Мы ўсе вінаваты! Павальна!
За чыстым сталом памінальным
Давай спавядацца ў віне...
Ты —не. Ну, вядома, ты не.
Выносіш чарговыя труны.
На сходах
з высокай трыбуны
Шпурляеш маланкі і гром.
Ты зблытаў з трыбунай
Трыбуна,
Паэта — з гаваруном,
З якой недаступнай парыльні
Ты гэтакі выйшаў стэрыльны —
Хоць рві на бінты?
Не кожны там мыўся, дзе ты.
Чакай, не хавайся ў кусты.
З брыдоты крычу, з бруднаты:
Паэзія — не гаварыльня
Малой ці вялікай лухты.
Паэзія — не апяванне
Айчынных дубоў і балот,
Паэзія — адчуванне
Адказкасці за народ.
Народ— не трыбунная помпа.
Не шырма для ўласных выгод.
Народ — гэта кожны, хто помніць,
Што ён, а не хтосьці,— народ.
Народ — не агульнае
Нешта,
Не схованка для гультая...
Паэт — гэта кожны, хто ўрэшце
Дакажа: народ — гэта я.
Народам не стаў, хто папала.
Машэраву, як і Купалу,
Народ курганы насыпаў
За слова, што з лёсам супала,
За лёс, што са словам супаў.
Якія імёны за намі!
Укленчым прад іх курганамі —
I ўстанем...
Якраз самы час
Спытацца: якія мы самі?
Якія
імёны
у нас?
Ч а с т к а п я т а я
Агонь
Прамыем горла боскаю слязой,
Таварыш мой... Прысядзем ля цяпельца.
Нацэлімся павелічальным шкельцам
На тое, што лічылі драбязой.
У ліпеня
Пакуль што дзень даўгі,
Але і ён няўмольна карацее.
Мы доўга-доўга жыць і жыць хацелі!
I дажылі... Пара плаціць даўгі.
Шчасліўчыкі! Не ведаючы страт,
Мы беглі ад світання да палудня
I сярод свят не заўважалі будняў...
Ну што ж: насталі будні акурат.
Цвярозыя. Крутыя. Як ва ўсіх,
Хто больш не мае аніякай скідкі
На спробы,
на памылкі,
на прыкідкі...
Не ў нас, не ў нас цяпер правы на іх.
Даўгі растуць.
...А слова не ў цане.
Ці варта верыць словам? Тым, што ўпарта
Ад нас хаваюць ісціну,
Як варта
Стаяць пры ёй...
Дык верыць ім ці не?
Таварыш мой, ты ведаеш мяне?
З такіх пытанняў
закіпае злосць,
Але скажы: хіба не словы клічуць
Нас быць такімі, за каго нас лічаць,
I забываць пра тое, хто мы ёсць?
Хто ведае, якія мы?.. Спрадвек,
З пары, як быў на гэты свет прызваны,
Жыве нераспазнаным чалавек,
I памірае ён нераспазнаны.
Нібы не жыў. Нашто ж паэтаў рой,
Таварыш мой? Якая ў іх патрэба,
Калі мы ні на крок пад вечным небам
Не адышлі ад ісціны старой?
Ад той, што кожны з нас — нямы сусвет,
Што сутнасць чалавека — адзінота,
Што наша памяць — памяць ідыёта,
Які не знае, хто ён...
Хто ж — паэт?
Прарок? — альбо пралаза ён з пралаз?..
Якое на зямлі ў яго прызванне?
Адно: прымусіць задаваць пытанні
Дзеля таго, каб вынайсці адказ.
Ён ведае: адказ павінен быць.
Але таксама ведае адразу,
Што не знайсці агульнага адказу...
Таварыш мой, скажы ты: як мне жыць?
Усё, што называецца жыццём,—
Пытанні... Шлях ад згадкі да здагадкі.
Паэт — дзіцё, што плешча згадцы ў ладкі,
I быць яму не сорамна дзіцём.
Мы дзецьмі ўсе паэтамі былі,
Пакуль прырода не замкнула геній
Ключом, які, нібы іголку ў сене,
Дарма шукаем... Геніі — знайшлі.
Знайшлі — і што ж?..
Здавалася б: шчаўчок—
I сэнс жыцця павінен нам адкрыцца...
А тайна як імглела, так імгліцца.
Таму што на ўваходзе ў таямніцу
Няма замка... Сам чалавек — замок.
Свядомасць... Розум...
Што ён — розум твой?
Мо праўда, ён — матэрыі хвароба?
Мо праўда, разумней за нас амёбы,
Якім хапае клетачкі адной,
Каб існаваць, дзяліцца, памнажаць
Амёбны лік — і не
самазнішчацца...
Таварыш мой, за розум не схавацца.
Глядзі, як дровы весела трашчаць!