- Майнэ дыслацырунг іст хір, здэсь, ін зэхсундцэн ур. Шаснацат, фэрштэйст ду?
Унтэр прыўзняў левую руку і прадэманстраваў гадзіннік- компас.
Грыша пакруціў валасатымі запясцямі - як бы паказаў, што не скраў нічога.
- Іх ніхт ур, няма, гер Ветцэль.
- Ір алес зайд швайнэн, шмутцыген швайнэн.
Для даходлівасці Ветцэль даволі натуральна парохкаў.
- Марш! Шнэль! Шайзэ.
Унтэр-афідэр зноў паклаў пілотку на твар.
Грыша крутануўся на мысках чаравікаў і, валюхаючыся, пайшоў да баб, якія лямантавалі на другога паліцая.
- І куды вы нас ведзяце? На пагібель? Ірады, прападзём жа ў той Нямеччыне.
- Пад’ём, каровы! - Грыша адчуў паўнату перададзенай яму ўлады. - Фюрэр паклапоціцца пра вас, будзе вам і праца, і ежа. Мне немцы расказвалі, што горш, чым у нас, нідзе ў Еўропе людзі не жывуць. У іх у самага прапашчага ровар ёсць, і траву сеюць, каб хадзідь па ёй.
- Ах ты, чорт рабы! Чаго ж сам не едзеш? - накінулася на Грышу Аксіння Трыфанчук, басаногая дваццацігадовая маладзіца.
- А вось вас адпраўлю - і сам услед, - спрабаваў усё звесці на жарт паліцай.
- Балабоняць яны табе, а ты вушы - лапухамі! А чаго ж ім тут трэба, калі ў іх так добра? Якой халеры прыперліся? - не сунімалася Аксіння.
- Ты ў планы камандавання не лезь, не дурнейшыя за цябе там! - абсек яе Грыша.
Другі паліцай, маладзенькі хударлявы Васька, прыдуркавата ўсміхаўся і збянтэжана адводзіў позірк ад лёгка апранутых распараных бабскіх целаў.
Раптам Грышка ўзлаваўся:
- Ану, транты свае сабраць і шагам марш! Бо прачнецца немец
- будзе і вам, і мне. Донер вецер.
Каб пераканадь у сваёй рашучасці, сцягнуў з пляча вінтоўку. Завохкалі бабы, падхапілі клункі і зноўку пацягнуліся басанож па гарачай палявой дарозе.
І толькі Аксіння Трыфанчук, гарэза, зіркнула на рабога нахабнымі вачыма:
- У цябе ўсё так спраўна настаўляецца ці толькі ружжо?
Пырснулі смехам бабы, ды сціхлі адразу: чаго добрага, і на
самай справе немец прачнецца.
А як адышліся трохі, Грыша пачаў да Аксінні пядлябуньвятитя : “Давай, маўляў, адстанем, пасля дагонім. Ёсць тут мясцінка ўтульная, дзе бярозавіку ўдосыць папідь можна”.
Так і гэтак вяртлюжыла Аксіння, усё нешта выштукоўвала.
Не стрымаўся палідай, спыніў баб, паклікаў Ваську для сакрэтнай размовы.
- Ты вось што, Васіль. Мне з Аксінняй па адной справе тут недалёка на хутарок заскочыць трэба. Адзначыш у Глотаўцы ў оберлейтэнанта Крыгера спіс, а Аксіння, - Грыша пастукаў пальцам па прозвішчу “Трыфанчук”,- скажаш, захварэла. “Кранк” па-іхняму. А вяртацца будзеш - зойдзеш да мяне дакласціся. Я ў Антона Склюда буду.
- Рыгор Фаміч, не ўпраўлюся я - іх вунь колькі.
- А ў цябе - вінтоўка!
- Не буду ж я па іх страляць.
- У неба стрэльні! Напалохаюцца - паслухмянымі станудь.
І ўжо ўголас:
- Слухай маю каманду! Старэйшым канвоя назначаецца Васіль Ляўчук. Слухацца, як мяне. Аксіння пойдзе разам са мной, нам тутака на хутар у Жалы зайсці трэба. А астатнія - марш. Марш!
У Жалах жыў Грышкаў сваяк, пчаляр. Траюрадны брат Антон, якому ў наваколлі далі мянушку “Склюд” за тое, што ўказальны палец на правай рудэ сякерай адсек, каб яшчэ на першую вайну з немцамі не забралі. Гарбузная радня, канечне. Аднак самагонкай пачастуе - нікуды не дзенецца! Ды і мядку жонцы і старой маці вымантачыць можна, бо Грышка чалавек цяпер не абы-які - і ў чыне, і пры ўладзе. Ды і бярозавічку кісленькага паспытадь не лішнім будзе.
Бабы падягнуліся далей, і толькі чуліся выказванні ў адрас Аксінні: ад асуджальнага - “Курва!” да апраўдальнага - “А чяму ж не? Бацьку выслалі, жаніха расстралялі.”
Як быццам самі пры чалавекях былі!
- Ну што, залётнік, можа, ношку маю возьмеш? Змарылася я.
- Аксіння хітравата ўсміхнулася і паказала на посцілку, у якую былі запакаваны адзенне, посуд і ежа.
- Зараз, Ксіначка, зараз, - дагодліва выслужваўся Грышка.
.Не ўтрымаў Васька баб, разбегліся. Спачатку прасілі-малілі, а ён усё ныў: “Не магу я, загадана мне.”
Надакучыла бабям ныццё слухадь. “Гайда дахаты!” - вырашылі.
Ужо і стрэльнуць Васька намерыўся, ды затвор заклініўся. Ці то ад спёкі, ці то яшчэ з якой трасцы.
Плюнуў Васька і сам пацягнуўся ў Жалы Грышку даклададца.
Унтэр-афіцэра Курта Ветцэля адправілі на фронт, каб службу з мёдям не блытаў. Апынуўся ён у арміі генерал-фельдмаршала Эрыха фон Манштэйна, але доўга паваявяць не давялося: злажыў галовачку сваю арыйскую ў мёрзлую зямлю пад Сталінградам.
Ваську Леўчука ў конюхі перавялі - няхай коням хвасты крудідь, калі людзі яго не слухаюцца. А як савецкае войска ў наступленне перайшло, перабег да партызанаў. Нават не пасадзілі пасля вайны! Хоць, калі па-людску паглядзець, і садзідь не было за што.