— Дзядзька Анту, вы махнулі рукою, і кракадзіл уцёк, — сказаў я.
— Гэта не кракадзіл. Я разявіў рот:
— А хто?
— Гэта яшчарка — ігуана. Яна баіцца чалавека, уцякае ад яго.
Дзіўная краіна! Жабы і лягушкі нападаюць на людзей, а яшчарка велічынёю з кракадзіла ўцякае ад чалавека.
— Масо! — неспадзявана крыкнуў Піучэн.
— Дзе? — запытаў Санча.
Піучэн нагнуўся і выцягнуў з кустоў нейкі драўляны молат.
— Дзядзька Анту, а што такое масо? — пацікавіўся я.
— Масо здавён рабілі мапучэ з карнявішча дрэў. Гэтай прыладай убіваюць палі, слупы, калы, калі будуюць хаціну.
Сапраўды, іхняе масо падобна на наш молат. Раней у нас молаты рабілі з дрэва. Тысячы кіламетраў аддзяляюць нашы вёскі ад тутэйшых, а людзі прыдумалі падобныя прадметы.
Піучэн кінуў масо на зямлю, ашчэрыўся:
— Індзейцы схавалі масо ў кустах.
— Ну і што? — прамовіў Санча.
— Трэба іх прымусіць, каб плыт нам зрабілі.
— Трэба, — падхапіў Чон-чон. Санча шчоўкнуў затворам аўтамата.
— Калі яшчэ раз пра гэта пачую, то пушчу кулю ў лоб. Чон-чон вылупіў вочы:
— Кулю?
Санча плюнуў пад ногі.
— Ніхто не павінен ведаць, што мы паплывем уніз. Мы павінны растварыцца ў джунглях. Зразумела?
— Зразумела, — працадзіў праз зубы Чон-чон.
— Мы абавязкова даплывем да паселішча мапучэ. Залатая дзіда будзе ў нашых руках.
— Адсохнуць вашы рукі,— паціху сказаў Анту. Бандыты селі на траву. Я ўзяўся за ручку масо, прыўзняў.
— Цяжкае, — кажу. — Не меней, чым дваццаць кілаграмаў. Трэба добрую сілу мець, каб падняць яго над галавою і кол забіць.
— У нас заўжды паважалі дужых людзей. У нас нават праводзілася спаборніцтва, у час якога можна было паказаць сілу, — сказаў Анту.
— Якое спаборніцтва? — пацікавілася Алеся.
— Хто даўжэй бервяно ўтрымае.
— Якое бервяно? — не зразумела Алеся.
— Выбіралі цяжэйшае, пад сто кілаграмаў вагою. Пераможцам станавіўся той, хто ўтрымліваў яго найдаўжэй, не сыходзячы з месца. Некаторыя мужчыны, бывала, усю ноч яго трымалі.
Я хацеў запытаць у Анту, якія яшчэ спаборніцтвы ў іх праводзілі, ды пачуў, як Кайф ціха сказаў:
— Кайман, давай адыдземся на хвілінку. Нешта скажу.
— Тут кажы, — пазяхнуў Кайман.
— Не хачу, каб чулі.
— Сакрэт?
— Сакрэт. Хадзем.
Кайф і Кайман усталі і пасунуліся ў кусты. Я моўчкі правёў іх вачыма. Што ж задумаў Кайф? Нездарма Каймана ў кусты павёў. Можа, вырашыў мяне, Алесю і Максіма са свету звесці? Ён наркаман. У яго, як кажуць, не ўсе дома. Можа, папросіць Каймана, каб дапамог яму? Кайман даўно на нас зуб точыць. Трэба паслухаць, пра што гамоняць.
Я ўстаў, узяўся за жывот і, сагнуўшыся, паціхеньку паклыпаў. Ці аклікне хто-небудзь з бандытаў? Маўчаць, ведаюць, што адзін не ўцяку.
Я палез у кусты. "Тук-тук, тук-тук-тук", — стукае сэрца. Так стукала і тады, калі сядзелі за ложкам у сутарэнні.
Я прайшоў яшчэ крыху і ўбачыў Кайфа і Каймана. Яны стаялі на самым беразе, які тут, за кустамі, строма падымаўся ўгору. Кайман стаяў спінаю да ракі.
Яны сварыліся. Зышліся, як тыя два скарпіёны, і зараз накінуцца адзін на аднаго.
— Ты думаеш, што мне не баліць? Думаеш, што ў мяне скура, як у індзейца? — зыркнуў на Каймана Кайф.
Вось ён аб чым! Аднак, які ж Кайф злапамятны.
— Чаго маўчыш? — зноў зыркнуў Кайф.
— Давядзеш ты мяне, — Кайман падняў бізун. — Зараз… Прагрымела кароткая аўтаматная чарга. Каймана быццам штурхнулі ў грудзі. Ён узмахнуў рукамі і паляцеў у ваду. Я кінуўся напралом, праз кусты. Падбег, упаў каля Алесі і Максіма.
