- Я - Шарбітрон! - крыкнуў ён як мага мацней і грукнуў сябе кулаком у грудзі.
З-за кустоў падняліся людзі. Яны насцярожана прыглядаліся да незнаёмца. “Племя. Першабытная абшчына. Паляўнічыя”, - вызначыў разведчык і паспрабаваў позіркам адшукадь важака і шамана.
Шаман ішоў проста на яго - Шарбітрон пазнаў яго па адзенні. Акрамя баявой размалёўкі ён меў галаўны ўбор і нарукаўнікі, што перашкаджалі іх уладальніку ва ўсім, акрамя, напэўна, шаманства. І не меў зброі.
- Сангом! - выразна прамовіў шаман і ўзняў над галавой адкрытую далонь.
“Агрэсіўнасць пагашана, - вырашыў Шарбітрон, - яны не бачадь ува мне ворага”.
- Дзе важак, Сангом?
- Ён з іншымі ваярамі. Гэта атрад сына важака - Курана.
- Сын важака - важак. Т олькі час раздзяляе іх.
Шаман пранікліва паглядзеў на высокага светлавалосага прышэльца.
- Я не ведаю племені, у якім жывуць такія людзі, як ты.
- Ты мудры, Сангом. Мяне падарыў вам Марс.
- Ты прыйшоў адтуль? - Сангом паказаў пальцам у неба.
- Не, адтуль, - Шарбітрон махнуў рукой у бок аранжавага далягляду, дзе ў пячоры ён пакінуў свой спейскрос.
- Ты пойдзеш з намі, Шарбітрон!
- Я пайду з вамі, Сангом.
9
Па дарозе да паселішча Сангом пазнаёміў Шарбітрона з Куранам, і сын важака расказаў прышэльцу пра жыццё падначаленага яму племені.
- Мае супляменнікі падзяляюцца на важакоў, ваяроў і хатніх. Важакі - мой бацька, я, Сангом і яго вучань. Яны недатыкальныя. Ім- першы кавалак, за імі - апошняе слова. Ваяры абараняюць важакоў і племя, прыносяць здабычу з палявання. Хатнія ніколі не пакідаюць паселішча. Яны гатуюць ежу, ловяць рыбу, збіраюць мёд, вырабляюць са скуры жывёл адзенне, сушадь расліны, будуюць хадіны.
- А аратых у вас няма?
- Хто гэта такія?
- Людзі, якія вырошчваюць расліны, каб пасля іх есці.
- Расліны растудь самі, Шарбітрон! Іх трэба толькі знайсці!
- І пастухоў у вас таксама няма?
- Хто гэта?
- Потым, Куран, потым. Навошта вы ваюеце? Хіба мала месца і ежы?
- Ворагі ўвесь час квапяцца на землі нашага племені, на нашы запасы і нашых жанчын. Ім здаецца, што толькі вайна можа палепшыць іх жыццё.
- А калі яны стаміліся ад вайны і не чапаюць вас?
- Значыць, клянуся Марсам, яны нешта задумалі, і я павінен апярэдзідь іх хіжыя намеры!
“Калі гэтак жа думаюць усе людзі - непазбежныя войны. А час між імі - падрыхтоўка да наступнай вайны”. - Прымітыўная адкрытасць юнака падвярджяла тэарэтычныя веды эверфарсінга.
- А калі аб’яднадь ваша племя з іншымі?
- Мне даспадобы твая думка. Але правадыр павінен быць з нашага племені.
- Куран, а што, калі племя паўстане супраць важакоў?
- Што ёсць племя? Хатнія? Ваяры хутка з імі расправяцца! А завадатараў мы пакараем. Скормім серпаносым кварзам. Але калі нават хатнія знішчаць важакоў і ваяроў, іх завадатары самі станудь важакамі, частка хатніх - ваярамі, а астатнія будудь займадца тым, чым займаліся. Так мяне вучыў Сангом. Улада і страх. Яны абавязкова павінны быць, як ёсць вера, сіла і боль. Інакш не будзе племені.
- Серпаносыя кварзы забіваюць ваяроў і хатніх. Чаму вы іх не знішчыце?
- Кварзы спрытныя і знаходлівыя. Яны ніколі не нападаюць на ваяроў першымі. А хатнія? Нешта і кварзам патрэбна есці. Навошта іх знішчадь? Калі мы пераможам усіх ворагаў, то пачнём выратоўвадь племя ад серпаносых кварзаў.
- Ты прадбачлівы, Куран. Ты - прыроджаны важак.
- А ты хто, Шарбітрон?
- Бог.
- Ты Сонца? Ці хаця б Марс? Ці дождж, які жывіць расліны? А можа, ты маланка ці вецер? Ці сіла, што рухае ваду ў моры? Над чым ты бог?
- Над часам.
- Мне незразумела тое, што ты кажаш. Час - гэта жыццё, і спыніцца ён разам з жыццём. Вечныя толькі Сонца, Зямля і Марс. Час разганяе воблакі, валідь дрэвы, нават руйнуе горы. Ці, можа, ты - вечны? - Куран засмяяўся, як гарэзлівы хлапчук.
- І так, і не. Я сам магу распараджядца часам.
- Твае словы незразумелыя мне. Што ты можаш, бог? - апошняе слова Куран прамовіў іранічна.
Шарбітрон не звяртаў увагі на кпіны.
- У вас - усё.
- Ты можаш стаць правадыром племені?
- Я магу прывесці статак быкоў і прыручыць іх. Яны будудь жыць пры паселішчы і слухадца вас.
- Жывёлы жывуць у лесе, Шарбітрон! А ваяры палююць на іх! Так было і будзе заўсёды! - запярэчыў Куран, аднак катэгарычнасці ў тоне не было.
“Яго розум ваяўніча ўспрымае парадокс, але цікаўнасць бярэ верх. Пэўна, гэта і ёсць тая рыса, якая дазволіць людзям праз некаторы час стаць уладарамі Зямлі”, - разважыў сам сабе Шарбітрон.
- Жывёлы могуць быць і свойскімі. Хатнія зрабілі б спецыяльныя загарадкі, а старыя ваяры кармілі б і даглядалі іх.