Выбрать главу
Знаў ты тое, што прыйдзе яна, загадае: — У пекла!
Горад! Ідал мой! Сфінкс! У якіх пірамідах яе ты ад іншых хаваў?
Ніспаслаў яе помсціць? Што ж, каці свае вуліцы глуха, зледзянелым асфальтам пад нагамі ў мяне халадзей, падстаўляй сваё вуха каменнае, радасна слухай святкаванне надзеі — і роспач: не стала надзей.
Рукі так вырываюць!.. Я кожнай збалелай гадзінай, што прайшла без яе — катавамы мільёны разоў!
...За наіўнасць караюць, пасылаючы любых, адзіных, да цяжарных распусніц падобных і да абразоў.
Дзе ты ўзяў яе, горад?!
Нібыта ваўчо маладое, ты мяне прыручаў, прывучаў да бетону і шкла. Я цябе зненавідзеў!
Каб потым успомніць пра тое, што на месцы тваім шарачковая вёска была.
Чуўся рокат мне твой: "Упрагайся... За працу бярыся..." Я ўзіраўся ў цябе. Абжываў, як расхрыстаны дом. I ў натоўпах тваіх я знаёмыя ўбачыў абрысы... Ты з-пад маскі каменнай смаргонскім глядзеў мужыком.
Прыручыў ты ваўчо. I вучыў мяне жыць непадробна.
А каб я усвядоміў, якія плаціць мне даўгі, ты ў настаўнікі мне крэўных сейбітаў даў, хлебаробаў, што пайшлі ад зямлі малатарні каваць і плугі.
Даў таварышаў — тых, што праносяць штандарамі словы, не ламаючы строй свой у шэсці грымотных гадоў, дзе ламаюцца звычкі, ламаецца голас вясковы: як метро — прабіваецца ў голасе гул гарадоў.
I рассыпаўся ў прах слуп агню, што вірыў паміж намі... Мы сустрэліся нанава: так сустракаюцца бацька і сын. Ты мяне абдымаў — змазалелымі ў працы — мастамі, і дымамі заводаў расчэсваў мае валасы.
А каханую, тую, якая здавалася карай, у абдымках якой навальнічная цемра гула — ты суцішыў, суняў...
Мне не звыкнуцца з гэтай ахвярай! Я хачу, каб яна была той жа, якою была!
Мне не трэба інакшай: не выжыць мне ў гэткім расстанні...
На смяротных, гаротных, слабых нас — з нябёс для чаго пасылаецца лёсам пагібель такога кахання і навошта жыве ў нас нясцерпная прага яго?!
Горад! Бацька мой хросны!.. Я сын твой. Я жылка жывая, што адчайна пульсуе на скроні каменнай тваёй. Мне зямля твая, горад — атрутная, злая, чужая — стала роднай зямлёй.
Скрозь бетон і асфальт я ўрастаю ў яе каранямі. На атрутнай зямлі не пускае ніхто карані. Я ўзіраюся ў далеч: што там, за наступнымі днямі?.. Дні заліты тваімі агнямі... I слепяць агні.
ГАРБУН
Гарбаты нарадзіўся... Лёс такі. "Гарбун! Гарбун!"—дражнілі сябрукі, I злых суседак злыя языкі Палохалі дзяцей гарбом ягоным. Прырода ў ім парушыла законы Звычайнасці: трава была зялёнай, Як ёй належыць, і па ўсіх законах Сінеў быў лес над берагам ракі, Што звіліста мільгала між пагоркаў... Салодкім мёд быў. А слязіна — горкай.
Ён плакаў рэдка. Першы раз — калі Мянушкаю Яго гукнула маці. Ён плакаў так, што слых і мову страціў! Маўчаў паўгода. Страшнымі былі Сірочыя паўгода ў роднай хаце.
Маўчаў — ад думак пухла галава: Быў сінім лес, зялёнаю —трава, Быў нехта бедны, нехта быў багаты... Сярод усіх ён быў адзін гарбаты. "За што?" — не мог ён зразумець ніяк.