Zły

Kompot uniósł się z krzesła wolno i z wysiłkiem.

— Panie. — powiedział. — Ci ludzie. Przecież oni tam. To straszne! Może ktoś kona, potrzebuje pomocy.

— Tak — rzekł nieznajomy, w głosie jego zadźwięczała bezlitosna stal — trudno. W tę ziemię, tu wokoło, wsiąkło dosyć krwi ludzi niewinnych. Nie będziemy przeto wzruszać się krwią winnych i zasługujących na karę.

Kompot opadł na krzesło. Słowa te jakby zgasiły w nim wszelką samodzielność.

— Poranili się. — wybełkotał — a pan?

— Ja? — rzekł nieznajomy wolno, z namysłem. — Ja cieszę się, że mogę panów bliżej poznać.

Chciałem wyrazić panom uznanie za ich postawę w autobusie. Byłem przypadkowym świadkiem tego zajścia. Mam nadzieję, że zrozumiemy się doskonale i będziemy w stanie wyświadczyć sobie wzajemnie wiele usług. Wszak wszyscy trzej pragniemy gorąco tego samego. — nieznajomy zawaHal się chwilę, po czym głos jego nabrał twardej, metalicznej mocy — by wreszcie spokój zapanował w tym mieście — dokończył.

Fryderyk Kompot wstał ponownie. Geniek Śmigło uniósł się na zdrowym łokciu w górę.

Nieznajomy uśmiechnął się. Ani Eugeniusz Śmigło, ani Fryderyk Kompot nie widzieli na oczy żadnego uśmiechu. Ale wiedzieli na pewno, tak że mogli sobie dać uciąć głowy za to, iż w ciemnej izbie baraku ktoś uśmiechnął się przyjaźnie i serdecznie.

Część trzecia

1

Ocknął się, dźwignął na łokciach i obrócił wokoło. Czuł nieznośny ból w rozłupanej głowie. Podciągnął kolana usiłując wstać i znów obrócił głowę wokoło. Zewsząd otaczała go wilgotna, zimna ciemność. Zawołał cicho: — Maniek! — odpowiedziała mu ciemność i cisza. Zawołał: — Irys! — zduszonym, zmaltretowanym głosem. Znowu nic, cisza. Dźwignął się wreszcie na nogi, postąpił dwa kroki, potknął się, upadł, jęknął cicho z bólu. Ręce miał pokaleczone ostrą, ceglaną stłuczką aż do krwi. Usiadł na chwilę, czując, że nie może oddychać. Teraz przypomniał sobie. Łapiąc z trudem oddech przypomniał sobie ów piekielny cios w serce, który wydusił z niego świadomość wraz z resztką tchu. Uniósł się z trudem na czworaki i znów zawołał z cicha: — Maniek!.. Irys!.. — i znów cisza. Ogarnął go obłędny strach. Zaczął się gramolić konwulsyjnie, z ogromnym wysiłkiem, posuwając się na czworakach. Nie mógł pojąć, skąd bierze się ten nie do pokonania opór w posuwaniu się naprzód. Dopiero znalazłszy się na szczycie pagórzystego usypiska starego, rozoranego gruzu, pojął, że leżał w głębokim leju. Podniósł rękę do głowy i przesunął nią po włosach, ręka stała się lepka od krwi zmieszanej z ceglanym żwirem. W tej chwili ogromne pole rozebrzmiało okrzykami i zgiełkiem. Od strony Nowotki i Żoliborza pędziły małe auta pełne ludzi, rozległo się wycie syren i klaksony Pogotowia, bura, przedświtowa ciemność rozdarta została ze wszech stron mocnymi snopami światła ręcznych lamp elektrycznych.

Odetchnął głęboko, zbierając siły. Stanął na niepewnych nogach i od razu rzucił się w bok, w ciemność. Raczej wyczuł, niż ujrzał przed sobą niską ścianę drewnianego baraku. Potknął się i przewrócił, zaklął, wstał i z wykrzywioną bólem twarzą brodził pośpiesznie w zwałach starego żelastwa, wśród śrub, mutr, zakrętek od progów torowych, które leżały tu rozsypane wszędzie. Czuł straszliwy ból w kolanie. Po chwili potknął się o leżące ciało: macając na oślep rękami, wyczuł beret na głowie leżącego. Rozpaczliwie drżącymi palcami dobył pudełko zapałek, zapalił jedną i cofnął się ze zgrozą do tyłu: pod beretem zamiast twarzy ujrzał w trzepotliwym płomyku zapałki krwawą maskę. Wtedy przypomniał sobie wszystko. — Masakra. — stęknął ciężko — ale kto? — I rzucił się bezprzytomnie przed siebie, aby dalej od głosów ludzkich i ręcznych reflektorów. Przebiegł kilka kroków i runął jak długi, klekocząc zębami o szyny kolejowe. Okropny ból w prawym łuku brwiowym zamroczył go na chwilę; zimne żelazo szyn przy ustach i przy nosie wróciło mu po paru minutach świadomość. Ryjąc paznokciami wykroty progów kolejowych szarpnął się w górę i przerzucił ciało na drugą stronę toru. Leżał przez parę minut na wznak, dysząc ciężko, wreszcie powstał i poszedł chwiejnie przed siebie, wprost na masyw wielkiej budowy, rysującej się szeroko o kilkanaście kroków dalej. Zwalił się ciężko pod gołym, cuchnącym ostro wilgotną zaprawą wapienną słupem i zapadł w pół sen, a pół omdlenie.

