Читать онлайн "Выбранае" - Някляеў Уладзімір - RuLit

***

З нянавісці - пасля ужо з усяго Астатняга... А ён пачаў з любові. I ўжо калі ўзнялі на крыж яго, Нянавісць выйсце ведала - любое. Не ведала любоў ні аднаго.

Натоўп глядзеў натоўпам, як звычайна, А ён канаў, спрабуючы адчайна Знайсці хоць апраўданне: "Для чаго?" - I не знайшоў... Хацеў быў крыкнуць груба: "З нянавісці! Пасля ўжо з усяго..." I не разняў скрываўленыя губы.

ГУЛЬНЯ

Ранкам неба пацямнела, а днём На дарогу ўпала чорным агнём.

Нахіліўся і падняў я агонь, Перакінуў з далані на далонь.

I на правай - прапаліў скуру ён, I на левай, як кляймо, стаў відзён.

I спытала даланя ў далані: - Для чаго нам перакідваць агні?

I сказала далані даланя: - Гэта забаўка такая. Гульня.

ВАР'ЯТ

"Што робіш, брат?" "Грудок капаю брату. Прасіўся пахаваць каля царквы". Не замінайце вар'яцець вар'яту. Тым больш, што ён капае, а не вы.

Тым больш - нікога: ні сястры, ні брата Няма ў яго, ніколі не было. Не набягайце шкадаваць вар'ята - Яму няўцям, што розум адняло.

Не з вамі ён, Ягоны брат не з вамі. Вялікаму ў дзіцячым паліто Яму баліць над зрослымі брывамі, - Бог ведае, з чаго баліць і што.

Бог ведае, каго якія страты Пільнуюць - і да страты не дапяць: Хто ў немачы, хто ў розуме вар'яты, Хто брату брат - адно грудок капаць.

***

Шастае вецер па даху. Гулка - як б'юць у званы. Ноч набіраецца страху. Зданямі поўняцца сны.

Гэтак душы адзінока, Скрушна - хоць крыкам крычы… Днём яна - д'яблава вока. Боскае вуха ўначы.

МАТЫЛЁК

Замкнуў яму я горла, да таго ж Другой рукой над ім занёс я нож.

Як ён баяўся, гледзячы ў нябыт! I плыў, і плыў з вачэй яго блакіт.

Ніхто ўжо быў ён і нішто, мярцвяк, Мой вораг, ненавіснік мой. Аднак

З дзяцінства, з лугавіны ля ракі Блакітныя ўзляцелі матылькі.

I сеў яму на вейка матылёк. Я кінуў нож і адпусціў замок.

ГАЛУБЯТНЯ

Над хатай галубіны дах. I ўсе нябёсы ў галубах, I брат на галубятні. Са свістам кружаць галубы I ніжуць круг на круг, любы - Апошні і астатні.

I ніжуць круг на круг гады. Адбіўшыся ад чарады, Што свіст у небе сее, Апошні братавы галуб, Астатні - п'е з ягоных губ I на вачах сівее.

АДЗІН

Чужы чужым - яны знайшлі свайго, Не свой сваім - яны пайшлі з чужымі, Не тузайся ні з тымі, ні з другімі. Як ты адзін - ты больш за аднаго.

У высі птушка, Рыба ў глыбіні, Вандроўнік на фантомным небакраі, Як ты адзін - ты не змарнуеш дні На тое, каб спазнаць законы зграі.

Як ты адзін - аднойчы ўночы ты, Угледзеўшы імгненны след каметы, Уцяміш таямніцу пустаты, З якой Гасподзь саткаў усе Сусветы. Як ты адзін - ты боскай тканкі ніць У вушка голкі зловіш і, быць можа, Пустое станеш ткаць, пустое шыць, - Як ты адзін, Як Бог у тым паможа.

***

Струменіцца па жылах халадок. Сплывае час па стылых небасхілах. Завершана. Дапісаны радок. Плачу даўгі і плачу на магілах.

Ужо надзеі белы галубок Мяне не ўздыме на самлелых крылах. Завершана. Гасподзь глядзіць з аблок. Плачу даўгі і плачу на магілах.

Лучыць і блытаць вусце і выток Ракі быцця мне болей не па сілах. Завершана. Я сеў на беражок. Плачу даўгі і плачу на магілах.

Мне галасы гукаюцца здалёк - I памяць на астылых небасхілах То пырхае, нібыта матылёк, То круціцца, нібы змяя на вілах.

САРАКАВІНЫ

Паэма

1

Віноўнай быць душа хіба павінна, Не цямячы, у чым яе віна? Ды звадамі змучоная да дна, Нібы святкуе - так баліць яна. Прыйшла пара спраўляць саракавіны.

На дно душы не ў час і неўпапад Кідаў я нерат, каб пазбыцца звад, Але віна вірамі рвала нерат I вінавата я глядзеў назад, I вінавата пазіраў наперад.

Віна мне вочы рэзала, як шкло; Не ўбачыўшы нічога, што 6 магло Віну суняць, суцішыць, супакоіць, Пазваў я тых, каго ўжо не было, Да тых, хто будзе - у маё жытло, I цені іх напоўнілі пакоі.

Раней я многіх пазнаваў са спін - Цяпер і ў твар не пазнаваў нікога,

Было іх сорак. Сярод іх адзін, Які сказаў: "Нядоўгая дарога За стол памінак ад стала радзін".

Ён са стала на стол паставіў крупнік, Хлеб пераклаў, зацепліў дзве свячы. Спытаў: "Ну што глядзіш, як той пакутнік? Твой папярэднік тут і твой наступнік. Астатніх трыццаць восем не лічы".

2

Мы ў некага заўсёды за спіною - I нехта ў нас заўсёды за спіной. Мой папярэднік - цень, што стаўся мною. Ён не памёр, жывы маёй віною, Я не памру, жывы яго віной.

I мой наступнік - цень, што мною стане. Так на зямлі, не знаючы расстання З самім сабой, бясконца, з веку ў век, Пазбыць віны і час спыніць не ў стане, Жыве адзін і той жа чалавек.

Мяняючы імёны, маскі, твары, Ён перажыў патопы і пажары, Халеру, воспу чорную, чуму - I ўсё жыве, і ўсё чакае кары... Якой яшчэ? За што яна яму?

3

Каго спытаць?.. Няма ў каго спытацца. Свет не назваць і ў свеце не назвацца, Не знаць таго, што ведае дзіця, Ці той, каму ў сладобу смак жыцця, Хто час яго прыняў, як час вакацый.

Не мець таго, што ёсць у выпівох, У тых гуляк, якія ўдвох і ўтрох, I ўсаракох, як фэст, жыццё гуляюць, Жывуць яго, жуюць і прапіваюць, I не чакаюць, каб ім Бог памог.

У іх хаўрусе я 6 любіў любога, Калі 6 не тыя, што паўсталі строга I ценямі напоўнілі мой дом... - Ты хто? - спытаўся я ў Саракавога. - Я проста Голас, - ён сказаў. - Фантом.

4

Наперадзе і ззаду - цені, цені З усіх бакоў - цямрэча і агонь. I ўпаў перад агнём я на калені, I ў цемры перакідваць стаў імгненні Іскрынкамі з далоні на далонь.