Выбрать главу

Жанр паэмы, бадай, найбольш арганічны для Уладзіміра Някляева, найбольш адпаведны прыродзе ягонага таленту. Гэта тая дыстанцыя, на якой паэт найглыбей дыхае, лепш за ўсё сябе пачувае, і паэмы ягоныя без аніякага перабольшання можна аднесці да найзначных здабыткаў сучаснай літаратуры. Яны ж перш за ўсё дазваляюць вызначыць "Прошчу" як кнігу, што выводзіць нас з шэрагу лінейных будняў, узносіць у тую касмічную прастору духу, дзе паўстаюць апошнія пытанні нашага існавання на гэтым свеце, і не толькі на гэтым...

Узростава паэт належыць да сярэдняга пакалення беларускіх літаратараў, да самага, мажліва, нешматлікага - у ім нестае тых, каму не дазволіла нарадзіцца вайна. Тым не менш менавіта прадстаўнікі сярэдняга пакалення ўсё больш вызначаюць агульны ўзровень сённяшняй беларускай паэзіі, прозы, драматургіі. У гэтым пакаленні Уладзімір Някляеў – адзін з лідэраў, постаць і творчасць якога найболып адметныя.

У сваёй першай кнізе Уладзімір Някляеў выказаўся, што яго прымірыць з жыццём і смерцю, суцешыць надзея калі не праляцець, дык хоць прамільгнуць белым птахам над роднай зямлёю. Ужо сёння можна сцвярджаць: яму ўдалося большае.

Любоў ТУРБІНА

Адкрыццё

1976

* * *
Не, не таю надзей на бессмяротнасць, Але і ў смерць паверыць не магу, I, як ад кулі сэрца, берагу I пачуцця і слова першароднасць.
I пачуцця і слова першароднасць, I песні пра каханне і зямлю, Пра зерне, што пасеена ў раллю, Бо ёсць на свеце хлеба неабходнасць.
Я ведаю пра хлеба неабходнасць, Але таксама ведаю не горш,
Як неабходны задуменны Сож, Начных нябёс і вышыня і зорнасць.
Начных нябёс і вышыня і зорнасць, Птушыны гоман і дзіцячы смех, Дождж красавіцкі, сакавіцкі снег, Шчымлівая іх першасць і апошнясць.
Шчымлівая іх першасць і апошнясць, Што раптам прасякае пачуццём Не вечнай нашай сувязі з жыццём I тайнасцю надзей на бессмяротнасць.
* * *
У пару лістапада, калі загарацца лясы I гараць, не згараюць, а толькі прасторна святлеюць, Недарэчнай здаецца самотная зелень сасны, I шкада гэтых дрэў, што не хочуць згараць і не ўмеюць. Але ў снежні, калі голым веццем бярозы звіняць, Разумееш, якім недарэчным было шкадаванне,— У знямеласці белай спакойныя сосны гараць, I на вечны агонь іх да новай вясны спадзяванне
СТУДНЯ
Глыбока ў студні боўтнецца вядро... Затархаціць пашчэпаная корба... Адзін глыток — і існуе дабро, I жыць на свеце хораша і добра.
Абуджан зрок: мільгне птушыны цень... I слых: у ліпах пчолы зноў шчыруюць...
У жоўты жвір сцякае з рук струмень, I на вадзе каменьчыкі танцуюць.
* * *
Ты хмаркаю плыла... Высока... Не дастаць... Свяцілася ледзь-ледзь над рэчкай і над борам. Ад слоў маіх плыла, што я сказаў учора, Да слоў маіх плыла, што заўтра меў сказаць.
Ты воблакам плыла... Над трапяткой зямлёй... Між вокладкамі дзён наступных і мінулых Мы дзіўную з табой старонку адгарнулі: «Дзень вашай цішыні» — напісана на ёй.
* * *
Густая вераснёўская раса. Світання пошум над празрыстым садам... Які ў душы спакой пад лістападам, Якая невыказная краса!
Антонаўскія яблыкі ў траву З галін цяжарных ападаюць глуха, I светлы, нібы німб святога духа, Асенні водар кружыць галаву...
Але, які ні доўгі гэты час, Яго мне непазбежна не хапае. I вось мяне жанчына сустракае, I лістапад не закранае нас.
I я не разумею, што са мной. Яна ў мяне ўглядаецца цнатліва: — Ці ж гэта справядліва быць адной?.. — Вядома,— я кажу ,— несправядліва...
I рукі яе плачуць на плячах, I валасы шапочуць збажыною... I зноў я не згадаю, што са мною, I толькі ўспамінаю па начах,