— Яшчэ ідзе, — прашаптаў Іван, маючы на ўвазе партыйны з’езд, і пачуў раптам здушанае вяканне: у прыбіральні, што месцілася ў канцы калідора і смярдзела на паўсвету, некага ванітавала.
Агідныя зыкі сцягнулі скуру на патыліцы. Іван таксама вякнуў, прыціснуўшы далонь да вуснаў, і спешна рушыў у другі канец калідора.
Ён блукаў па калідоры з выглядам чалавека, які толькі што абудзіўся і яшчэ дарэшты не ўцяміў, дзе знаходзіцца. Івана, ці не ўпершыню ў жыцці, уразіла зменлівасць уласнага лёсу. Яшчэ пару дзён таму ён сядзеў у сваім кабінеце, поркаўся ў паперах, піў на пару з Эвенкавым «Белавежскую горкую», а цяпер вось блукаў уздоўж аслізлых сцен у чаканні, калі буркатлівая цётка — «П’яніцы няшчасныя… увесь туалет засцалі…»— пакіне ганяць па падлозе швабру і выкуліцца з нумара.
Канец даўгога дзяржальна раз за разам вытыркаўся з-за дзвярнога вушака, нарэшце цётка грукнула швабрай аб падлогу, падхапіла вядро і, пазіраючы на карціну, якую Іван павесіў над ложкам, насмешліва-лагодным голасам запытала:
— Ці не Лёнька Брэжнеў намаляваны?
— Ды не… гэта так… перадавы аграном, — няўцямна прамовіў Іван, а калі пакаёўка падалася ўпрочкі, прыкрыў карціну газетай.
Ён паваліўся на ложак, зірнуў на гадзіннік — аб адзінаццатай за ім мусіў прыехаць райкамаўскі ўазік, — і схапіў з тумбачкі важкую тэчку.
— «Алесь Эвенкаў. “Чалавек з сажнем”, гісторыка-дакументальная аповесць», — прачытаў Іван, лізнуў палец, з уздыхам перагарнуў старонку.
«Восеньскі вецер гнаў па небе свінцовыя хмары, зрываў з прыдарожных бярэзін жаўталіст. Наваколле, як кінуць вокам, было ўслана зялёнымі паплавамі, а непадалёку ад дарогі, у атачэнні лазняку, бегла рэчка з рудою балотнаю вадой. Лісце падала ў цёмную ваду, рабіла яе жывой і рухавай.
На паплавах стаялі парыжэлыя ад дажджу копы, і кожны парыў ветру даносіў адтуль саладжавы пах прэлага сена.
“Дык вось якая ты, Беларусь”, — падумаў Леанід, перакінуўшы з рукі ў руку фанерны куфэрак.
З Курска да Воршы дарога няблізкая. Іншыя выпускнікі, што ехалі на працу па размеркаванні, прыхапілі ў дарогу шмат сала, акраец духмянай курскай сітніцы, а то і пляшку самагону. А ў Леанідавым куфэрку знайшлі сабе месца толькі вышываны матчын ручнік ды кніжкі, сярод якіх была і дарэшты зачытаная ленінская брашура «Задачы саюзаў моладзі». З гэтай брашурай ён ніколі і нідзе не разлучаўся».
Іван паправіў пад галавой падушку, збіраючыся чытаць далей, ды тут пад вокнамі засігналіла машына, і ён падхапіўся з ложка.
Райкамаўцы не падманулі: у вызначаны час машына — заляпаны граззю «казёл» — стаяў каля гасцініцы.
«Паважаюць у нас маскоўскіх журналістаў», — незадаволена падумаў Іван, ідучы па сходах з магнітафонам у руцэ і з нязграбнай карцінай пад пахай. На Іване былі новы гэдээраўскі плашч і лакіраваныя «цэбошныя» туфлі.
Райкамаўскі кіроўца, сугней з выгляду, без лішніх пытанняў перахапіў карціну, загарнуў у брызент і са словамі: «У машыну не ўлезе» — прытарочыў вяроўкай да запаснога кола.
— Не згубім? — запытаўся Іван, ладкуючыся на сядзенні, кіроўца буркнуў:
— Не павінны, — крутнуў ключ запальвання.
— У Коханава! — загадна вымавіў Іван, пазяхнуўшы ў жменю.
Праз пару хвілінаў пад колы з аднастайным шумам пабегла мокрая шаша. За акном праплыло некалькі гарадскіх будынкаў, мільганулі панурыя хаты і вочы запаланіла белае наваколле. Усюды, як кінуць вокам, яшчэ ляжаў пажухлы снег, і толькі ля рэчкі, што віхлялася ўздоўж дарогі, снег падтаў і агаліў невясёлыя, парослыя леташняй травой берагі.
— Дык вось якая ты, Беларусь, — жартам паўтарыў Іван словы маладога Брэжнева і працяжна ўздыхнуў.
— А вы што, з Масквы? — зададзенае кіроўцам пытанне было разлічана на доўгую гутарку.
— З Масквы, — азваўся Іван і, дэманструючы, што гутарка скончана, змежыў павекі.
Уваччу закружлялі вясёлкавыя шары, машына паехала неяк бокам, і Іван адчуў галавакружны пах парфумы. «Ніна»,— бязгучна прашапталі вусны, і цела салодка абамлела, і дрогкія пальцы крануліся халодных Нінэліных каленяў. «Божухна, як я люблю гэтыя калені», — бязгучна прашаптаў Іван і ляснуўся патыліцай аб напяты тэнт. Яго яшчэ раз падкінула, і кіроўца, скінуўшы газ, мацюкнуўся. Машына ўжо ехала не па асфальтавай шашы, а па раздзяўбанай брукаванцы і натужліва, з плаксівай інтанацыяй, гула на пад’ёме. З-за пагорка паказалася невялічкая вёска: купка цёмных хат, іржавая вадавежа, руіны царквы ля дарогі.
— Што за вёска? — запытаўся Іван.
— Марцюхі… каб яны спрахлі, — кіроўца паддаў газу, і «казёл» ізноў падкінула. — Жонка мая адсюль, жыла вунь там, ля царквы. Хату пазалетась у Талачын перацягнулі.