- На тое, каб адолець шлях.
7
"Ты знаў яе!" - сказаў манах,
Падаў задымленае шкло,
I, як пры сонечным зацьменні,
Я ў шкло зірнуў...
Мільгалі цені,
Глядзеў я, што са мной было.
8
Увесь у жоўта-залатым
Стаяў манах на небасхіле,
Упэўнены ў спрадвечнай сіле
Таго, што свет заве пустым.
- Тут выйсце ў неба, - мовіў ён. -
Пераступаю я закон,
Наблізіўшы да зор жанчыну.
Ды шлях адолены. Прычыны
Для апраўдання мне стае,
Каб паказаць дарогу тую,
Дзе Веду зведаеш святую,
Марыя! Зоры ўсе - твае...
I ён накінуў на яе
Апратку жоўта-залатую.
9
- А хто за мной?
- Няма каму.
- А спадарожнік мой?
- Ён следу
Твайго не ўбачыць, бо яму
Час не настаў спасцігнуць Веду.
Ён вернецца. А ты - ідзі.
10
- Ты судзіш, Свамі?
Не судзі,
Я знаў яе, таго даволі.
Глядзі, як шкло іскрыць на сколе,
Ды што ў тых іскрах для сляпца?
Зваротны шлях - сляпы. Ніколі
Яго не пройдзеш да канца.
Па ім
вяртаешся ні з кім.
11
Плыў над зваротным шляхам дым
Ад Індыі да Беларусі...
- Я не хачу ісці па ім,
А незваротнага - баюся.
Шлях там,
дзе ўперадзе - сляды.
12
- Той шлях, - сказаў манах, - нікуды,
Па тых слядах мільёны люду
Сышліся ў гурт, у гарады.
У храмы іх, у іх суды
Ты б з Індыі вярнуўся, ды
Сюды прыходзяць адусюды -
Адсюль ісці няма куды.
13
Я ўніз ішоў.
Гара з гарою
Перагукаліся, сырою
Прасцінай поўз па схілах снег...
Лавіна!
Я дарма пабег
Па камянях,
па скалах слізкіх...
Дні прабягаючы, гады,
Не змог я збегчы гэтак нізка,
Каб падаць не было куды.
14
Лавіна падала -
на схіле
Раз'юшана, у самай сіле
Дагнала, душна абняла.
- Марыя! - крыкнуў я. - Марыя!.. -
I ўкрылі крык снягі сырыя.
15
Манах сказаў: "Яна дайшла
Дарогай Вед амаль да межаў,
З якіх звароту ўжо няма,
А ты вярнуў яе. Дарма".
16
Я не вяртаў. Лавінай снежнай
Яна вярнулася сама
Па камянях, па скалах слізкіх.
17
- Ты дзе была, Марыя?
- Блізка.
- Чаму на могілках англійскіх
На камені тваё імя?
- Бо шлях адолела дарма, -
Сказаў манах. - Бо не жанчыне
Пакінуць свет дарогай Вед,
Бо светам стаўся ёй паэт
Англійскі ў афіцэрскім чыне.
18
За нораў дзёрзкі і бунтоўны
Ён з метраполіі раптоўна
Адпраўлены ў Калькуту быў.
Тут ён гібеў, страляўся, піў,
Блукаў, зваротны шлях згубіў -
I ў дом патрапіў малітоўны.
Бог ведае, што за хімеры
Жылі ў англійскім афіцэры,
Ды выдумаў сабе паэт,
Што вернецца місіянерам
Дамоў, што прагне новай веры
Стары ягоны добры свет.
Ён кінуў піць. Пісаў увішна
Евангелле ад Рамакрышны,
Ствараў хімеру: Веру Вер.
Як сноб, на англіцкі манер
Хрыста аспрэчваў афіцэр.
Паслаў ерэтыка Ўсявышні
У горы.
Перад ім гара
Мандара ўстала - брама ў неба.
Аслаблы без вады і хлеба,
Аслеплы без павадыра,
Караскаўся ён за хімерай
Дарогаю, якой не верыў,
Бо верыць не прыйшла пара.
I скінула яго гара
Лавінаю...
Яго ў снягах
Знайшла Марыя ледзь жывога,
Адняньчыла, нібы малога,
I, не адпрэчыўшы зямнога,
Згубіла свой нябесны шлях.
19
- Вам не ўзляцець, - сказаў манах,
Пакуль зямля цяжарыць крылы...
20
...Яна знайшла мяне, накрыла
Апраткай жоўта-залатой,
Сказала: "За мяжой пустой
Сырая снежная магіла -
I ў ёй усё, што я любіла".
21