— Хто страляў? — ускочыў Санча. З кустоў вылез Кайф.
— Я страляў.
— Ты-ы?
— Я.
— Дзе Кайман?
Я не спускаў вачэй з Кайфа. Ці скажа ён, што застрэліў Каймана? Будзе тарараму, калі прызнаецца. Кайф пераступіў з нагі на нагу.
— Кайман хацеў вады напіцца, нагнуўся, а тут кракадзіл. У раку Каймана пацягнуў. Я даў чаргу. Хацеў у кракадзіла…
Хлусіць і вокам не змаргне. Трэба сказаць, што ён застрэліў Каймана.
— У якога кракадзіла ты страляў? — закрычаў Санча, наступаючы на Кайфа. — У якога? Га?
— У таго, што ў рацэ плавае.
Твар у Санча пачырванеў, стаў бардовы, што чырвоны бурак.
— Што ў рацэ плавае? А не ў таго, што хадзіў па беразе? Не верыць Санча Кайфу. Здагадваецца, што адбылося.
Трэба расказаць. Няхай застрэліць Кайфа. Можа, у джунглі не палезуць, калі іх стане менш. Я зірнуў на Анту.
— Ты нешта хочаш сказаць? — запытаў ён.
— Угу.
— Маўчы.
— Чаму?
— Маўчы.
— Металіст! — гукнуў Санча. — Правер, што там, за кустамі.
Металіст кінуўся ў кусты. Праз хвіліну да нас данёсся ягоны голас:
— Няма Каймана. Толькі бізун па рацэ паплыў.
— Я што казаў? Кракадзіл схапіў Каймана, — усміхнуўся Кайф.
Санча нечакана стукнуў яму пад дых. Кайф сагнуўся.
— Ты застрэліў Каймана?
— Я ў кракадзіла страляў.
Санча зірнуў на бандытаў, якія скупіліся каля яго.
— Чаго раты разявілі? Бярыце сякеры і рабіце плыт. Хутчэй.
Кайф, Металіст, Піучэн і Чон-чон дасталі з рукзакоў сякеры і падаліся ў джунглі. Неўзабаве часта-часта застукалі сякеры. А па беразе, буркаючы пад нос, хадзіў Санча.
— Каймана Кайф застрэліў? — запытаў у мяне Анту.
— Ён.
— Свой свайго! — усклікнула Алеся.
— У іх няма сваіх. Яны без роду, без племені. Антось, ты не кажы ім, што бачыў, як Кайф Каймана застрэліў, бо Кайф і цябе са свету звядзе.
Я кіўнуў. Сапраўды, тут перш чым сказаць, трэба добра падумаць. Нарэшце бандыты зрабілі вялізны, трывалы плыт. Але гэта, канечне, нікога з нас не ўсцешыла. Мы павячэралі і селі на плыт.
— Паехалі,— скамандаваў Санча.
Металіст і Чон-чон адапхнуліся доўгімі шастамі. Плыт скрануўся і паплыў.
— Ох! — уздыхнула Алеся.
Вядома, чаму яна ўздыхае. Цяжка ёй. Пашчасціла ж нам. Што называецца, знайшлі сабе кампанію. Такіх, як гэтыя, трэба за вярсту мінаваць, а мы разам на адным плыце.
У джунглях прарэзліва, трывожна закрычала нейкая птушка. Пачало цямнець.
Я прыхінуўся спінаю да рукзака і непрыкметна заснуў.
Частка трэцяя
ПРАВАДЫР ЛІНКАН
Каля паселішча мапучэ
Ужо развіднела. На плыце сядзелі Анту, Алеся, Максім і Кайф, а Санча, Металіст, Чон-чон і Піучэн стаялі на беразе і, размахваючы рукамі, аб чымсьці паціху гаварылі.
— Мы ўжо прыплылі да паселішча мапучэ? — запытаў я.
— Прыплылі,— нявесела сказаў Анту.
Не верыцца, што побач племя індзейцаў, якое жыве так, як жыло сотні гадоў таму. Ці не сустрэнуць нас мапучэ стрэламі з лукаў, як калісьці сустракалі іспанскіх канкістадораў? Што скажа Анту свайму правадыру Лінкану? Як паглядзіць яму ў вочы?
— Гэй, — неспадзявана гукнуў Санча.
Прагучала хоць ціха, але выразна. Я ўздрыгнуў, бо мне здалося, што Санча кліча менавіта мяне. Я ніжэй апусціў галаву.
— Гэй, — у другі раз гукнуў Санча.
— Вы каго? — вырвалася ў мяне.
— Цябе.
Усё-ткі мяне. Навошта я яму спатрэбіўся? Хоча паздзекавацца? Калі пачне здзекавацца, то рвану ў джунглі, зашыюся ў гушчары. Годзе цярпець.
— Чаго сядзіш? Ідзі сюды.
— Ідзі, не бойся, — сказаў Анту.