Вячорная лiрыка
Рыгор Крушына
* * *
Іду ў твой сьвет — у цьвет вясны,
Іду сьпяваць, маліцца.
Хай казка роднай стараны
Жыве ў тваёй сьвятліцы.
Хай паўстае стары абраз
Далёкай ціхай вёскі,
Дзе я адчуў, пазнаў ня раз
I сум, і шчасьця ўсплёскі.
Быў на кані і пад канём,
I лёс таптаў капытам.
А я і сёньня зь ясным днём
Стаю перад выпытам.
Сябе ў архіў яшчэ ня здаў,
I часта мрою нашча.
Ты — птушка зьбітая зь гнязда,
Цябе я з жалем лашчу.
I мне здаецца, мы з табой
Праз ноч на конях скачам.
У наш зацемнены пакой
Прыходзіць радасьць з плачам.
* * *
Мой сад увечары маркотны, задуменны,
I кветкі кволыя, пачуўшы ночы страх,
Льлюць водыр воцату і мёду — брагі пеннай;
Перад заходам сонца гэты войстры пах.
А скрозь зьмяняюцца і хварбы і адценьні,
Пажоўклы ліст хаваецца ў гальлі.
Калі праменьні дня ў апошнім зіхаценьні —
Хмялёвай злосьцяй мацыёлы зацьвілі.
Як проста казачна ў кашлатай зеляніне,
Расьце там шэпат чараваны, звышлюдзкі.
I ўсьцяж спалохана ў паветры змрочна-сінім
Цыгаркі, запаліўшы, гасяць сьветлякі.
Ты з пожні спозьнена зьбіраешся дахаты,
Галодная, з душой засмаглай, а жывой.
Не абмінай! Заходзь у сад мой небагаты,—
Знайдзі спакой у ім
I вызнай, што я твой.
* * *
Бачу цябе я ў сваім падарожжы,
Зноў засьпяваю пад новым уражаньнем.
Мілая ў соснах, ялінах прыгожых,
Нават на ўзьлеску пасечаным, спляжаным.
Ты й на руінах, дзе шмат перажыта,
Макам цьвіцеш каля сьценаў аблупленых.
Выбегла хвалямі сьпелага жыта,
Вохным чаборам на сонечных купінах.
Бачу цябе я ў спакойных азёрах,
Бачу і там, дзе густая алешына,
Дзесьці ля дому ў садку і ў вузорах
Шматаў хусьця, што на плоце разьвешана.
Ты ў маіх вершах, як сонца у люстры,—
Не адыйшлася апошняю згубаю.
Еду на захад. I вечар — насустрач.
I пад імглой усьміхаецца любая.
Хуткі цягнік рэжа суцем з разгону.
Зоры на чорныя шыбы нізрынуты.
Чуецца ў грукаце колаў вагону
Гутарка роднай, сынамі пакiнутай.
* * *
Агні... Вячорныя агні.
Пра іх паэты нам сьпявалі.
I я хачу ў далячыні
Пабачыць сьвету фэстывалі,
Дзе сьвецяць зоркі, як агні,
I гарадоў агні, як зоркі.
Ад шуму, дзённай сумятні
Ў маёй душы ёсьць прысмак горкі.
Агні... Вячорныя агні
Гавораць ясным зіхаценьнем,
Што адыходзяць нашы дні
Апошнім болем і цярпеньнем.
* * *
На сьцяне сацьмела фота,
Мілы твар ахутаў змрок.
Толькі ўсьмешка, як самота,
Засталася назнарок.
Таямніча выглядае
Тая ўсьмешка з вуснаў, воч...
Не сказала маладая,
А ў сабе схавала ноч.
Можа дробныя пачуцьцi
Той час дужымі былі,
Ды цьвілі ў людзкой пакуце
Ўсімі краскамі зямлі...
Гэта-ж сёньня выступае
З даўніны паўдзённы шлях,
Па якім прайшла сьляпая
Наша радасьць без разваг,
Наша дзікая ахвота
Лашчыць сонца на траве...
На сьцяне сацьмела фота,
А усьмешка ў ім жыве.
* * *
Напэўна і забылі...
Ня плач, душа зьнібелая.
Мы на дарозе ў пыле —
I я, і астра белая.
Так, згубленая глеба,
Глухая песьня ў скрыгаце.
Мне трэба скібка хлеба,
А кветцы кропля вільгаці.
Але ці хлеба толькі?
Ісьці з пустою кайстраю?
А жаль, пакуты, болькі,
А смутак мой над астраю!
А тыя хваляваньнi,
А маладосьць прачулая!
Шуканьні і спатканьні,
I крыўднае мінулае...
А мроі, а разьлікі!
Дзіўлюся і малюся я...
O, Божа! Сьвет вялікі,
А я на ім малюсенькі.
* * *
Сьпяваюць родныя палі,
Танцуе радасьць на кіліме.
I зазіхцелі, паплылі
Праменьні колерамі ўсімі.
I мне цяпер усё адно —
Ці ў дождж, ці ў буру, ці ў завею.
Я маю добрае віно:
Цябе і верш. I я хмялею.
Радкі, як рукі падаю,
I маладосьць тваю вітаю.
Ізноў на лірыку маю
Лёг шэпат згубленага раю.
Перада мною ты стаіш,
Як Ева зь яблыкам спакусным.
I слова рве начную ціш,
I ўжо няма спакою вуснам.
Я маю добрае віно:
Цябе і верш. I я хмялею...
У снох нясу на палатно
Жывую белую лілею.
* * *
Мне пра жахі проці ночы не кажы...
Кажаны пад дахам змрочным. Капяжы
У душы людзкой, адзвоньваючы, кпяць:
Ці жыцьця экзамін вытрымаў на «пяць»?
Ці на сьпеласьць думак маеш атэстат?
Ці расьцьвіў у сэрцы лятуценьняў сад?
Навальніца, злая сьцюжа і вятры.
Зноў завяла з маем ружа да пары.
Голым смуткам пазірае куст-жабрак:
Просіць радаснага сонца і дабра.
I напэўна — дачакаецца вясны.
А ці ўбачу я прытулак мой лясны?
Там таксама меў я свой ружовы цьвет —
Маладосьць, і сьпеў, і нераскрыты сьвет...
Вечар восеньскі трывожна вяжа сны,
I нясуць на крылах вусьціш кажаны.
Мне пра жахі проці ночы не кажы.
Я іх бачыў, перажыў... Як міражы,
Адплылі яны. Адно мне сьніцца край,
Дзе з табой я рваў зялёны май.
* * *
Маладосьць пачну гукаць.
Дзе-ж магла згубіцца?
Будзе ў памяці сьпяваць
З даўных дзён драбніца:
Я ў матулі на руках...
Поле каля гаю.
Сіні брылік васілька
Ў каласох зрываю.
Захапленьня першы ўскрык...
Тэй парой ня ведаў,
Што пачатак песьні ўзьнік,
Добры голас дзедаў.
~ 1 ~