Ocknął się, szczękając zębami z zimna. Czuł się złamany, chory, bezbronny. W wielkim prostokącie pomiędzy murami szarzał brudny, pochmurny świt. Wstał z trudem, oparł się o słup i wyjrzał w kierunku pola: panowała tam martwa cisza. Zwolnionym, niezręcznym gestem otrzepał jesionkę i zeszedł po pomoście na dół. Wśród chaosu placu budowy odnalazł prowizorycznie zamontowany kran. Szum gwałtownego strumienia wody wstrząsnął nim: zawaHal się przez chwilę, noc była zimna, przedświtowy przymrozek kłuł ostro zmordowane ciało. Nagłym ruchem podstawił głowę pod rozpryskujący bicz wody i mył twarz niezdarnymi, pokaleczonymi dłońmi. Ochlapał szeroko wodą utytłaną w ziemi, błocie i cemencie jesionkę, przywracając jej jaki taki wygląd. Lodowata woda przywracała mu jasne decyzje i szczyptę energii. Przedarł się przez dżunglę budowy i wyszedł na ulicę Zamenhofa, na tyły Muranowa. Minął Dzielną, Nowolipki, Nowolipie, i przystanął na Lesznie. Kursowały już pierwsze tramwaje, nieliczne sylwetki śpieszących do pracy ludzi majaczyły w półmroku.

„Ile godzin leżałem w tym cholernym leju?” — zadał sobie pytanie. Krzywy uśmiech rozciągnął mu rozbite wargi. Zrozumiał teraz, co lejowi temu zawdzięcza. Może nawet życie.

Szedł Lesznem, ciesząc się z świtowego półmroku. „Do domu? Nie! Może na dworzec, na jednego haka, żeby otrzeźwieć” — pomyślał z upodobaniem. Nagle obejrzał się z paniczną obawą za siebie. „Co to w ogóle było? Co to było?” Z tyłu ciemniała pusta, spokojna ulica. „Co to było? — kołatało mu w pulsującym strachem mózgu — cała noc w leju!:.. Irys. Maniek. Mutry. Śruby. Maniek. Irys. Gdzie oni są?” Nie mógł zebrać myśli, strach wypełnił go całego, ścisnął w dołku, wprawił w nerwowe drganie powieki. Przyśpieszył kroku, zaczął biec utykając.

Dotarł do Dworca Głównego od strony Twardej. Zaśmiecona hała zapełniała się opuszczającymi podmiejskie pociągi ludźmi. Przeciskał się w stronę sal bufetowych, nie zauważając nawet, z jaką odrazą ludzie usuwają się przed nim z drogi. W sali restauracyjnej na poły siedzieli, na poły leżeli zmięci, zmęczeni podróżni, spali kładąc nieświeże, tłuste twarze na podesłanych ramionach, opartych o nakryte brudnymi, papierowymi serwetami stoły. Podszedł do wielkiego kontuaru w głębi, otoczonego ludźmi pijącymi piwo i wodnistą herbatę. — Gutek! — zawołał cicho do siedzącego w kącie i drzemiącego z wyciągniętymi przed siebie nogami kelnera w nie pranej od półwiecza kurtce. Gutek otworzył wolno oczy i — spojrzawszy skoczył na równe nogi, wymachując mokrą ścierką. Był niski, przysadzisty, o bladej, anemicznej twarzy. — Meto! — zawołał cicho — jak ty wyglądasz! — Nalej mi setę, ale już! — rzekł Meto. Gutek bez słowa nalał wódkę do szklanki od herbaty. Meto wypił, łykając z trudem. — O, rany! — powtórzył Gutek — jak ty wyglądasz? — Meto usiadł przy pierwszym z brzegu stoliku, głowa zwisła mu na dół i po chwili spał tak jak wszyscy tutaj, z twarzą na podłożonych dłoniach. — Szefie — powiedział Gutek do ogromnego bufetowego w poplamionym fartuchu z zakasanymi rękawami — zaraz wracam. — Narzucił płaszcz na kelnerską kurtkę, zapiął się szczelnie, wybiegł z sali i wpadł do biura pocztowego. Zamknął się starannie w kabinie telefonicznej i nakręcił numer. — Aniela? — rzekł po chwili — to ty? Słuchaj, jakby tu teraz złapać Kruszynę? — Pokiwał głową przez chwilę, po czym rzekł: — To niech czeka na mój telefon, dobrze? — Położył słuchawkę i przez moment mocował się z zatrzaśniętymi drzwiami, które nie chciały się otworzyć, aż wreszcie, silnie pchnięte barkiem i ramieniem, odskoczyły gwałtownie. — Oooo! Bardzo przepraszam! — zawołał Gutek, podtrzymując szybko jakiegoś niskiego starszego pana, który stał tak blisko drzwi, że o mało nie upadł, ugodzony nimi w nos i w pierś.