonder, maar de woorden waren duidelijk voor Rhands oren bestemd. Rhand had aan iedereen onthuld wat een man te weten kreeg wanneer hij het woud van glazen zuilen op het plein betrad. Hij had zoveel onthuld dat de stamhoofden en Wijzen niet langer konden zwijgen als hun naar de rest werd gevraagd. Als er nog één Aiel in de Woestenij leefde die de waarheid niet kende, had hij al een maand lang met niemand gesproken. Het begin was niet de roemrijke erfenis van strijd geweest waar de meesten in geloofden. Integendeel, de Aiel waren na het Breken van de Wereld hulpeloze vluchtelingen geweest. Alle overlevenden waren toen natuurlijk op de vlucht, maar de Aiel hadden zichzelf nooit hul peloos gevonden. Nog erger, ze waren volgelingen geweest van de Weg van het Blad en hadden geweld afgewezen, ook als ze hun eigen leven moesten verdedigen. Aiel betekende in de Oude Spraak ‘toegewijden’ en ze waren de vrede toegewijd. De huidige Aiel waren de afstammelingen van hen die de gezworen eden van ontelbare geslachten hadden gebroken. Slechts één restje van dat geloof was nog over: een Aiel stierf liever dan een zwaard aan te raken. Ze hadden altijd aangenomen dat dat een deel van hun trots was en dat ze daarin verschilden van hen die buiten de Woestenij leefden.
Hij had Aiel horen zeggen dat ze een zonde hadden begaan en daar om naar die verlaten Woestenij waren verbannen. Nu wisten ze wat die zonde was. De bouwers van Rhuidean die hier waren gestorven – zij werden de Jenn Aiel genoemd, de ‘stam die niet is’, bij die paar gelegenheden dat erover werd gesproken – waren de mannen en vrouwen geweest die de Aes Sedai uit de tijd van voor het Breken trouw waren gebleven. Het was moeilijk om onder ogen te zien dat alles waar zij in hadden geloofd, een leugen was.
‘Het moest gezegd worden,’ zei Rhand. Ze hadden het recht het te weten. Een mens behoort niet in een leugen te leven. Hun eigen voor spelling zei dat ik hen zou breken. Ik zou het niet anders hebben willen doen. Het verleden was voorbij en afgehandeld; hij diende zich over de toekomst zorgen te maken. Enkele mannen hier hebben een hekel aan me en sommigen haten me omdat ik niet hier ben geboren, maar ze volgen me. Ik heb ze allemaal nodig. ‘Hoe staat het met de Miagoma?’
Erim, die tussen Rhuarc en Han in lag, schudde zijn hoofd. Zijn vroeger vuurrode haren waren nu grijswit, maar zijn groene ogen stonden even scherp als die van een jonge man. Zijn grote handen, breed, lang en krachtig, verrieden dat zijn armen ook sterk waren. ‘Timolan laat zijn voeten niet weten welke kant hij op wil springen tot hij de sprong heeft gemaakt.’
‘Toen Timolan nog een jong stamhoofd was,’ zei Jheran, ‘heeft hij geprobeerd de stammen te verenigen en dat is hem niet gelukt. Het zal hem niet lekker zitten dat er eindelijk iemand is die kan slagen waarin hij faalde.’
‘Hij komt wel,’ zei Rhuarc. ‘Timolan heeft nooit aangenomen dat hijzelf Hij die komt met de dageraad is. En Janwin zal de Shiande meebrengen. Maar ze zullen wachten. Ze moeten eerst met zichzelf daarover in het reine komen.’
‘Ze moeten over het feit heen stappen dat Hij die komt met de dageraad een natlander is,’ baste Han. ‘Ik wil je niet beledigen hoor, car’a’carn.’ In zijn stem was geen onderdanigheid te bespeuren. Een stamhoofd was geen koning en een hoofd der hoofden was dat evenmin. Op zijn best was hij de eerste onder gelijken. ‘De Daryne en Codarra zullen uiteindelijk ook wel verschijnen, denk ik,’ zei Bruan kalm maar snel, voor het geval de stilte een reden zou geven om de speren te laten dansen. Op z’n best een eerste onder gelijken. ‘Zij hebben meer leden aan de ontmoediging verloren dan de andere stammen.’ Zo noemden ze tegenwoordig het langdurige staren voor een Aiel probeerde weg te komen. ‘Momenteel zijn Man delain en Indirian druk bezig hun stam bijeen te houden en beiden zullen met eigen ogen de draken op je armen willen zien. Maar ze komen wel.’